Ολόκληρη η απόφαση που κόβει με το μαχαίρι αθέμιτες πρακτικές και τελειώνει τον εργασιακό μεσαίωνα - Η σημασία της απόφασης εν όψει lockdown
Τέλος στον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των εταιριών εκτέλεσης υπηρεσιών delivery και τον εργασιακό-ασφαλιστικό μεσαίωνα που επικρατούσε, βάζει το Υπουργείο Εργασίας με εγκύκλιο που υπέγραψε χθες ο Υπουργός κ. Γιάννης Βρούτσης.
Η απόφαση προβλέπει ότι επιχειρήσεις ψηφιακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεν επιτρέπεται να απασχολούν με αποδείξεις δαπάνης αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «το είδος της σύμβασης εργασίας όσων απασχολούνται στη διανομή προϊόντων (εστίασης), προσιδιάζει στη φύση και τα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης σχέσης εργασίας και πάντως δεν είναι συμβατή με την αμοιβή των εν λόγω εργαζόμενων με Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών (πρώην τίτλος κτήσης), το οποίο ενδείκνυται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, εντελώς ευκαιριακού και περιστασιακού χαρακτήρα».
Η σημασία της απόφασης εν όψει lockdown
Η απόφαση έχει ιδιαίτερη σημασία σε μια χρονική στιγμή όπου η ζήτηση για τον κλάδο των delivery (όχι μόνο για κλασσικές μεταφορές αλλά και νέες δραστηριότητες όπως η διανομή προϊόντων που αγοράζουν οι καταναλωτές μέσω τηλεφωνικής παραγγελίας ή διαδικτύου από super Markets) αναμένεται να σημειώσει κατακόρυφη αύξηση λόγω των περιοριστικών μέτρων κατά της μετάδοσης του Covid-19 αλλά και το ιδιαίτερα πιθανό πλέον lockdown σε ολόκληρη την επικράτεια.
Η εγκύκλιος εκδόθηκε μετά το ερώτημα που έθεσε η εταιρία delivery e-food η οποία σημειωτέον ήταν η μόνη που απασχολούσε τους διανομείς με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ενώ την ίδια στιγμή οι ανταγωνιστές της τους απασχολούσαν με αποδείξεις δαπάνης.
Έτσι πλέον ο ανταγωνισμός υποχρεούται να προχωρήσει άμεσα στη σύναψη συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας. Αυτό πρακτικά πέραν της διαμόρφωσης ισότιμων όρων ανταγωνισμού σημαίνει μεγαλύτερη ασφαλιστέα ύλη για τον ΕΦΚΑ, ξεκάθαρο φορολογικό πλαίσιο και φυσικά εργασιακά δικαιώματα για τους εργαζόμενους στον κλάδο.
Επισημαίνεται ότι στον κλάδο πέραν της E-food η οποία είναι ο μεγαλύτερος παίκτης και ελέγχεται από την γερμανική εταιρεία Delivery Hero δραστηριοποιούνται μεταξύ άλλων οι εταιρίες Deliveras την οποία εξαγόρασε και οι Wolt, Delivery.gr, το 1888gia ola (όμιλος ΟΤΕ), η Skroutz Delivery (εσχάτως και σε συγκεκριμένες λίγες περιοχές της Αττικής), stoferno και άλλες που φυτρώνουν σαν μανιτάρια πλέον καθώς η υπηρεσία γνωρίζει μεγάλη ζήτηση εξαιτίας του γεγονός ότι απαλλάσσει πλήθος εταιριών από το βραχνά της οργάνωσης της διανομής, ή τους δίνει τη δυνατότητα να μπουν στη διανομή ή και δημιουργεί συνθήκες μεγαλύτερης αξιοπιστίας και ελέγχου στη διανομή.
Η απόφαση
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην απόφαση του Υπουργού Εργασίας γίνεται πλήρης ανάλυση της του τρόπου απασχολούνται οι εργαζόμενοι του κλάδου των delivery.
Μεταξύ άλλων αναφέρεται πως «H ανάδυση του φαινομένου της «gig economy» τα τελευταία χρόνια, δημιούργησε νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες παροχής ψηφιακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης μεταξύ χρηστών – πελατών και χιλιάδων παρόχων – επιχειρήσεων, ιδίως στον χώρο της εστίασης.
Στο πλαίσιο της άσκησης της συγκεκριμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας, απασχολούνται φυσικά πρόσωπα ως διανομείς προϊόντων με δίκυκλα κυρίως οχήματα, για λογαριασμό της εταιρείας παροχής υπηρεσιών μέσω πλατφόρμας.
Οι εν λόγω διανομείς απασχολούνται με σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, αορίστου ή ορισμένου χρόνου και αμείβονται με Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών (πρώην τίτλος κτήσης).
Επίσης, τους δίνεται η δυνατότητα επιλογής είτε προκαθορισμένου-εβδομαδιαίου προγράμματος είτε ελεύθερης επιλογής ωραρίου για την εκτέλεση παραγγελιών, μέσω φορητής συσκευής τηλεφώνου.
Για τον λόγο αυτό, οι απασχολούμενοι συνδέονται μετά από σχετική εκπαίδευση και διαπίστευσή τους, με προσωπικό κωδικό πρόσβασης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, δίνοντας τους τη δυνατότητα να επιλέγουν την κάθε παραγγελία, και στην εταιρεία να παρακολουθεί την εκτέλεση και ολοκλήρωσή της»
Η εξαρτημένη εργασία
Όπως αναφέρει η εγκύκλιος αφού προηγουμένως προσδιορίζει αναλυτικά τη γενικότερη έννοια της εξαρτημένης εργασίας «Μέχρι σήμερα, σε εθνικό επίπεδο, δεν υπάρχουν νομολογιακά δεδομένα αναφορικά με την παροχή ανεξάρτητων υπηρεσιών από διανομείς προϊόντων, καθώς συνιστά μία νέα μορφή εργασίας, απότοκη των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, η οποία δεν προστατεύεται από το Εργατικό Δίκαιο ευθέως. Αντιθέτως, η νομολογία έχει κρίνει την ιδιότητα των διανομέων πακέτου τροφίμων ως εργατοτεχνιτών, στο πλαίσιο σύμβασης εξαρτημένης εργασίας (Μ.Π.Θεσ/κης 5064/2011).
Το καθοριστικό στοιχείο που διακρίνει την εξαρτημένη από την ανεξάρτητη εργασία δεν είναι το ποσοτικό στοιχείο, δηλαδή η σώρευση περισσοτέρων ενδείξεων δέσμευσης και εξάρτησης, αλλά το ποιοτικό, δηλαδή η ιδιαίτερη ποιότητα της δέσμευσης και εξάρτησης, η οποία έχει για τον υποβαλλόμενο σ` αυτήν εργαζόμενο συνέπειες που καθιστούν απαραίτητη την ιδιαίτερη ρύθμιση της σχέσης του με τον εργοδότη και δικαιολογούν την ειδική προστασία από το εργατικό δίκαιο (ΑΠ 312/2011, 466/2010).
Παράλληλα, λόγω της κρισιμότητας του θέματος, σημειώνεται ότι η εργασία μέσω ψηφιακών πλατφορμών ή εφαρμογών έχει απασχολήσει ήδη τα δικαστήρια αρκετών ευρωπαϊκών χωρών, τα οποία έκριναν το καθεστώς απασχόλησης των διανομέων και πιο συγκεκριμένα εάν πρόκειται για μισθωτούς ή για αυτοαπασχολούμενους, καταλήγοντας όμως κατά περίπτωση σε διαφορετικά συμπεράσματα.
Η απόφαση σταθμός του Δικαστηρίου της ΕΕ
Εν τέλει, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔικΕΕ) κλήθηκε να επιληφθεί επί του θέματος, κατόπιν αποστολής μιας σειράς προδικαστικών ερωτημάτων από Εργατοδικείο της Αγγλίας τον Σεπτέμβριο του 2019.
Η απάντηση που εξέδωσε τελικά στις 22.4.2020 και μάλιστα υπό τη μορφή Διάταξης και όχι απλά Απόφασης, κατέληξε στα εξής:
«Η Οδηγία 2003/88/ΕΚ πρέπει να ερμηνευθεί πως αποκλείει τον χαρακτηρισμό ως εργαζόμενου ενός προσώπου που απασχολείται από τον φερόμενο «εργοδότη» του δυνάμει σύμβασης παροχής υπηρεσιών, η οποία ορίζει ότι παρέχει τις υπηρεσίες του ως αυτοαπασχολούμενος-ανεξάρτητος εργολάβος, εφόσον το πρόσωπο αυτό διαθέτει τη διακριτική ευχέρεια:
- να χρησιμοποιεί υπεργολάβους ή να υποκαθίσταται από τρίτους για την παροχή των υπηρεσιών που έχει αναλάβει να προσφέρει
- να αποδέχεται ή να αρνείται τις διάφορες εργασίες που του προσφέρονται από τον φερόμενο «εργοδότη» του ή να θέτει ο ίδιος μονομερώς τον ανώτατο αριθμό των εργασιών που θα αναλάβει
- να παρέχει τις υπηρεσίες του σε οποιονδήποτε τρίτον, συμπεριλαμβανομένων άμεσων ανταγωνιστών του φερόμενου «εργοδότη» του, και,
- να ορίζει μονομερώς τον χρόνο «εργασίας» του εντός ορισμένων παραμέτρων, προσαρμόζοντας τον με βάση τις προσωπικές του ανάγκες και όχι με βάση τα συμφέροντα του φερόμενου «εργοδότη» του, υπό την προϋπόθεση ότι πρώτον, η ανεξαρτησία που του αναγνωρίζεται δεν είναι πλασματική και δεύτερον, δεν είναι δυνατόν να θεμελιωθεί η ύπαρξη μιας σχέσης εξάρτησης μεταξύ αυτού του προσώπου και του φερόμενου ως «εργοδότη» του.
Ωστόσο, εναπόκειται τελικά στο εθνικό δικαστήριο να χαρακτηρίσει το καθεστώς απασχόλησής του εν λόγω προσώπου υπό την Οδηγία 2003/88/ΕΚ, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους σχετικούς παράγοντες που αφορούν το εν λόγω πρόσωπο και την οικονομική δραστηριότητα που εκτελεί» και να κρίνει τόσο επί του πλασματικού ή μη χαρακτήρα των ελευθεριών που αναγνωρίζονται στον συγκεκριμένο οδηγό όσο και της δυνατότητας ή μη του χαρακτηρισμού του ως «ψευδώς αυτο απασχολούμενου» .
Περαιτέρω, ως στοιχεία που σταθμίζονται μπορούν να θεωρηθούν η υποχρέωση του εργαζόμενου ή του οχήματος που χρησιμοποιεί να φέρουν τα διακριτικά ή το εμπορικό σήμα της εταιρείας, καθώς και το γεγονός της αποκλειστικής πρόσβασης και χρήσης από τον εργαζόμενο της πλατφόρμας μέσω κινητής συσκευής, από την οποία ελέγχεται η παροχή της υπηρεσίας του, όπως και της δυνατότητας ή μη εκχώρησης της συγκεκριμένης πρόσβασης σε τρίτους».
Νίκος Καρούτζος
nkaroutzos@gmail.com
www.bankingnews.gr
Η απόφαση προβλέπει ότι επιχειρήσεις ψηφιακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης δεν επιτρέπεται να απασχολούν με αποδείξεις δαπάνης αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «το είδος της σύμβασης εργασίας όσων απασχολούνται στη διανομή προϊόντων (εστίασης), προσιδιάζει στη φύση και τα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης σχέσης εργασίας και πάντως δεν είναι συμβατή με την αμοιβή των εν λόγω εργαζόμενων με Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών (πρώην τίτλος κτήσης), το οποίο ενδείκνυται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, εντελώς ευκαιριακού και περιστασιακού χαρακτήρα».
Η σημασία της απόφασης εν όψει lockdown
Η απόφαση έχει ιδιαίτερη σημασία σε μια χρονική στιγμή όπου η ζήτηση για τον κλάδο των delivery (όχι μόνο για κλασσικές μεταφορές αλλά και νέες δραστηριότητες όπως η διανομή προϊόντων που αγοράζουν οι καταναλωτές μέσω τηλεφωνικής παραγγελίας ή διαδικτύου από super Markets) αναμένεται να σημειώσει κατακόρυφη αύξηση λόγω των περιοριστικών μέτρων κατά της μετάδοσης του Covid-19 αλλά και το ιδιαίτερα πιθανό πλέον lockdown σε ολόκληρη την επικράτεια.
Η εγκύκλιος εκδόθηκε μετά το ερώτημα που έθεσε η εταιρία delivery e-food η οποία σημειωτέον ήταν η μόνη που απασχολούσε τους διανομείς με συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ενώ την ίδια στιγμή οι ανταγωνιστές της τους απασχολούσαν με αποδείξεις δαπάνης.
Έτσι πλέον ο ανταγωνισμός υποχρεούται να προχωρήσει άμεσα στη σύναψη συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας. Αυτό πρακτικά πέραν της διαμόρφωσης ισότιμων όρων ανταγωνισμού σημαίνει μεγαλύτερη ασφαλιστέα ύλη για τον ΕΦΚΑ, ξεκάθαρο φορολογικό πλαίσιο και φυσικά εργασιακά δικαιώματα για τους εργαζόμενους στον κλάδο.
Επισημαίνεται ότι στον κλάδο πέραν της E-food η οποία είναι ο μεγαλύτερος παίκτης και ελέγχεται από την γερμανική εταιρεία Delivery Hero δραστηριοποιούνται μεταξύ άλλων οι εταιρίες Deliveras την οποία εξαγόρασε και οι Wolt, Delivery.gr, το 1888gia ola (όμιλος ΟΤΕ), η Skroutz Delivery (εσχάτως και σε συγκεκριμένες λίγες περιοχές της Αττικής), stoferno και άλλες που φυτρώνουν σαν μανιτάρια πλέον καθώς η υπηρεσία γνωρίζει μεγάλη ζήτηση εξαιτίας του γεγονός ότι απαλλάσσει πλήθος εταιριών από το βραχνά της οργάνωσης της διανομής, ή τους δίνει τη δυνατότητα να μπουν στη διανομή ή και δημιουργεί συνθήκες μεγαλύτερης αξιοπιστίας και ελέγχου στη διανομή.
Η απόφαση
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην απόφαση του Υπουργού Εργασίας γίνεται πλήρης ανάλυση της του τρόπου απασχολούνται οι εργαζόμενοι του κλάδου των delivery.
Μεταξύ άλλων αναφέρεται πως «H ανάδυση του φαινομένου της «gig economy» τα τελευταία χρόνια, δημιούργησε νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες παροχής ψηφιακών υπηρεσιών διαμεσολάβησης μεταξύ χρηστών – πελατών και χιλιάδων παρόχων – επιχειρήσεων, ιδίως στον χώρο της εστίασης.
Στο πλαίσιο της άσκησης της συγκεκριμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας, απασχολούνται φυσικά πρόσωπα ως διανομείς προϊόντων με δίκυκλα κυρίως οχήματα, για λογαριασμό της εταιρείας παροχής υπηρεσιών μέσω πλατφόρμας.
Οι εν λόγω διανομείς απασχολούνται με σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών, αορίστου ή ορισμένου χρόνου και αμείβονται με Παραστατικό Παρεχόμενων Υπηρεσιών (πρώην τίτλος κτήσης).
Επίσης, τους δίνεται η δυνατότητα επιλογής είτε προκαθορισμένου-εβδομαδιαίου προγράμματος είτε ελεύθερης επιλογής ωραρίου για την εκτέλεση παραγγελιών, μέσω φορητής συσκευής τηλεφώνου.
Για τον λόγο αυτό, οι απασχολούμενοι συνδέονται μετά από σχετική εκπαίδευση και διαπίστευσή τους, με προσωπικό κωδικό πρόσβασης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, δίνοντας τους τη δυνατότητα να επιλέγουν την κάθε παραγγελία, και στην εταιρεία να παρακολουθεί την εκτέλεση και ολοκλήρωσή της»
Η εξαρτημένη εργασία
Όπως αναφέρει η εγκύκλιος αφού προηγουμένως προσδιορίζει αναλυτικά τη γενικότερη έννοια της εξαρτημένης εργασίας «Μέχρι σήμερα, σε εθνικό επίπεδο, δεν υπάρχουν νομολογιακά δεδομένα αναφορικά με την παροχή ανεξάρτητων υπηρεσιών από διανομείς προϊόντων, καθώς συνιστά μία νέα μορφή εργασίας, απότοκη των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων, η οποία δεν προστατεύεται από το Εργατικό Δίκαιο ευθέως. Αντιθέτως, η νομολογία έχει κρίνει την ιδιότητα των διανομέων πακέτου τροφίμων ως εργατοτεχνιτών, στο πλαίσιο σύμβασης εξαρτημένης εργασίας (Μ.Π.Θεσ/κης 5064/2011).
Το καθοριστικό στοιχείο που διακρίνει την εξαρτημένη από την ανεξάρτητη εργασία δεν είναι το ποσοτικό στοιχείο, δηλαδή η σώρευση περισσοτέρων ενδείξεων δέσμευσης και εξάρτησης, αλλά το ποιοτικό, δηλαδή η ιδιαίτερη ποιότητα της δέσμευσης και εξάρτησης, η οποία έχει για τον υποβαλλόμενο σ` αυτήν εργαζόμενο συνέπειες που καθιστούν απαραίτητη την ιδιαίτερη ρύθμιση της σχέσης του με τον εργοδότη και δικαιολογούν την ειδική προστασία από το εργατικό δίκαιο (ΑΠ 312/2011, 466/2010).
Παράλληλα, λόγω της κρισιμότητας του θέματος, σημειώνεται ότι η εργασία μέσω ψηφιακών πλατφορμών ή εφαρμογών έχει απασχολήσει ήδη τα δικαστήρια αρκετών ευρωπαϊκών χωρών, τα οποία έκριναν το καθεστώς απασχόλησης των διανομέων και πιο συγκεκριμένα εάν πρόκειται για μισθωτούς ή για αυτοαπασχολούμενους, καταλήγοντας όμως κατά περίπτωση σε διαφορετικά συμπεράσματα.
Η απόφαση σταθμός του Δικαστηρίου της ΕΕ
Εν τέλει, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔικΕΕ) κλήθηκε να επιληφθεί επί του θέματος, κατόπιν αποστολής μιας σειράς προδικαστικών ερωτημάτων από Εργατοδικείο της Αγγλίας τον Σεπτέμβριο του 2019.
Η απάντηση που εξέδωσε τελικά στις 22.4.2020 και μάλιστα υπό τη μορφή Διάταξης και όχι απλά Απόφασης, κατέληξε στα εξής:
«Η Οδηγία 2003/88/ΕΚ πρέπει να ερμηνευθεί πως αποκλείει τον χαρακτηρισμό ως εργαζόμενου ενός προσώπου που απασχολείται από τον φερόμενο «εργοδότη» του δυνάμει σύμβασης παροχής υπηρεσιών, η οποία ορίζει ότι παρέχει τις υπηρεσίες του ως αυτοαπασχολούμενος-ανεξάρτητος εργολάβος, εφόσον το πρόσωπο αυτό διαθέτει τη διακριτική ευχέρεια:
- να χρησιμοποιεί υπεργολάβους ή να υποκαθίσταται από τρίτους για την παροχή των υπηρεσιών που έχει αναλάβει να προσφέρει
- να αποδέχεται ή να αρνείται τις διάφορες εργασίες που του προσφέρονται από τον φερόμενο «εργοδότη» του ή να θέτει ο ίδιος μονομερώς τον ανώτατο αριθμό των εργασιών που θα αναλάβει
- να παρέχει τις υπηρεσίες του σε οποιονδήποτε τρίτον, συμπεριλαμβανομένων άμεσων ανταγωνιστών του φερόμενου «εργοδότη» του, και,
- να ορίζει μονομερώς τον χρόνο «εργασίας» του εντός ορισμένων παραμέτρων, προσαρμόζοντας τον με βάση τις προσωπικές του ανάγκες και όχι με βάση τα συμφέροντα του φερόμενου «εργοδότη» του, υπό την προϋπόθεση ότι πρώτον, η ανεξαρτησία που του αναγνωρίζεται δεν είναι πλασματική και δεύτερον, δεν είναι δυνατόν να θεμελιωθεί η ύπαρξη μιας σχέσης εξάρτησης μεταξύ αυτού του προσώπου και του φερόμενου ως «εργοδότη» του.
Ωστόσο, εναπόκειται τελικά στο εθνικό δικαστήριο να χαρακτηρίσει το καθεστώς απασχόλησής του εν λόγω προσώπου υπό την Οδηγία 2003/88/ΕΚ, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους σχετικούς παράγοντες που αφορούν το εν λόγω πρόσωπο και την οικονομική δραστηριότητα που εκτελεί» και να κρίνει τόσο επί του πλασματικού ή μη χαρακτήρα των ελευθεριών που αναγνωρίζονται στον συγκεκριμένο οδηγό όσο και της δυνατότητας ή μη του χαρακτηρισμού του ως «ψευδώς αυτο απασχολούμενου» .
Περαιτέρω, ως στοιχεία που σταθμίζονται μπορούν να θεωρηθούν η υποχρέωση του εργαζόμενου ή του οχήματος που χρησιμοποιεί να φέρουν τα διακριτικά ή το εμπορικό σήμα της εταιρείας, καθώς και το γεγονός της αποκλειστικής πρόσβασης και χρήσης από τον εργαζόμενο της πλατφόρμας μέσω κινητής συσκευής, από την οποία ελέγχεται η παροχή της υπηρεσίας του, όπως και της δυνατότητας ή μη εκχώρησης της συγκεκριμένης πρόσβασης σε τρίτους».
Νίκος Καρούτζος
nkaroutzos@gmail.com
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών