Σχετικά Άρθρα
Standard & Poor’s στο BN: Πιθανή νέα αναβάθμιση της Ελλάδας τους επόμενους μήνες - Η κυβέρνηση επιλύει αδικαιολόγητα προβλήματα
DBRS Morningstar στο BN: Ευκαιρία για την Ελλάδα το Ταμείο Ανάκαμψης - Τηρήστε το μεταμνημονιακό πρόγραμμα
Το δημογραφικό, τις διαρθρωτικές δυσκαμψίες και τα εδραιωμένα συμφέροντα που εμποδίζουν τη μεταρρυθμιστική διαδικασία θεωρεί βασικότερες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία ο παγκοσμίου φήμης οικονομολόγος, Aθανάσιος Βαμβακίδης, που προσθέτει ότι η Ελλάδα θα πετύχει μακροπρόθεσμη ανάπτυξη 3% και πως, από την άλλη, «είναι πολύ δύσκολο να μην παραδεχθεί κανείς πως δεν είναι υπερβολικό ένα χρέος που αγγίζει το 210% του ΑΕΠ - αν και το κόστος εξυπηρέτησής του είναι χαμηλό».
Ωστόσο, η αποφασιστικότητα της ελληνικής κυβέρνησης και η θέληση να διεκπεραιώσει τη φιλόδοξη μεταρρυθμιστική της ατζέντα, παρά το γεγονός πως πρέπει να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της πανδημίας, είναι αξιέπαινη, αναφέρει ο Managing Director & Global Head της G10 Foreign Exchange Strategy της Bank of America, που εκτιμά ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι πολύ καλά προετοιμασμένες και παρουσιάζουν αξιοσημείωτη πρόοδο.
Τέλος, δεν παραλείπει να αναφερθεί στις αγορές μετοχών, που «θα συνεχίσουν να γνωρίζουν νέα ύψη».
Η συνέντευξη του Managing Director & Global Head της G10 Foreign Exchange Strategy για τη Bank of America, Αθανάσιου Βαμβακίδη στον Νίκο Μπαρτζελιώτη
Πρόσφατα, η Bank of America αναθεώρησε επί τα βελτίω τις εκτιμήσεις της για την ανάπτυξη στην Ελλάδα. Εκτιμάτε ότι αυτή η αισιόδοξη οπτική για τα πράγματα έχει έρεισμα;
Περιμένουμε ότι η ελληνική οικονομία θα σημειώσει ανάπτυξη 3,4% φέτος και 5,7% το 2022.
Αυτό θα συμβεί, εν μέρει, λόγω συγκεκριμένων παραγόντων, καθώς μάλιστα η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 8% το 2020 εξαιτίας της πανδημίας.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, η οικονομία θα φτάσει σε προπανδημικά επίπεδα στο τέλος του 2022.
Η αισιοδοξία μας πηγάζει από το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει λαμβάνειν σημαντικά κεφάλαια από την Ευρωπαϊκή Ένωση τα επόμενα χρόνια.
Εάν, λοιπόν, αυτά τα κεφάλαια αξιοποιηθούν, μπορεί να αποτελέσουν καταλύτη θετικών εξελίξεων για μια μακρόχρονη οικονομική ανάπτυξη.
Αν μη τι άλλο, είναι μια μοναδική ευκαιρία για τη χώρα – ειδικά μετά την κρίση χρέους και την αδύναμη ανάκαμψη που παρατηρείται την τελευταία δεκαετία.
Η Ελλάδα «διψά» για δημόσιες επενδύσεις και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να πετύχει βραχυπρόθεσμα αλλά και σε μακροχρόνιο ορίζοντα μεγέθυνση του ΑΕΠ της.
Ωστόσο, για αυτό τον σκοπό χρειάζεται να διαθέσει πόρους.
Μπορεί να αναλάβει νέο χρέος;
Είναι το χρέος της χώρας μας βιώσιμο;
Οι περισσότερες από τις χρειώδεις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν απαιτούν τη διάθεση κυβερνητικών πόρων.
Μάλιστα, κάποιες από αυτές μπορεί και να αυξήσουν τα δημόσια έσοδα.
Ωστόσο, αυτές οι μεταρρυθμίσεις προϋποθέτουν την ύπαρξη πολιτικής βούλησης.
Για αυτούς τους λόγους, η αποφασιστικότητα της ελληνικής κυβέρνησης και η θέληση να διεκπεραιώσει τη φιλόδοξη μεταρρυθμιστική της ατζέντα, παρά το γεγονός πως πρέπει να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της πανδημίας, είναι αξιέπαινη.
Επίσης, τα περισσότερα από τα ευρωπαϊκά κεφάλαια που θα εισρεύσουν μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης στην Ελλάδα θα είναι επιχορηγήσεις, συνεπώς δεν θα αυξήσουν το δημόσιο χρέος.
Από την άλλη, όσα κεφάλαια δοθούν ως δάνεια θα έχουν πολύ μικρό κόστος εξυπηρέτησης και πολύ μακρά λήξη.
Είναι επίσης αλήθεια πως η Ελλάδα έχει περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο.
Το χρέος κατά τη διάρκεια της πανδημίας αυξήθηκε σε νέα ύψη και η επανεισαγωγή των τροποποιημένων δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ το 2022 μπορεί να απαιτήσει δημοσιονομική σύγκλιση.
Πριν ξεσπάσει η πανδημία, η Ελλάδα προσπαθούσε να επαναδιαπραγματευθεί την υποχρέωση επίτευξης χαμηλότερων πρωτογενών πλεονασμάτων και, γενικότερα, να τεθούν πιο λογικοί στόχοι.
Αυτή η διαδικασία διαβούλευσης με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς θα ξαναρχίσει του χρόνου, με την οικονομία να έχει «κληρονομήσει» λόγω πανδημίας μεγάλα ελλείμματα και πολύ υψηλότερα επίπεδα χρέους.
Δεν πρόκειται να είναι εύκολα τα πράγματα, ωστόσο τόσο η Ελλάδα όσο και η υπόλοιπη Ευρώπη θα πρέπει να ακολουθήσουν τους ίδιους κανόνες.
Και, φυσικά, η Ελλάδα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί διαφορετικά.
Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να τεθούν ρεαλιστικοί δημοσιονομικοί στόχοι.
Σε ό,τι αφορά τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, δεν είναι ένα ερώτημα που μπορεί να απαντηθεί με ένα «ναι» ή με ένα «όχι».
Είναι πολύ δύσκολο να μην παραδεχθεί κανείς πως δεν είναι υπερβολικό ένα χρέος που αγγίζει το 210% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, το κόστος δανεισμού κυμαίνεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, χάρη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Ως έχουν τα πράγματα, το χρέος είναι βιώσιμο.
Όμως, αν δεν υπάρξουν ταχύτερη ανάπτυξη, λογική δημοσιονομική σύγκλιση και συνεχής στήριξη από την ΕΚΤ, το χρέος θα αποτελέσει, για άλλη μία φορά, βασικό κίνδυνο για τη χώρα.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα πρέπει να εργαστεί με μεθοδικότητα ώστε να το μειώσει σε πιο διαχειρίσιμα επίπεδα για τις μέλλουσες γενεές.
Η δημοσιονομική και νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ωφελήσει χώρες όπως η Ελλάδα;
Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν στο πλαίσιο της ΕΕ, μετά το ξέσπασμα της Covid-19, ήταν με διαφορά καλύτερες και πιο αποτελεσματικές σε σχέση με αυτές που ακολουθήθηκαν έπειτα από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση χρέους στην Ευρωζώνη.
Η ΕΕ ανέστειλε τους δημοσιονομικούς κανόνες και επέτρεψε στα κράτη - μέλη να ασκήσουν μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική με τη λήψη μέτρων στήριξης.
Η Γερμανία, που είχε τον μεγαλύτερο δημοσιονομικό χώρο, έκανε τα περισσότερα.
Η ΕΚΤ αύξησε το QE και το έκανε πιο ευέλικτο.
Το γεγονός δε πως συμπεριέλαβε την Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, αν και δεν έχει επενδυτική βαθμίδα, αποτέλεσε πολύ σημαντικό παράγοντα, καθώς μείωσε θεαματικά το κόστος δανεισμού της χώρας και την κατέστησε ασφαλέστερο επενδυτικό προορισμό.
Το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, και ειδικά οι επιχορηγήσεις, αποτελούν δείγμα ουσιαστικής αλληλεγγύης και θα βοηθήσουν τις οικονομίες τα επόμενα χρόνια.
Η μοναδική κριτική που μπορεί να ασκήσει κανείς είναι πως οι ΗΠΑ έκαναν περισσότερα, με όρους δημοσιονομικής και νομισματικής στήριξης, κάτι που μερικώς εξηγεί γιατί η ύφεση εκεί ήταν λιγότερο επώδυνη και η ανάκαμψη γρηγορότερη.
Σε κάθε περίπτωση, το καλύτερο δεν πρέπει να είναι εχθρός του καλού.
Μπορούμε να πούμε ότι η Ευρώπη απέφυγε, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα λάθη του παρελθόντος.
Παρά και πέρα από τη νομισματική και δημοσιονομική στήριξη της Ευρώπης, ποιοι κίνδυνοι απειλούν την ελληνική οικονομία και τις ελληνικές τράπεζες;
Αν υποθέσουμε ότι οι νέοι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί κανόνες θα έχουν λογική, οι προκλήσεις-κλειδιά της ελληνικής οικονομίας θα αφορούν το πώς θα αυξηθεί το ΑΕΠ, το οποίο κυμαίνεται ακόμη σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Η ανάπτυξη θα είναι δυνατή τα επόμενα χρόνια μετά την πανδημία.
Ωστόσο, η Ελλάδα μπορεί να καθυστερήσει να ανακάμψει λόγω της προηγούμενης κρίσης.
Επίσης, οι εκτιμήσεις των υποδειγμάτων μας εξακολουθούν να δείχνουν μακροπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη στην Ελλάδα το πολύ στο 1,5%, λόγω δυσμενών δημογραφικών στοιχείων και διαρθρωτικών δυσκαμψιών.
Αυτό το ποσοστό είναι εξαιρετικά χαμηλό, αλλά εκτιμήσαμε ότι η εφαρμογή των σωστών μεταρρυθμίσεων θα μπορούσε να αυξήσει την ανάπτυξη στο 3%.
Γι' αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να μην εφησυχάσουμε εάν η ανάπτυξη κατά την τρέχουσα ανάκαμψη είναι υψηλή και να εφαρμόσουμε μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν το επιχειρηματικό και επενδυτικό κλίμα της οικονομίας.
Σε ό,τι αφορά τις ελληνικές τράπεζες, είναι σε πολύ καλύτερη φόρμα πλέον.
Μέχρι το τέλος του 2021 θα έχουν μονοψήφιο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (ΝPEs).
Πρόκειται για εντυπωσιακή εξέλιξη, δεδομένου ότι πριν από μερικά χρόνια τα NPEs ήταν στο 45%.
Επίσης, οι ελληνικές τράπεζες έχουν πλήρη πρόσβαση στα κονδύλια της ΕΚΤ και στις αγορές.
Είναι καλά προετοιμασμένες να αποκτήσουν ρόλο-κλειδί στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας σε μακροπρόθεσμη βάση.
Τι πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση για να προσελκύσει περισσότερες άμεσες ξένες επενδύσεις;
Τα κομμάτια του παζλ είναι όλα εκεί.
Η Ελλάδα δανείζεται με το πλέον χαμηλότερο κόστος από ποτέ.
Θα λάβει μεγάλη ευρωπαϊκή βοήθεια τα επόμενα χρόνια.
Η κυβέρνηση έχει μια φιλόδοξη μεταρρυθμιστική ατζέντα, την οποία ήδη έχει θέσει σε εφαρμογή.
Πολύ σημαντικά επενδυτικά έργα, τα οποία είχαν καθυστερήσει, πλέον έχουν πάρει μπρος.
Οι ελληνικές τράπεζες είναι και πάλι υγιείς και καλά προετοιμασμένες να υποστηρίξουν την οικονομία.
Υπάρχει πολιτική σταθερότητα.
Ωστόσο, όλα εξαρτώνται από την εφαρμογή τους, η οποία είναι δύσκολη.
Η εμπειρία του παρελθόντος στην Ελλάδα δείχνει ότι η νομοθεσία συχνά δεν είναι επαρκής και ότι τα εδραιωμένα συμφέροντα βρίσκουν τρόπους να θέσουν εμπόδια σε πολλά και διαφορετικά στάδια μεταρρυθμιστικής διαδικασίας.
Περιορισμοί και δυσκολίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα στην αξιοποίηση των ευρωπαϊκών επενδυτικών κεφαλαίων της ΕΕ.
Συνεπώς, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αποδεικνύει συνεχώς την αφοσίωσή της το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της οικονομίας.
Οι άμεσες ξένες επενδύσεις θα έλθουν, αλλά αφού υπάρξουν μεταρρυθμίσεις.
Τον τελευταίο καιρό, η Wall Street τελεί υπό πίεση λόγω της αύξησης του πληθωρισμού και της πρόσθετης φορολόγησης των κεφαλαιακών κερδών που θέλει να επιβάλει η νέα αμερικανική κυβέρνηση. Σε αυτό το περιβάλλον, θα μπορούσε το αμερικανικό χρηματιστήριο και ειδικότερα ο δείκτης βαρόμετρο S&P 500 να «γνωρίσει» νέα ύψη;
Οι παγκόσμιες μετοχές και οι αμερικανικές μετοχές ειδικότερα θα συνεχίζουν να «γνωρίζουν» νέα ύψη, καθώς επίσης και τα περισσότερα assets που ενέχουν κίνδυνο.
Αυτό συμβαίνει παρά την απότομη πτώση της παραγωγής κατά τη διάρκεια της πανδημίας πέρυσι και την αδύναμη ανάκαμψη στις περισσότερες περιπτώσεις μέχρι στιγμής φέτος.
Εν μέρει, οι αγορές σημειώνουν ράλι λόγω των προσδοκιών ότι η ανάκαμψη τα επόμενα χρόνια θα είναι ισχυρή.
Σε κάθε περίπτωση, η Fed αποτελεί ο μοναδικός λόγος που, κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης, οι χρηματιστηριακές αξίες «αγνόησαν» τόσο πολλούς κινδύνους.
Όσο ο πληθωρισμός παραμένει υπό έλεγχο, η Fed θα αφήνει το πάρτι…
Μάλιστα, μια κάποια αύξηση του πληθωρισμού μπορεί να είναι καλό νέο και να βοηθήσει στη μείωση του χρέους.
Όμως η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ ρισκάρει μια μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού.
Εάν φτάσει το 2%, δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας, ωστόσο, αν ξεπεράσει το 2,5% μετά την περυσινή κατάρρευση στις τιμές του πετρελαίου, τότε, λόγω των πληθωριστικών πιέσεων, η Fed θα αναγκαστεί να εφαρμόσει μια πιο σφιχτή νομισματική πολιτική.
Οι αξιωματούχοι της Fed προσπάθησαν πρόσφατα να διαβεβαιώσουν τις αγορές ότι, εάν διατηρηθεί η πρόσφατη αύξηση του πληθωρισμού, διαθέτουν τα εργαλεία για να τον μειώσουν.
Αλλά, η χρήση αυτών των εργαλείων είναι ακριβώς αυτό που θα μειώσει τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων.
Στο κάτω κάτω της γραφής, η Fed μπορεί να διατηρήσει τεχνητά τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, εφόσον ο πληθωρισμός δεν αποτελεί πρόβλημα.
Σε διαφορετική περίπτωση, οι αγορές θα βιώσουν μια επώδυνη διόρθωση. 
Η συνέντευξη στα αγγλικά
Bank of America recently upgraded it’s forecasts regarding growth in Greece. Can this optimistic point of view be justified?
We expect the Greek economy to grow by 3.4% this year and by 5.7% in 2022. Partly, this is because of base effects, after the economy collapsed by 8% during the pandemic last year. Based on our growth forecasts, the economy will be back at pre-Covid production levels by the end of 2022. However, we are also optimistic about the significant amount of EU funds that Greece will receive in the next few years. If these funds are spent efficiently, they could be a game changer for long-term Greek economic growth. This is a unique opportunity for the country, particularly after the long crisis and the weak recovery during the last decade.
Greece needs the public investment and structural economic reforms proposed by prime minister Μitsotakis to increase near- and long-term growth, but the part financed by national resources comes at the cost of wider budget deficits. Can Greece easily take on this new debt? Is Greece's debt viable?
Most structural reforms don’t require more government spending. Some of them may even increase government revenues. Such reforms are mainly a matter of political will. For this reasons, the government’s commitment to proceed with its ambitious reform agenda, despite also having to fight a pandemic, is commendable.
Most of what Greece will also receive from the EU Recovery Fund will be in the form of grants, without implications for the Greek debt. The part that will be in loans will have very low servicing costs and very long maturities.
However, it is also true that Greece’s fiscal space is limited, its debt during the pandemic has increased to a new high and the re-introduction of reformed EU fiscal rules next year will likely call for fiscal consolidation. Before the pandemic, Greece was trying to re-negotiate the primary surplus targets to lower and more reasonable targets. This debate will resume next year, but with the legacy of the pandemic of a large deficit and a much higher debt level. It is not going to be easy, but this time Greece and the rest of the EU will be subject to the same rules and Greece will not be treated as a separate case. Hopefully, this will also mean more realistic fiscal targets.
Whether the Greek debt is viable or not is not a yes or no question. It is hard to argue that at 210% of GDP today this debt level is not excessive. However, Greece’s borrowing cost is also the lowest ever, because of ECB QE. As it is, the debt is viable. But without faster growth, reasonable fiscal consolidation and continued ECB support, the debt could become a key risk for the country again. In any case, Greece has to work to gradually bring the debt to more manageable levels for the future generations.
Has the monetary and fiscal policy shift of the EU benefited countries such as Greece especially?
The macro policies in the EU after the pandemic were by far much better than after the global or the Eurozone crisis. The EU suspended the fiscal rules and allowed all countries to use fiscal stimulus. Germany, with the most room for fiscal support, did the most. The ECB increased QE and made it more flexible. Including Greece in the QE program, despite that its sovereign rating is still below investment grade, has been a game changer for Greece, reducing borrowing costs sharply and making the sovereign much safer for investors. The EU Recovery Fund, particularly the part on grants, reflected solidarity and will help the recovery in the years ahead. The only criticism is that the US has done even more, in terms of both fiscal and monetary policy support, which partly explain why the US recession was less deep than in the EU last year and the recovery much faster now. However, the best should not be the enemy of the good. We can say that Europe avoided the mistakes of past macro policies during the pandemic.
Despite the ECB and EU support, what are the longer-term risks to Greece’s economy and Greek banks?
Assuming the new EU fiscal rules next year are reasonable, the key long-term challenge for the Greek economy is how to increase its still very low potential growth. Growth will be strong in the years during the recovery from the pandemic. Greece could also get a delayed boost from the recovery from the previous crisis. However, model estimates still show long-term potential growth in Greece at most at 1.5% because of adverse demographics and structural rigidities. This is extremely low, but we have estimated that implementation of the right reforms could increase potential growth to as high as 3%. This is why it is extremely important to avoid complacency if growth during the current recovery is high and implement reforms that will improve the business and investment climate of the economy.
The Greek banks are in a much better shape now. By the end of this year, all major Greek banks will have single digit NPE ratios. This is impressive progress from a ratio of 45% just few years ago. The Greek banks now have full access to ECB funding and full market access. They are well prepared to play a key role in the recovery of the Greek economy and its growth in the longer term.
What Greek government should do to attract more foreign direct investment?
The pieces of the puzzle are there. Greece is borrowing at the lowest cost ever. The country will receive massive EU aid in the years ahead. The government has an ambitious reform agenda already in progress. Major investment projects, most of which have been delayed for years, have finally started. The Greek banks are back to health and well prepared to support the economy. And Greece enjoys political stability.
But it is all a matter of implementation, which could be difficult. Past experience in Greece shows that legislation is often not enough and that strong vested interests find ways to put obstacles in many different stages of the reform implementation. Capacity constraints and bottlenecks could pose challenges for investing the EU funds. The Greek government will need to continuously demonstrate strong commitment to reform the economy. FDI will follow strong implementation.
Wall Street is under pressure, because of the inflation and the new rules that the US government tries to impose? Could S&P 500 rise to new heights?
Global equities and US equities in particular keep reaching new highs, together with most risk assets. This is despite a sharp drop in output during the pandemic last year and a weak recovery in most cases so far this year. Partly, markets rally on expectations that the recovery in the years ahead will be strong because of base effects. However, the Fed remains the main driver and the main reason risk assets have been ignoring so many risks during the pandemic.
As long as inflation remains under control, the Fed can keep the party going. Some inflation may even be good news and help reduce high debt levels. However, the Fed is taking a big risk if inflation increases to uncomfortable levels. Inflation somewhat above 2% would not worry the Fed, but if we go to a sustained level of above 2.5% after the base effects from last year’s collapse of oil prices are behind, then chances are that inflation could rise even more in the years ahead and the Fed will need to tighten policies. Fed officials have recently tried to reassure markets that if the recent increase in inflation is sustained, they have the policy tools to bring it down. But the use of such policy tools is exactly what will bring asset prices down. Bottom line, the Fed can afford to keep asset prices artificially high as long as inflation is not a problem. Otherwise, markets will be due to a potentially painful correction.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών