Συνέντευξη του αντιπροέδρου, Senior Credit Officer της Moody’s, Steffen Dyck, στο Bankingnews.gr
Σχετικά Άρθρα
Scope Ratings: Aναβάθμισε την Ελλάδα σε ΒΒ+, σταθερό το outlook - Ανάπτυξη +8,6%, έλλειμμα -10% και χρέος 199,1% το 2021
ING: Παραμένουμε θετικοί για τα ελληνικά ομόλογα, παρά τις τελευταίες αποφάσεις της ΕΚΤ για το PEPP
Morgan Stanley: Οι νέες τιμές - στόχοι για τις τράπεζες με περιθώρια ανόδου 10% έως 26% - Ψήφος εμπιστοσύνης στην Ελλάδα
DBRS: Στο 5,2% η ανάπτυξη της Ελλάδας το 2021 και στο 5% το 2022
Τη μείωση του δημοσίου χρέους, που είναι ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως, θέτει ως πρωταρχικό κριτήριο για την αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας η Moody’s, σημειώνοντας παράλληλα πως λόγω της πανδημίας δεν αναμένει άμεσα βελτίωση σε αυτό τον τομέα.
«Αναμένουμε ότι το έλλειμμα το 2021 θα παραμείνει αμετάβλητο, στο -10%, όπως και το 2020.
Η μη μείωσή του οφείλεται στα δημοσιονομικά μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για να στηρίξει την οικονομία» αναφέρει ο αμερικανικός οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης, υποστηρίζοντας ότι τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης θα δώσουν ώθηση στην οικονομία και θα επιταχύνουν την ανάπτυξη.
Σε ό,τι αφορά την η ΕΚΤ, η Moody’s θεωρεί πως θα παράσχει αρκετό «χώρο», προκειμένου η χώρα μας να αντεπεξέλθει στη σταδιακή μείωση των αγορών ελληνικών ομολόγων, ενώ μεγάλη κίνδυνοι μακροπρόθεσμα είναι το δημογραφικό και η κλιματική αλλαγή.
Τέλος, ο οίκος επισημαίνει πως είναι μείζον ζήτημα για την οικονομία η επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα και η βελτίωση των εσόδων ταυτόχρονα με τη συνέχιση του τρέχοντος μεταρρυθμιστικού προγράμματος.
Η συνέντευξη του αντιπροέδρου και Senior Credit Officer της Moody’s, Steffen Dyck, στον Νίκο Μπαρτζελιώτη
Υπό ποιες συνθήκες θα αναβαθμίσετε την ελληνική οικονομία;
Ποια είναι τα κριτήριά σας;
Η Moody’s έχει αξιολογήσει την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας με Ba3, με τις προοπτικές της οικονομίας της χώρας να θεωρούνται σταθερές.
Το σταθερό outlook ανακλά την άποψή μας πως, παρότι η βελτίωση που παρατηρήθηκε θα συνεχιστεί, θα χρειαστούν μερικά χρόνια για να γίνουν ορατά τα οφέλη των αλλαγών που εισήγαγαν από κοινού κυβέρνηση και θεσμοί.
Επισημαίνουμε δε ότι η πανδημία του κορωνοϊού καθυστέρησε την υλοποίηση κάποιων μεταρρυθμίσεων.
Η αξιολόγηση της Ελλάδας θα μπορούσε να αναθεωρηθεί επί τα βελτίω εάν η πρόοδος που σημειώνεται σε ό,τι αφορά τις διαρθρωτικές τροποποιήσεις αποφέρει απτά αποτελέσματα με την έλευση ισχυρότερων επενδύσεων και εφόσον εφόσον ενισχυθούν οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης.
Μια γρηγορότερη του αναμενομένου συρρίκνωση του δημοσίου χρέους θα έχει θετική επίδραση στην αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας, ενώ εξαιρετικά κρίσιμη θεωρείται η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού των ελληνικών τραπεζών.
Σε κάθε περίπτωση, στις αξιολογήσεις μας λαμβάνουμε υπόψη τους εξής παράγοντες:
1)Τη δύναμη της οικονομίας
2)Τη διακυβέρνηση και η ισχύς των θεσμών
3)Τη χρηματοοικονομική σταθερότητα
4)Τον βαθμό ευπάθειας σε πιθανά χρηματοπιστωτικά και μη σοκ.
Η Ελλάδα έχει ανάγκη από δημόσιες επενδύσεις και δομικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις, ώστε να αυξήσει τόσο τη βραχυπρόθεσμη όσο και τη μακροπρόθεσμη μεγέθυνσή της, ωστόσο κάτι τέτοιο απαιτεί τη διάθεση πόρων, με αποτέλεσμα την αύξηση του ελλείμματος.
Μπορεί η Ελλάδα να αναλάβει νέο χρέος;
Αναμένουμε ότι το έλλειμμα το 2021 θα παραμείνει αμετάβλητο, στο -10%, όπως και το 2020.
Η μη μείωσή του οφείλεται στα δημοσιονομικά μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση για να στηρίξει και να αποκαταστήσει την οικονομική δραστηριότητα εν μέσω της πανδημικής κρίσης.
Ωστόσο, λαμβανομένου υπόψη ότι η ανάπτυξη αναμένεται να επιταχυνθεί έντονα το 2022, το έλλειμμα θα μειωθεί στο -4% και σταδιακά στο -3% τα επόμενα χρόνια.
Επίσης, εκτιμάμε πως η Ελλάδα θα επιστρέψει στα πρωτογενή πλεονάσματα και, επομένως, το χρέος θα αρχίσει να περιορίζεται, αρχής γενομένης από το 2022.
Πάντως, το χρέος το 2022 θα παραμείνει ένα από μεγαλύτερα σε παγκόσμιο επίπεδο, κοντά στο 200%.
Ωστόσο, το νέο χρέος που θα αναληφθεί χάριν των επενδύσεων δεν θα είναι per se αρνητικό για τη μακροπρόθεσμη δυνητική ανάπτυξη.
Αντίθετα, θα μπορούσε, πράγματι, να υποστηρίξει το κρατικό πιστωτικό προφίλ.
Σε κάθε περίπτωση, η ισχυρή ανάπτυξη αποτελεί το «κλειδί» για τη βελτίωση της δημοσιονομικής δυναμικής της Ελλάδας και τη μείωση του δημόσιου χρέους.
H αλλαγή στην άσκηση νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής ωφέλησε την Ελλάδα; Θα μπορούσε η οικονομία μας να αντέξει μια μείωση της ποσοτικής χαλάρωσης εκ μέρους της ΕΚΤ;
Σε ό,τι αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ελλάδα έχει λαμβάνειν τα περισσότερα κονδύλια αναλογικά με το ΑΕΠ της.
Ειδικότερα, η χώρα σας θα πάρει συνολικά 30,9 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή 26,8% επί του ΑΕΠ του 2019.
Περίπου το 60% είναι επιχορηγήσεις.
Τα εν λόγω κεφάλαια θα δώσουν ώθηση στην οικονομία και θα επιταχύνουν την ανάπτυξη.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ο αντίκτυπος του Ταμείου Ανάκαμψης στο ΑΕΠ θα φτάσει στο +7% μέχρι το τέλος του 2026 - σε σύγκριση με εκτίμηση που δεν περιλαμβάνει την επιδραση των εν λόγω κεφαλαίων ούτε και τον θετικό αντίκτυπο στη συνολική παραγωγικότητα.
Συνολικά, χάρη στα ευρωπαϊκά κεφάλαια εκτιμάμε ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες την περίοδο 2021-2027, σε σύγκριση με την περίοδο 2014-2020.
Αυτή η μεγέθυνση είναι μεγαλύτερη από της Πορτογαλίας (Baa3 θετικό, 1,9%), της Ισπανίας (Baa1 σταθερό, 1,8%) και της Ιταλίας (Baa3 σταθερό, 1,6%).
Όμως, το κλειδί για την επιτυχία είναι η αξιοποίηση της ευρωπαϊκής βοήθειας.
Σε σχέση με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα πολύ χαμηλά επιτόκια και οι αγορές ομολόγων στο πλαίσιο του πανδημικού προγράμματος (PEPP) βοήθησαν, σίγουρα, όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης.
Από την άποψη της βιωσιμότητας του χρέους, ορισμένες άλλες χώρες πιθανότατα επωφελήθηκαν περισσότερο από την Ελλάδα.
Για παράδειγμα, σε Κύπρο, Πορτογαλία, Ισπανία ή Ιταλία αναμένουμε μια σχετικά μεγαλύτερη μείωση του δείκτη πληρωμές τόκων / έσοδα έως το 2022.
Αλλά και πιο πριν η Ελλάδα επωφελούνταν απο την ισχυρή στήριξη την οποία παρείχαν οι πιστωτές της, που τη βοήθησαν να αναδιαρθρώσει το χρέος της (η Ελλάδα έχει ένα από τα πιο μακράς λήξης χρέη στην Ευρωζώνη, περίπου εννέα έτη).
Πέρα από τα παραπάνω, κατά τη γνώμη μας, η ΕΚΤ θα παράσχει αρκετό «χώρο», προκειμένου η χώρα σας να αντεπεξέλθει στη σταδιακή μείωση των πράξεων ανοικτής αγοράς τις οποίες διενεργεί η τράπεζα.
Δεδομένου ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει να είναι υποστηρικτική, ασκώντας χαλαρή νομισματική πολιτική, πόσο δημοσιονομικό χώρο έχει η Ελλάδα;
Είναι δύσκολο να αναφέρουμε έναν αριθμό, σε αυτή την περίπτωση.
Κατά τη γνώμη μας, οι δείκτες βιωσιμότητας χρέους (π.χ. πληρωμές σε τόκους ως ποσοστό του ΑΕΠ ή πληρωμές σε τόκους ως ποσοστό των εσόδων) είναι πολύ πιο ισχυροί σε σχέση με άλλες χώρες που αξιολογούνται με Ba3.
Την ίδια στιγμή, το ύψος του χρέους είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο και μειώνεται αργά.
Από την άποψη των ροών, η επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα θα στηρίξει τη μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ, ο οποίος θα «βοηθηθεί» από περαιτέρω βελτιώσεις στην αποδοτικότητα των εσόδων και των δαπανών, τομείς πάνω στους οποίους εργάζεται η ελληνική κυβέρνηση.
Σε γενικές γραμμές, θεωρούμε ότι η δυνατότητα της ελληνικής οικονομίας να απορροφά χρηματοοικονομικά σοκ θα αποτελέσει σημείο-κλειδί για τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης - και όχι μόνο.
Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι για την ελληνική οικονομία μακροπρόθεσμα;
Οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι είναι γνωστοί σε όλους: η δημογραφική αλλαγή και οι προκλήσεις που αναδεικνύει η κλιματική αλλαγή.
Αυτά τα προβλήματα δεν είναι, όμως, «προνομία» μόνον της Ελλάδας.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να αντιμετωπίσουν ανάλαγα ζητήματα.
Παρότι οι παρελθούσες συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις περιόρισαν τον δημοσιονομικό αντίκτυπο του δυσμενούς δημογραφικού προφίλ της χώρας σας, η γήρανση θα επηρεάσει τον ήδη χαμηλό ρυθμό ανάπτυξής της.
Επίσης, το υψηλό ποσοστό ανεργίας θέτει προκλήσεις σε ό,τι αφορά την κοινωνική σταθερότητα.
Κατά τη γνώμη μας, οι πρόσφατες πυρκαγιές είναι διαχειρίσιμες, από δημοσιονομικής απόψεως, ωστόσο η αύξηση της συχνότητας εμφάνισης τέτοιου είδους φαινομένων και οι σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής πιθανότατα θα αυξήσουν το κόστος προσαρμογής.
Τι πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση για να προσελκύσει άμεσες ξένες επενδύσεις;
Δεν δίνουμε συμβουλές σε κυβερνήσεις, όμως αναλύουμε μέτρα και στρατηγικές που κατά καιρούς αυτές ανακοινώνουν, ώστε να βγάλουμε συμπεράσματα για πιστωτικό προφίλ ενός κράτους.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, «βλέπουμε» οι άμεσες ξένες επενδύσεις αυξάνονταν με σταθερό ρυθμό τη χρονική περίοδο 2015 - 2019, όμως περιορίστηκαν το 2020 εξαιτίας της πανδημίας.
Αναμένουμε ότι άμεσες ξένες επενδύσεις θα αυξηθούν ξανά τα επόμενα χρόνια, με την κυβέρνηση να συνεχίζει την εφαρμογή του τρέχοντος προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, που έχουν στόχο να άρουν τα γραφειοκρατικά εμπόδια.
Πιστεύουμε επίσης ότι αυτά τα μέτρα, μαζί με τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης, θα βοηθήσουν την Ελλάδα να αυξήσει τις επενδύσεις, που η αλήθεια είναι πως βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Περαιτέρω αύξηση στο επίσης πολύ χαμηλό ποσοστό αποταμίευσης θα ήταν κάτι θετικό, διότι αυτό θα συμβάλει στον περιορισμό των εξωτερικών ανισορροπιών, εάν οι επενδύσεις χρηματοδοτούνται κυρίως από το εξωτερικό.
Η συνέντευξη στα αγγλικά
Under which circumstances would you upgrade the Greek economy? What are your criteria?
We have a Ba3 rating with a stable outlook for the Government of Greece. The stable outlook balances our view that while a reversal of the improvements seen in recent years is unlikely, it will take some years before the benefits of the institutional and governance reforms become fully embedded and visible. We also note that the coronavirus pandemic has caused a delay in the completion of some reforms.
Greece’s rating would come under upward pressure if further progress on structural reforms yielded tangible results in the form of stronger investment and further lifted and solidified medium-term growth prospects. A more rapid reduction in the public debt ratio than currently foreseen would also be positive for the rating, as would the resolution of the banking sector’s continuing asset-quality issues.
When analysing sovereigns we look at four broad rating factors: 1) Economic Strength, 2) Institutions and Governance Strength, 3) Fiscal Strength, and 4) Susceptibility to Event Risk.
A concise analysis of the four ratings factors and how they relate to Greece can be found here: https://www.moodys.com/researchdocumentcontentpage.aspx?docid=PBC_1286181
Our Sovereign Ratings methodology which explains the rating factors in more detail can be found here: https://www.moodys.com/researchdocumentcontentpage.aspx?docid=PBC_1158631
Greece needs the public investment and structural economic reforms proposed by prime minister Μitsotakis to increase near- and long-term growth, but the part financed by national resources comes at the cost of wider budget deficits. Can Greece easily take on this new debt?
We expect another large fiscal deficit of almost 10% of GDP this year, unchanged from 2020, as fiscal policy measures remain in place to support the economic recovery. However, with growth expected to pick up more markedly in 2022, this should help lower the deficit to below 4% in 2022, and gradually towards 3% and below over the following years. We also expect Greece to return to primary surpluses, and the debt burden to start declining from 2022. However, debt to GDP will remain one of the highest in our sovereign universe, at close to 200% of GDP in 2022. As such, new debt that supports investment and Greece’s longer-term potential growth would not be per se negative but could indeed support the sovereign credit profile. Sustainably stronger growth will be key to improving Greece’s fiscal dynamics and reducing the debt burden.
Has the monetary and fiscal policy shift of the EU benefited countries such as Greece especially? Could Greece handle the forthcoming tapering of the ECB?
Regarding EU funds: As a share of GDP, Greece is the largest recipient of financing from the Next Generation EU (NGEU) recovery package. It will receive €30.9 billion (16.8% of 2019 GDP) in total, nearly 60% of which will be in the form of grants. The funds offer significant potential to support the recovery and deliver higher potential growth: the Bank of Greece estimates that the use of NGEU funds will increase real GDP by close to 7% by the end of the disbursement period in 2026 compared to a scenario without these funds, stemming both from higher investment and the total factor productivity impact of the structural reforms tied to the programme. Overall, we estimate an annual increase in EU funding of 2.5 percentage points of GDP for Greece in 2021-27, compared to the previous 2014-20 period. This would be larger than in Portugal (Baa3 positive, 1.9 pp), Spain (Baa1 stable, 1.8 pp) and Italy (Baa3 stable, 1.6 pp). Key for larger EU funds being a success is implementation on the ground.
See here for a more detailed analysis: https://www.moodys.com/researchdocumentcontentpage.aspx?docid=PBC_1273350
Regarding ECB policy: Very low interest rates and direct purchases under PEPP have certainly helped all euro area member states. From a debt affordability perspective, some other euro area countries have probably benefitted more than Greece, for instance Cyprus, Portugal, Spain or Italy, where we expect a relatively larger reduction in the interest payments/revenue metric until 2022. (see here for a full analysis: https://www.moodys.com/researchdocumentcontentpage.aspx?docid=PBC_1293499) But even before, Greece has benefitted from strong official creditor support, which has also helped improve its debt structure (Greece has one of the longest average time to maturity for its general government debt in the euro area, at around 9 years) and in our view will also provide room to withstand gradual tapering of ECB’s asset purchases.
So, given ECB support and still favorable rates conditions, how much fiscal space does Greece have?
It is difficult to put one number here. In our view, Greece’s debt affordability indicators (e.g. interest payments as a share of GDP, or interest payments as a share of revenues) are stronger than for many other Ba3-rated peers. At the same time, the stock of debt is one of the highest in out rated universe, and will only decline slowly.
From a flow perspective, a return of primary surpluses would support debt/GDP ratio reduction, and this would be helped by further improvements in revenue and spending efficiency, areas which the Greek government is working on.
In general, we think that re-building (fiscal) shock absorption capacity will be a key rating driver not only for euro area member countries.
Despite the ECB and EU support, what are the longer-term risks to Greece’s ratings?
Longer-term risks are well-known ones, such as demographic change and challenges arising from climate change. These are not unique to Greece though, and many European sovereigns face very similar challenges. While past pension reforms limit the fiscal impact of the adverse demographic profile, ageing will weigh on Greece’s already low potential growth rate. Also, still high unemployment could poses challenges from a social stability perspective.
In our view, the recent wildfires have been manageable from a fiscal perspective, but expected increases in frequency and severity, as well as other aspects of physical climate change will likely increase adaptation and mitigation costs in the future. See here for a short analysis: https://www.moodys.com/researchdocumentcontentpage.aspx?docid=PBC_1299062
What should the Greek government do to attract more foreign direct investment and investments in general?
We do not provide advice on what government’s should do, but analyse measures and strategies that have been announced and provide our opinion on how they might affect a sovereign’s credit profile. In Greece’s case, we can see that net FDI inflows have been rising steadily between 2015 and 2019, and have dropped in 2020 as result of the pandemic. We expect net FDI inflows to rise again in the coming years, as the government continues with its privatization programme and other structural reforms that aim to ease the bureaucratic burden and reduce red tape. We also think that these measures, together with sizable inflows from EU recovery funds will help to lift Greece’s very low investment rate (see her for more details: https://www.moodys.com/researchdocumentcontentpage.aspx?docid=PBC_1281026). Further increases in the also very low savings rate would be positive, because that would help limit external imbalances, if investment is mainly financed from abroad.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών