Οι προοπτικές για το 2014 μπορούν να ισχυροποιηθούν εάν βελτιωθούν οι συνθήκες ρευστότητας στην οικονομία
Θετικό σημάδι χαρακτηρίζει η Eurobank τη συρρίκνωση του ελληνικού ΑΕΠ κατά μόνο -1,1% στο πρώτο τρίμηνο του 2014, υπό τον όρο της πολιτικής σταθερότητας και της συνέχισης των μεταρρυθμίσεων.
Αναλυτικά, όπως αναφέρει η Eurobank στην καθιερωμένη ανάλυσή της, υπό τον τίτλο "7 Ημέρες Οικονομία":
• Η μείωση του ΑΕΠ μόνο κατά -1.1% σε ετήσια βάση το 1ο τρίμηνο του 2014 θέτει τις βάσεις για την επιστροφή σε ετήσιο θετικό ρυθμό ανάπτυξης με δεδομένο ότι:
- Θα συνεχιστεί η εφαρμογή του μεταρρυθμιστικού προγράμματος
- Θα εξασφαλιστεί η πολιτική σταθερότητα που θα απομακρύνει την χώρα από ένα νέο κύκλο νέας αβεβαιότητας ανάλογης με αυτή των αρχών του 2ου εξαμήνου του 2012.
• Η εφαρμογή των προαπαιτούμενων μεταρρυθμίσεων αποτελεί ένα επιπλέον επιχείρημα – πέρα από το πρωτογενές πλεόνασμα – στην επερχόμενη διαπραγμάτευση για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους ενώ θα συνέβαλλε και στην περαιτέρω αποκλιμάκωση του κινδύνου της ελληνικής οικονομίας.
• Η μείωση των εσόδων της Κεντρικής Κυβέρνησης δεν αποτελεί θετική εξέλιξη παρά το σημαντικό πρωτογενές πλεόνασμα για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014.
• Βιομηχανική παραγωγή: μειώθηκε το Μάρτιο κατά 3,0% σε ετήσια βάση ύστερα από τρείς διαδοχικούς μήνες αύξησης (Φεβ. '14 +1,6%).
• Πληθωρισμός: αμετάβλητες διατηρήθηκαν οι αποπληθωριστικές πιέσεις τον Απρίλιο σε ετήσια βάση με τον πληθωρισμό να παραμένει στο -1,3% συμπληρώνοντας 14 διαδοχικούς μήνες με αρνητικό πρόσημο.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, το ελληνικό ΑΕΠ σημείωσε πτώση -1,1% στο 1ο τρίμηνο του 2014 σε ετήσια βάση.
Η επίδοση του 1ου τριμήνου του 2014 είναι ικανοποιητική με δεδομένη:
• την πίεση στην ιδιωτική κατανάλωση εξαιτίας της παρατεταμένης ύφεσης (το 2013 ήταν η 6η συνεχόμενη χρονιά με αρνητικό ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ),
• την υπερβολική ανεργία (Φεβρουάριος 2014: 26,5%)
• την μειωμένη ρευστότητα (καθυστερήσεις στην εκταμίευση των δόσεων 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (2ΠΣΕΟ), στην προώθηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, κτλ).
Από το 3ο τρίμηνο του 2008, η Ελλάδα συμπληρώνει 23 συνεχή τρίμηνα αρνητικών ρυθμών μεταβολής του ΑΕΠ. Η επίδοση του 1ου τριμήνου του 2014 ήταν ίδια με αυτή του 1ου τριμήνου του 2010 (-1,1% του ΑΕΠ). Η βασική διαφορά ήταν ότι τότε η οικονομία βρισκόταν σε καθοδική πορεία (το 2010 «έκλεισε» με μείωση του ρυθμού μεταβολής του ΑΕΠ -4,9%) ενώ πλέον αναμένουμε επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης για το 2014. Ήδη η εξέλιξη του ΑΕΠ τα τελευταία τρίμηνα δείχνει επιβράδυνση της ύφεσης. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά -4,9% το 4ο τρίμηνο του 2012, κατά -6,0% το 1ο τρίμηνο του 2013, κατά -4,0% το 2ο τρίμηνο του 2013, κατά -3,2% το 3ο τρίμηνο του 2013 και κατά -2,3% το 4ο τρίμηνο του 2013. Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ότι το 2014 ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ θα είναι θετικός στο 0,4%. Στην τελευταία αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ (Απρίλιος 2014) αλλά και στο ΜΠΔΣ2015-18 η σχετική πρόβλεψη είναι για ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ 0,6% για το 2014.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-18 (ΜΠΔΣ2015-18) η επίτευξη θετικού ρυθμού ανάπτυξης για το 2014 θα βασιστεί στην σημαντική ανάκαμψη των επενδύσεων (5,3% του ΑΕΠ) και των εξαγωγών (4,0% του ΑΕΠ) και στην σημαντική επιβράδυνση της πτώσης τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής κατανάλωσης (κατά -1,8% του ΑΕΠ αντίστοιχα).
Οι προοπτικές για το 2014 μπορούν να βελτιωθούν μόνο αν:
• Βελτιωθούν οι συνθήκες ρευστότητας στην οικονομία (π.χ. αύξηση χρηματοδότησης μετά από επιτυχημένα stress tests των τραπεζών, αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου, επανέναρξη μεγάλων έργων, προώθηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και προσέλκυσης νέων ιδιωτικών επενδύσεων στους τομείς αιχμής της ελληνικής οικονομίας (π.χ. στον τουρισμό) κτλ),
• Βελτιωθεί περαιτέρω η αξιοπιστία της ελληνικής οικονομίας μέσω της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Το τέλος Μαΐου είναι κοντά και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει μέχρι τότε να έχει ικανοποιήσει μια σειρά από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να εξασφαλίσει την υπο-δόση του €1,0 δις. ενώ ανάλογη προσπάθεια απαιτείται και για το τέλος Ιουνίου 2014.
Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των παραπάνω είναι η εξασφάλιση πολιτικής σταθερότητας για την αμέσως επόμενη περίοδο. Κάτι τέτοιο θα απομακρύνει το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός νέου κύκλου αβεβαιότητας ανάλογης με αυτή των αρχών του 2ου εξαμήνου του 2012. Οι επιδόσεις της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και του δημοσίου τομέα γενικότερα από το τελευταίο τρίμηνο του 2012 μέχρι σήμερα δεν ήταν ένα προδιαγεγραμμένο γεγονός. Τα δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών δείχνουν πως ακόμη και οι εταίροι στην Ευρωζώνη δεν θεωρούσαν την έξοδο από το ευρώ στα μέσα του 2012 ως ένα ακραίο ενδεχόμενο με αμελητέα πιθανότητα. Η προσπάθεια που κατέβαλε η ελληνική κοινωνία από τότε μέχρι σήμερα είχε σαν αποτέλεσμα την απομάκρυνσή μας από αυτό το πραγματικό και απευκταίο ενδεχόμενο. Η συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας από εδώ και πέρα μπορεί να θέσει τις βάσεις για τη δημιουργία μιας πραγματικά ανταγωνιστικής οικονομίας στα πλαίσια του ευρώ που παράλληλα θα μπορεί να στηριχτεί στις δικές της δημοσιονομικές επιδόσεις.
Το αποτέλεσμα των εκλογών για το Ευρωκοινοβούλιο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση – είτε θετικό είτε αρνητικό για την κυβέρνηση συνεργασίας – δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει πρόφαση για την τελμάτωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Άλλωστε το φθινόπωρο πλησιάζει και μαζί με αυτό και η αναμενόμενη διαπραγμάτευση για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Η συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο – επιπρόσθετο αυτού της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013 και της διατηρησιμότητας/αύξησης του για τα επόμενα χρόνια – για τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.
Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €1,1 δισ. αλλά βελτιωμένο κατά 52,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο και κατά 21,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Το πρωτογενές ισοζύγιο για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 ήταν πλεονασματικό στα €1,0 δισ., βελτιωμένο κατά 442,5% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και κατά 41,2% σε σχέση με το στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Η αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος έναντι του στόχου οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εσόδων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά περίπου €1,0 δισ. έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού 2014 εξαιτίας εισροών από την ΕΕ (έσοδα από τα Ταμεία Συνοχής κτλ). Όπως έχει συμβεί συχνά στο παρελθόν, δεν έχουμε επιπλέον εισροές από την ΕΕ αλλά απλά ένα διαφορετικό χρονισμό της καταβολής των δόσεων. Επιπλέον σημειώνουμε ότι τα έσοδα του ΠΔΕ έχουν ήδη προσεγγίσει το 40,7% του ετήσιου στόχου τους για το 2014. Επίσης, στην πρόσφατη αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ (Απρίλιος 2014) αναφέρεται ότι τα έσοδα του ΠΔΕ αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά λιγότερο από ότι το 2013 στη βελτίωση του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Τα έσοδα της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 εμφανίζουν μείωση κατά €1,1 δισ. ή -7,1% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο. Η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι ανησυχητική και προκαλεί προβληματισμό για την επίτευξη του σχετικού ετήσιου στόχου για το 2014, καθώς υπάρχει υστέρηση εσόδων ήδη στο πρώτο τετράμηνο του έτους. Αν το φαινόμενο αυτό συνεχιστεί και στην επόμενη περίοδο τότε υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί δημοσιονομικό κενό για το 2014. Η σύγκριση των στοιχείων τριμήνου και τετραμήνου 2014 δείχνουν πως το κενό στα έσοδα αυξήθηκε κατά μόλις €0,3 δισ. Η αντίστοιχη διαφορά ανάμεσα στο δίμηνο και στο τρίμηνο ήταν μόλις €0,2 δισ. Με άλλα λόγια το κενό στα έσοδα αυξήθηκε με ρυθμό 118,2% μεταξύ τριμήνου και τετραμήνου.
Δεν έχουμε ακόμη αναλυτικά στοιχεία για την εξέλιξη των φορολογικών εσόδων στο τετράμηνο του 2014. Όμως η ανάλυση των φορολογικών εσόδων για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 δείχνει πως η υστέρηση αυτή οφείλεται κυρίως στην απόκλιση από τον στόχο Προϋπολογισμού 2014:
• του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων (κατά περίπου €0,2 δισ. ή 87,5%)
• του ΦΠΑ κυρίως εξαιτίας της μείωσης των εσόδων ΦΠΑ των πετρελαιοειδών.
Βέβαια, είναι πιθανό αυτή η υστέρηση να είναι συγκυριακή και τα έσοδα των επόμενων μηνών να προσεγγίσουν τους αντίστοιχους στόχους του Προϋπολογισμού 2014. Αυτό είναι το καλό ενδεχόμενο όσον αφορά την εξέλιξη των εσόδων για το 2014.
Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 ανέρχονταν σε περίπου €15,9 δισ. μειωμένες κατά -8,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και -5,8% σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Αντίστοιχα, οι πρωτογενείς δαπάνες ανέρχονταν €13,2 δισ. μειωμένες κατά -9,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και -5,8% σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Από τα αναλυτικά στοιχεία για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 προκύπτει ότι οι δαπάνες για αποδοχές και συντάξεις είναι μειωμένες κατά -1,4% σε ετήσια βάση και -4,0% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Η συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών είναι δυνατό να οφείλεται σε συγκυριακούς λόγους. Έτσι και αλλιώς μια τεχνητή συγκράτηση των δαπανών – όπως έδειξε και η εκτέλεση του Προϋπολογισμού 2013 – μικρή σημασία έχει. Οι πρωτογενείς δαπάνες στο τέλος της χρονιάς θα πρέπει να φτάσουν στο επίπεδο του στόχου τους, εκτός εάν κατά τη διάρκεια της χρονιάς επιτευχθεί σημαντική ορθολογικοποίησή τους, μέσω π.χ. της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το πρωτογενές πλεόνασμα της περιόδου Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 θα επαναλάβουμε την άσκηση που πραγματοποιήσαμε και για τα στοιχεία του Μαρτίου 2014. Υποθέτουμε ότι τόσο οι πρωτογενείς δαπάνες όσο και τα έσοδα του ΠΔΕ ήταν στο επίπεδο των αντίστοιχων στόχων του Προϋπολογισμού 2014. Σε αυτή την περίπτωση το πρωτογενές ισοζύγιο θα ήταν ελλειμματικό κατά €1,1 δισ. Το τελευταίο αποτέλεσμα δεν είναι ενθαρρυντικό. Σύμφωνα με την τελευταία αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ το πρωτογενές ισοζύγιο αναμένεται θετικό στο 1,6% του ΑΕΠ για το 2014 ενώ για το 2015, 2016 και 2017 αναμένεται στο 3,0%, 4,5% και 4,5% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Σημειώστε εδώ ότι με βάση το ΜΠΔΣ2015-18 ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 αυξάνεται στο 2,5% του ΑΕΠ. Είναι προφανές ότι δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί ο συγκεκριμένος στόχος αν συνεχιστεί η απόκλιση των εσόδων από τους στόχους Προϋπολογισμού 2014.
Το φαινόμενο μπορεί μόνο να αντιστραφεί εφόσον αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα εξαιτίας:
• Της επιστροφής της χώρας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η μείωση του ΑΕΠ κατά μόνο -1,1% στο πρώτο τρίμηνο του 2014 αποτελεί μια θετική ένδειξη προς την επίτευξη του ετήσιου στόχου για θετικό ρυθμό αύξησης (0,6% ΑΕΠ σύμφωνα με την επίσημη πρόβλεψη ή 0,4% σύμφωνα με την πρόβλεψη της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων) για το 2014.
• Της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Σημειώστε ότι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής όσον αφορά τον ΦΠΑ και την εισφοροδιαφυγή αποτελούν βασικές μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά την αμέσως επόμενη περίοδο.
• Του περαιτέρω εξορθολογισμού διαφόρων κατηγοριών δαπανών όπως πχ οι δαπάνες για την υγεία, κτλ.
Η ταυτόχρονη επίτευξη των παραπάνω είναι απαραίτητη. Αδυναμία επιστροφής σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης θα περιορίσει σημαντικά τα έσοδα στα οποία θα μπορούσε να προσβλέπει η αποτελεσματική Γενική Γραμματεία Εσόδων. Από την άλλη, ακόμη και αν επιτευχθεί ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης, η αδυναμία είσπραξης των αναλογούντων εσόδων εξαιτίας της φοροδιαφυγής δε θα επιτρέψει την επίτευξη του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2014 και την αύξηση του για τα επόμενα χρόνια.
www.bankingnews.gr
Αναλυτικά, όπως αναφέρει η Eurobank στην καθιερωμένη ανάλυσή της, υπό τον τίτλο "7 Ημέρες Οικονομία":
• Η μείωση του ΑΕΠ μόνο κατά -1.1% σε ετήσια βάση το 1ο τρίμηνο του 2014 θέτει τις βάσεις για την επιστροφή σε ετήσιο θετικό ρυθμό ανάπτυξης με δεδομένο ότι:
- Θα συνεχιστεί η εφαρμογή του μεταρρυθμιστικού προγράμματος
- Θα εξασφαλιστεί η πολιτική σταθερότητα που θα απομακρύνει την χώρα από ένα νέο κύκλο νέας αβεβαιότητας ανάλογης με αυτή των αρχών του 2ου εξαμήνου του 2012.
• Η εφαρμογή των προαπαιτούμενων μεταρρυθμίσεων αποτελεί ένα επιπλέον επιχείρημα – πέρα από το πρωτογενές πλεόνασμα – στην επερχόμενη διαπραγμάτευση για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους ενώ θα συνέβαλλε και στην περαιτέρω αποκλιμάκωση του κινδύνου της ελληνικής οικονομίας.
• Η μείωση των εσόδων της Κεντρικής Κυβέρνησης δεν αποτελεί θετική εξέλιξη παρά το σημαντικό πρωτογενές πλεόνασμα για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014.
• Βιομηχανική παραγωγή: μειώθηκε το Μάρτιο κατά 3,0% σε ετήσια βάση ύστερα από τρείς διαδοχικούς μήνες αύξησης (Φεβ. '14 +1,6%).
• Πληθωρισμός: αμετάβλητες διατηρήθηκαν οι αποπληθωριστικές πιέσεις τον Απρίλιο σε ετήσια βάση με τον πληθωρισμό να παραμένει στο -1,3% συμπληρώνοντας 14 διαδοχικούς μήνες με αρνητικό πρόσημο.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΛΣΤΑΤ, το ελληνικό ΑΕΠ σημείωσε πτώση -1,1% στο 1ο τρίμηνο του 2014 σε ετήσια βάση.
Η επίδοση του 1ου τριμήνου του 2014 είναι ικανοποιητική με δεδομένη:
• την πίεση στην ιδιωτική κατανάλωση εξαιτίας της παρατεταμένης ύφεσης (το 2013 ήταν η 6η συνεχόμενη χρονιά με αρνητικό ρυθμό μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ),
• την υπερβολική ανεργία (Φεβρουάριος 2014: 26,5%)
• την μειωμένη ρευστότητα (καθυστερήσεις στην εκταμίευση των δόσεων 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (2ΠΣΕΟ), στην προώθηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, κτλ).
Από το 3ο τρίμηνο του 2008, η Ελλάδα συμπληρώνει 23 συνεχή τρίμηνα αρνητικών ρυθμών μεταβολής του ΑΕΠ. Η επίδοση του 1ου τριμήνου του 2014 ήταν ίδια με αυτή του 1ου τριμήνου του 2010 (-1,1% του ΑΕΠ). Η βασική διαφορά ήταν ότι τότε η οικονομία βρισκόταν σε καθοδική πορεία (το 2010 «έκλεισε» με μείωση του ρυθμού μεταβολής του ΑΕΠ -4,9%) ενώ πλέον αναμένουμε επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης για το 2014. Ήδη η εξέλιξη του ΑΕΠ τα τελευταία τρίμηνα δείχνει επιβράδυνση της ύφεσης. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά -4,9% το 4ο τρίμηνο του 2012, κατά -6,0% το 1ο τρίμηνο του 2013, κατά -4,0% το 2ο τρίμηνο του 2013, κατά -3,2% το 3ο τρίμηνο του 2013 και κατά -2,3% το 4ο τρίμηνο του 2013. Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ότι το 2014 ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ θα είναι θετικός στο 0,4%. Στην τελευταία αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ (Απρίλιος 2014) αλλά και στο ΜΠΔΣ2015-18 η σχετική πρόβλεψη είναι για ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ 0,6% για το 2014.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2015-18 (ΜΠΔΣ2015-18) η επίτευξη θετικού ρυθμού ανάπτυξης για το 2014 θα βασιστεί στην σημαντική ανάκαμψη των επενδύσεων (5,3% του ΑΕΠ) και των εξαγωγών (4,0% του ΑΕΠ) και στην σημαντική επιβράδυνση της πτώσης τόσο της δημόσιας όσο και της ιδιωτικής κατανάλωσης (κατά -1,8% του ΑΕΠ αντίστοιχα).
Οι προοπτικές για το 2014 μπορούν να βελτιωθούν μόνο αν:
• Βελτιωθούν οι συνθήκες ρευστότητας στην οικονομία (π.χ. αύξηση χρηματοδότησης μετά από επιτυχημένα stress tests των τραπεζών, αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου, επανέναρξη μεγάλων έργων, προώθηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και προσέλκυσης νέων ιδιωτικών επενδύσεων στους τομείς αιχμής της ελληνικής οικονομίας (π.χ. στον τουρισμό) κτλ),
• Βελτιωθεί περαιτέρω η αξιοπιστία της ελληνικής οικονομίας μέσω της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Το τέλος Μαΐου είναι κοντά και η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει μέχρι τότε να έχει ικανοποιήσει μια σειρά από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να εξασφαλίσει την υπο-δόση του €1,0 δις. ενώ ανάλογη προσπάθεια απαιτείται και για το τέλος Ιουνίου 2014.
Βασική προϋπόθεση για την επίτευξη των παραπάνω είναι η εξασφάλιση πολιτικής σταθερότητας για την αμέσως επόμενη περίοδο. Κάτι τέτοιο θα απομακρύνει το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός νέου κύκλου αβεβαιότητας ανάλογης με αυτή των αρχών του 2ου εξαμήνου του 2012. Οι επιδόσεις της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και του δημοσίου τομέα γενικότερα από το τελευταίο τρίμηνο του 2012 μέχρι σήμερα δεν ήταν ένα προδιαγεγραμμένο γεγονός. Τα δημοσιεύματα των τελευταίων ημερών δείχνουν πως ακόμη και οι εταίροι στην Ευρωζώνη δεν θεωρούσαν την έξοδο από το ευρώ στα μέσα του 2012 ως ένα ακραίο ενδεχόμενο με αμελητέα πιθανότητα. Η προσπάθεια που κατέβαλε η ελληνική κοινωνία από τότε μέχρι σήμερα είχε σαν αποτέλεσμα την απομάκρυνσή μας από αυτό το πραγματικό και απευκταίο ενδεχόμενο. Η συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας από εδώ και πέρα μπορεί να θέσει τις βάσεις για τη δημιουργία μιας πραγματικά ανταγωνιστικής οικονομίας στα πλαίσια του ευρώ που παράλληλα θα μπορεί να στηριχτεί στις δικές της δημοσιονομικές επιδόσεις.
Το αποτέλεσμα των εκλογών για το Ευρωκοινοβούλιο και την Τοπική Αυτοδιοίκηση – είτε θετικό είτε αρνητικό για την κυβέρνηση συνεργασίας – δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει πρόφαση για την τελμάτωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας. Άλλωστε το φθινόπωρο πλησιάζει και μαζί με αυτό και η αναμενόμενη διαπραγμάτευση για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Η συνέχιση της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο – επιπρόσθετο αυτού της επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013 και της διατηρησιμότητας/αύξησης του για τα επόμενα χρόνια – για τις επερχόμενες διαπραγματεύσεις για τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους.
Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €1,1 δισ. αλλά βελτιωμένο κατά 52,8% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο και κατά 21,6% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Το πρωτογενές ισοζύγιο για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 ήταν πλεονασματικό στα €1,0 δισ., βελτιωμένο κατά 442,5% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και κατά 41,2% σε σχέση με το στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Η αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος έναντι του στόχου οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εσόδων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) κατά περίπου €1,0 δισ. έναντι του στόχου του Προϋπολογισμού 2014 εξαιτίας εισροών από την ΕΕ (έσοδα από τα Ταμεία Συνοχής κτλ). Όπως έχει συμβεί συχνά στο παρελθόν, δεν έχουμε επιπλέον εισροές από την ΕΕ αλλά απλά ένα διαφορετικό χρονισμό της καταβολής των δόσεων. Επιπλέον σημειώνουμε ότι τα έσοδα του ΠΔΕ έχουν ήδη προσεγγίσει το 40,7% του ετήσιου στόχου τους για το 2014. Επίσης, στην πρόσφατη αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ (Απρίλιος 2014) αναφέρεται ότι τα έσοδα του ΠΔΕ αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά λιγότερο από ότι το 2013 στη βελτίωση του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Τα έσοδα της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 εμφανίζουν μείωση κατά €1,1 δισ. ή -7,1% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο. Η συγκεκριμένη εξέλιξη είναι ανησυχητική και προκαλεί προβληματισμό για την επίτευξη του σχετικού ετήσιου στόχου για το 2014, καθώς υπάρχει υστέρηση εσόδων ήδη στο πρώτο τετράμηνο του έτους. Αν το φαινόμενο αυτό συνεχιστεί και στην επόμενη περίοδο τότε υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί δημοσιονομικό κενό για το 2014. Η σύγκριση των στοιχείων τριμήνου και τετραμήνου 2014 δείχνουν πως το κενό στα έσοδα αυξήθηκε κατά μόλις €0,3 δισ. Η αντίστοιχη διαφορά ανάμεσα στο δίμηνο και στο τρίμηνο ήταν μόλις €0,2 δισ. Με άλλα λόγια το κενό στα έσοδα αυξήθηκε με ρυθμό 118,2% μεταξύ τριμήνου και τετραμήνου.
Δεν έχουμε ακόμη αναλυτικά στοιχεία για την εξέλιξη των φορολογικών εσόδων στο τετράμηνο του 2014. Όμως η ανάλυση των φορολογικών εσόδων για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 δείχνει πως η υστέρηση αυτή οφείλεται κυρίως στην απόκλιση από τον στόχο Προϋπολογισμού 2014:
• του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων (κατά περίπου €0,2 δισ. ή 87,5%)
• του ΦΠΑ κυρίως εξαιτίας της μείωσης των εσόδων ΦΠΑ των πετρελαιοειδών.
Βέβαια, είναι πιθανό αυτή η υστέρηση να είναι συγκυριακή και τα έσοδα των επόμενων μηνών να προσεγγίσουν τους αντίστοιχους στόχους του Προϋπολογισμού 2014. Αυτό είναι το καλό ενδεχόμενο όσον αφορά την εξέλιξη των εσόδων για το 2014.
Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 ανέρχονταν σε περίπου €15,9 δισ. μειωμένες κατά -8,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και -5,8% σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Αντίστοιχα, οι πρωτογενείς δαπάνες ανέρχονταν €13,2 δισ. μειωμένες κατά -9,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 και -5,8% σε σχέση με τον στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Από τα αναλυτικά στοιχεία για την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου 2014 προκύπτει ότι οι δαπάνες για αποδοχές και συντάξεις είναι μειωμένες κατά -1,4% σε ετήσια βάση και -4,0% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2014. Η συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών είναι δυνατό να οφείλεται σε συγκυριακούς λόγους. Έτσι και αλλιώς μια τεχνητή συγκράτηση των δαπανών – όπως έδειξε και η εκτέλεση του Προϋπολογισμού 2013 – μικρή σημασία έχει. Οι πρωτογενείς δαπάνες στο τέλος της χρονιάς θα πρέπει να φτάσουν στο επίπεδο του στόχου τους, εκτός εάν κατά τη διάρκεια της χρονιάς επιτευχθεί σημαντική ορθολογικοποίησή τους, μέσω π.χ. της εφαρμογής του προγράμματος διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το πρωτογενές πλεόνασμα της περιόδου Ιανουαρίου-Απριλίου 2014 θα επαναλάβουμε την άσκηση που πραγματοποιήσαμε και για τα στοιχεία του Μαρτίου 2014. Υποθέτουμε ότι τόσο οι πρωτογενείς δαπάνες όσο και τα έσοδα του ΠΔΕ ήταν στο επίπεδο των αντίστοιχων στόχων του Προϋπολογισμού 2014. Σε αυτή την περίπτωση το πρωτογενές ισοζύγιο θα ήταν ελλειμματικό κατά €1,1 δισ. Το τελευταίο αποτέλεσμα δεν είναι ενθαρρυντικό. Σύμφωνα με την τελευταία αναθεώρηση του 2ΠΣΕΟ το πρωτογενές ισοζύγιο αναμένεται θετικό στο 1,6% του ΑΕΠ για το 2014 ενώ για το 2015, 2016 και 2017 αναμένεται στο 3,0%, 4,5% και 4,5% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Σημειώστε εδώ ότι με βάση το ΜΠΔΣ2015-18 ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα του 2014 αυξάνεται στο 2,5% του ΑΕΠ. Είναι προφανές ότι δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί ο συγκεκριμένος στόχος αν συνεχιστεί η απόκλιση των εσόδων από τους στόχους Προϋπολογισμού 2014.
Το φαινόμενο μπορεί μόνο να αντιστραφεί εφόσον αυξηθούν τα φορολογικά έσοδα εξαιτίας:
• Της επιστροφής της χώρας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Η μείωση του ΑΕΠ κατά μόνο -1,1% στο πρώτο τρίμηνο του 2014 αποτελεί μια θετική ένδειξη προς την επίτευξη του ετήσιου στόχου για θετικό ρυθμό αύξησης (0,6% ΑΕΠ σύμφωνα με την επίσημη πρόβλεψη ή 0,4% σύμφωνα με την πρόβλεψη της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Προβλέψεων) για το 2014.
• Της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης και της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Σημειώστε ότι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής όσον αφορά τον ΦΠΑ και την εισφοροδιαφυγή αποτελούν βασικές μεταρρυθμίσεις όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά την αμέσως επόμενη περίοδο.
• Του περαιτέρω εξορθολογισμού διαφόρων κατηγοριών δαπανών όπως πχ οι δαπάνες για την υγεία, κτλ.
Η ταυτόχρονη επίτευξη των παραπάνω είναι απαραίτητη. Αδυναμία επιστροφής σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης θα περιορίσει σημαντικά τα έσοδα στα οποία θα μπορούσε να προσβλέπει η αποτελεσματική Γενική Γραμματεία Εσόδων. Από την άλλη, ακόμη και αν επιτευχθεί ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης, η αδυναμία είσπραξης των αναλογούντων εσόδων εξαιτίας της φοροδιαφυγής δε θα επιτρέψει την επίτευξη του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2014 και την αύξηση του για τα επόμενα χρόνια.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών