H πρόταση για δημόσιο φορέα για τα κόκκινα δάνεια είχε απορριφθεί στο παρελθόν – Ο κρίσιμος ρόλος της NAMA

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για σύσταση δημόσιου φορέα στον οποίο θα υπαχθούν προβληματικά δάνεια NPLs και ειδικά κόκκινα δάνεια δηλαδή σε οριστική καθυστέρηση δεν είναι καινούργια.
Στο παρελθόν, οι τράπεζες αλλά και το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είχαν εξετάσει το ενδεχόμενο να συσταθεί μια εταιρία τύπου NAMA κατά τα πρότυπα της Ιρλανδίας η οποία βοήθησε μεν τις Ιρλανδικές τράπεζες αλλά η απόδοση αυτής της ιδιότυπης bad bank….ακόμη αποτελεί ερωτηματικό αν και εσχάτως αρχίζει να βελτιώνει τις επιδόσεις και αποδόσεις της.
Το σχέδιο να συσταθεί μια bad bank τύπου ΝΑΜΑ για τις ελληνικές τράπεζες είχε διερευνηθεί από τις ελληνικές θεσμικές αρχές, αλλά τόσο η Τρόικα όσο και η ΤτΕ είχαν απορρίψει την πρόταση αυτή.
Από τις ελληνικές τράπεζες, μόνο η Πειραιώς είχε υποστηρίξει αυτή την λύση ενώ είχαν διαφωνήσει ή δεν είχαν συμφωνήσει οι υπόλοιπες τράπεζες.
Η πρόταση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ για σύσταση δημόσιου φορέα που θα διαχειρίζεται μέρος των κόκκινων δανείων στηρίζεται στην εξής λογική.
Οι τράπεζες ήδη έχουν δημιουργήσει πολυδύναμες διευθύνσεις παρακολούθησης των NPLs και έχουν εδώ και μήνες ξεκινήσει να παρακολουθούν και να παρεμβαίνουν στα προβλήματα.
Η πρόταση για σύσταση κρατικού φορέα για τα κόκκινα δάνεια που φθάνουν σε επίπεδο τραπεζικών ομίλων στα 85 δισεκ. εδράζεται στην εξής λογική.
Θα συσταθεί ένας κρατικός φορέας τύπου ΝΑΜΑ τον οποίο θα χρηματοδοτήσει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Το ΤΧΣ διαθέτει 11,4 δισεκ δάνεια.
Αν η ελληνική NAMA διαθέτει 2 δισεκ. ευρώ κεφάλαιο θα μπορούσε να αγοράσει έως 9-10 δισεκ. προβληματικά δάνεια τραπεζών.
Η λέξη κλειδί προφανώς είναι αγοράσει που σημαίνει ότι οι τράπεζες θα πουλήσουν προβληματικά δάνεια π.χ. με αξία 30% της αρχικής μαζί με τις εγγυήσεις που αυτό σημαίνει ότι θα αυξήσουν την κερδοφορία τους κατακόρυφα.
Αυξάνοντας την κερδοφορία τους οι τράπεζες βελτιώνουν αισθητά τα κεφάλαια τους και τους δείκτες κεφαλαιακής τους επάρκειας, που αυξάνονται και για ένα άλλο λόγο, άπαξ και μειώνεται το ενεργητικό μειώνεται και το σταθμισμένο ενεργητικό όπερ σημαίνει αύξηση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας.
Εν συνεχεία η ελληνική ΝΑΜΑ θα μπορεί να διαπραγματεύεται με αυτούς που έχουν συνάψει τα δάνεια φυσικά πρόσωπα ή επιχειρήσεις και σε ειδικές περιπτώσεις να προβαίνει και σε haircut στο χρέος φυσικών προσώπων.
Με βάση την διεθνή εμπειρία συνήθως σε bad bank τύπου ΝΑΜΑ υπάγονται στεγαστικά δάνεια που φέρουν collaterals ακίνητα και δευτερευόντως δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις που έχουν ως εγγύηση ακίνητα.

Η ιδέα της ΝΑΜΑ

Η σύσταση ΝΑΜΑ ωστόσο δεν είναι νέα ιδέα στην Ελλάδα.
Στην Ιρλανδία είχε συσταθεί NAMA όπου οι ιρλανδικές τράπεζες τοποθέτησαν 72 δισεκ. στεγαστικά δάνεια πριν περίπου 5χρόνια.
Το 2012 εξετάστηκε στην Ελλάδα το ενδεχόμενο σύστασης ΝΑΜΑ αλλά η Τρόικα το είχε απορρίψει καθώς πρόβαλε το επιχείρημα ότι το μοντέλο ΝΑΜΑ τύπου Ιρλανδίας είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας.
Η ΝΑΜΑ είναι ένα είδος bad bank.
Το θέμα των  NPLs δηλαδή non performing loan των μη εξυπηρετούμενων δανείων άνω των 90 ημερών αποτελεί τεράστιο πρόβλημα για το ελληνικό banking.
Το 2007 με 210 δισεκ. δάνεια οι τράπεζες είχαν 6,5% NPLs ή 14 δισεκ. ευρώ και το 2014 με 214 δισεκ. δάνεια εμφανίζουν NPLs σε επίπεδο ομίλων 85 δισεκ. ή Ελλάδος 78 δισεκ. με τάσεις αύξησης.
Η παρελθούσα πρόταση στηριζόταν στην εξής λογική.
Να δημιουργηθεί μια bad bank στην Ελλάδα τύπου NAMA όπου θα υπαχθούν μόνο τα στεγαστικά προβληματικά δάνεια και τα προβληματικά δάνεια προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Θα μπορούσαν να υπαχθούν 30 με 35 δισεκ. ευρώ προβληματικά χωρίς τα εταιρικά δάνεια που αποτελούν σύνθετες περιπτώσεις και δεν εξετάζεται η τοποθέτηση τους σε bad bank.
Τα προβληματικά δάνεια που θα μπορούσαν να υπαχθούν στην ΝΑΜΑ – bad bank θα λάμβαναν υπόψη το εξής κριτήριο.
Το δάνειο μείον η πρόβλεψη και με ένα μικρό discount.
Δηλαδή η ΝΑΜΑ ένα προβληματικό δάνειο 1 εκατ ευρώ και με πρόβλεψη π.χ. 500 χιλ ευρώ θα μπορούσε να το αποκτήσει με 400 χιλιάδες ευρώ.
Η ΝΑΜΑ δεν χρειάζεται κεφάλαια πρωτογενώς αλλά αν απαιτηθούν θα μπορούσε να τα εισφέρει είτε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είτε συνδυαστικά το ΤΧΣ με κεφάλαια ιδιωτών που θα μπορούσαν να επενδύσουν στην αξιοποίηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Είναι πολλά τα funds που θα έδειχναν ενδιαφέρον σε ένα τέτοιο σχεδιασμό.
Η ιδέα της ΝΑΜΑ είναι μεν ενδιαφέρουσα αλλά πρέπει να σταθμιστούν όλες οι παράμετροι οι θετικές και οι αρνητικές.
Στις θετικές θα ήταν ότι 30-35 δισεκ. προβληματικά δάνεια θα έφευγαν από τους ισολογισμούς των τραπεζών εξέλιξη εντυπωσιακά σημαντική αλλά υπάρχουν και αρνητικές το όφελος των ελληνικών τραπεζών από την δυνητική αξιοποίηση των NPLs θα ελαχιστοποιηθεί.

Το εναλλακτικό plan B για τα NPLs…της θεωρίας

Τα NPLs μπορούν να αποτελέσουν την επόμενη πηγή πλούτου για τις τράπεζες…θεωρητικά και υπό όρους πρακτικά.  
Η τραπεζική εμπειρία υποστηρίζει ότι αν οι τράπεζες καταφέρουν να μετατρέψουν μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε εξυπηρετούμενα δηλαδή αν καταφέρουν δάνεια που δεν πληρώνονται οι δόσεις να ενεργοποιηθούν εκ νέου και αν ανακτήσουν από τις εγγυήσεις που διαθέτουν μέρος των προβληματικών δανείων….οι τράπεζες θα είχαν διασφαλίσει….το μέλλον τους.
Με βάση την διεθνή τραπεζική εμπειρία μετά από περιόδους κρίσεων, Ισπανία, Ιαπωνία, Ρωσία, Ιρλανδία κ.α. μπορούν να ανακτηθούν από 20% έως 25% των προβληματικών δανείων.
Το 20% με 25% των 85 δισεκ. που είναι τα προβληματικά δάνεια στους ενοποιημένους ισολογισμούς των ελληνικών τραπεζών είναι δυνητικό κέρδος 17 με 20 δισεκ. ευρώ.
Ας αναλογιστούν όλοι το εξής.
Για να βγάλουν οι τράπεζες κέρδος 17 με 21 δισεκ. από νέα δάνεια θα πρέπει να χορηγήσουν πάνω από 65 με 70 δισεκ. νέα δάνεια σενάριο όχι απλά ουτοπικό αλλά εξωφρενικά αδύνατο.
Αξιοποιώντας τα NPLs οι τράπεζες δεν δαπανούν κεφάλαιο, αφορούν δάνεια για τα οποία έχουν διενεργηθεί προβλέψεις σε ποσοστό 52% σε μέσους όρους coverage ratio και κατ΄ ουσία δεν αποτελεί ρίσκο για τους ισολογισμούς.
Προφανώς ένα δάνειο σε καθεστώς NPLs είναι όχι απλά πρόβλημα αλλά πολύ μεγάλο πρόβλημα και εδώ χρειάζεται να ενεργοποιηθεί η παραδοσιακή τέχνη του τραπεζίτη ώστε είτε να αναστήσει ένα νεκρό δάνειο είτε να ανακτήσει μέρος του δανείου από τα collaterals.

Οι αιτίες για την δημιουργία των NPLs

Τα NPLs δηλαδή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια άνω των 90 ημερών (προσοχή άλλο NPLs άλλο κόκκινο δάνειο) αποτελούν το μεγάλο καρκίνωμα του ελληνικού banking καθώς έχουν φθάσει στα 85 δισεκ. σε επίπεδο ομίλων δηλαδή και τα δάνεια του εξωτερικού.
Τα NPLs αποτελούν παλλόμενο πρόδρομο δείκτη όπως αναφέρουν ορισμένοι νεωτεριστές αμερικανοί οικονομολόγοι.
Τα NPLs προεξοφλούν τάση και αυξάνονται όσο η ύφεση αυξάνεται και μειώνονται όσο η ανάπτυξη εδραιώνεται.
Από την μετάβαση από την μια φάση στην άλλη….ο ενδιάμεσος χρόνος ονομάζεται ετεροχρονισμός φάσης που συνήθως διαρκεί από 3 έως 5 τρίμηνα.
Δηλαδή αν π.χ. στην ελληνική οικονομία ξεκινήσει η ανάκαμψη και αύξηση του ΑΕΠ…η επίδραση αυτού του γεγονότος θα καταγραφεί με ετεροχρονισμό φάσης, όπως και η ανεργία….στα NPLs.  
Ύφεση, NPLs και ανεργία είναι 3 έννοιες απόλυτα αλληλοσυμπληρούμενες.
Σε περιόδους ύφεσης, αυξάνεται η ανεργία και όσο αυξάνεται η ανεργία οι πολίτες δεν έχουν ρευστότητα άρα δεν πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους δάνεια κάρτες στις τράπεζες.
 Τα NPLs σχετίζονται με την υγεία των τραπεζών αλλά αυξάνονται από εξωγενείς παράγοντες και όχι ενδογενείς.
Μια αμερικανική μελέτη πριν χρόνια που είχε αναφέρει η Bank of America κατέληγε στο συμπέρασμα ότι μια τράπεζα με κακό σύστημα παρακολούθησης πιστωτικού κινδύνου σε οικονομία υπό ανάπτυξη στα 100 δάνεια που χορηγεί τα 15 με 20 θα ήταν προβληματικά.
Μια τράπεζα με επαρκή συστήματα παρακολούθησης του πιστωτικού κινδύνου αλλά σε οικονομία ύφεσης στα 100 δάνεια που χορηγεί τα 40 θα ήταν προβληματικά.
Άρα οι εξωγενείς παράγοντες δρουν καταλυτικά στα NPLs.
Στην Ελλάδα από 5% NPLs φθάσαμε στο 40% σε επίπεδο ομίλων ή 85 δισεκ. λόγω ύφεσης 25% στην οικονομία, ανεργίας 1,35 εκατ και απώλειας καταθέσεων 90 δισεκ. ευρώ.
Αυτά είναι τα γεγονότα.
Τι ζήτημα είναι τι μπορεί να συμβεί;
Τα NPLs είναι πρόβλημα αλλά όχι καταστροφή.
Προφανώς το πρόβλημα είναι σοβαρότατο αλλά
1)Επειδή τα NPLs επηρεάζονται πρωτίστως από εξωγενείς παράγοντες αν έρθει η ανάκαμψη της οικονομίας και μειωθεί η ανεργία τα NPLs θα αρχίσουν να μειώνονται σε ρυθμό αύξησης και σε βάθος χρόνου και σε απόλυτα μεγέθη.
2)Οι τράπεζες δεν ποντάρουν μόνο στην παθητική διαχείριση αλλά στην ενεργητική αξιολόγηση των NPLs.
Αν μια τράπεζα καταφέρει το εξής…να μετατρέψει ένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο σε εξυπηρετούμενο κερδίζει και από την αύξηση των εσόδων από τόκους αλλά και σε κεφάλαιο γιατί «ανακαλεί» την πρόβλεψη που έχει διενεργήσει για το δάνειο αυτό.
Μπορούμε να πούμε το εξής.
Οι τράπεζες με ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ 2% στην Ελλάδα και με ενεργητικές πρωτοβουλίες που θα οδηγήσουν σε μαζικότερες ανακλήσεις προβλέψεων ή καλύτερα αναστροφή προβλέψεων…θα μπορούσαν να ανακτήσουν 5-10 δισεκ.
Αυτά τα 5-10 δισεκ. σημαίνουν +5 έως +10 δισεκ. στα κεφάλαια.
Την θεωρία της ανάκτησης του 20-25% των προβληματικών δανείων δεν την αποδεχόμαστε και δεν την αποδέχονται και οι τραπεζίτες ακόμη.
Με βάση την διεθνή εμπειρία μπορεί να ανακτηθεί το 20-25% των NPLs που θεωρητικά σημαίνει 17 με 20 δισεκ. για τις ελληνικές τράπεζες.
3)Υπάρχει και μια άλλη παράμετρος….αύξηση των collaterals.
Η αλήθεια είναι ότι οι τράπεζες υπέστησαν μεγάλες ζημίες π.χ. στα στεγαστικά από τις σημαντικές πτώσεις των εμπορικών τιμών των ακινήτων.
Αυτό επέδρασε στα κεφάλαια γιατί κάθε φορά που οι εξασφαλίσεις – collaterals μειώνονται οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να διενεργήσουν υψηλότερες προβλέψεις.
Όμως οι εγγυήσεις αποτελούν πάλι εξωγενή παράγοντα και τα ακίνητα σε υφεσιακή οικονομία….ακολουθούν τον μονόδρομο της πτώσης και της απαξίωσης….
Άρα αν η οικονομία ανακάμψει….τα collaterals των τραπεζών θα ανακτήσουν μέρος της αξίας τους αν και για τα ακίνητα οι εκτιμήσεις δεν είναι αισιόδοξες για το ορατό μέλλον.
4)Η τέταρτη λύση η πώληση NPLs σε ξένα funds....έχει ορισμένα θετικά αλλά θεωρούμε ότι σε οικονομία που ανακάπτει είναι λάθος επιλογή.

Η προπαγάνδα για τις γενεσιουργές αιτίες των NPLs καταρρέει….

Οι ελληνικές τράπεζες δεν ευθύνονται για τα 85 δισεκ. προβληματικών δανείων
Οι τράπεζες διαθέτουν υπόλοιπα δανείων 214 δισεκ. όσα δηλαδή είχαν οι τράπεζες το 2007 και NPLs το 2014 που φθάνει σε επίπεδο ομίλων τα 85 δισεκ. ή 78 δισεκ. σε επίπεδο Ελλάδος.
Ενώ το 2007 και το 2014 οι τράπεζες είχαν τα ίδια δάνεια σε διάστημα 7 ετών τα NPLs από 14 δισεκ. εκτινάχθηκαν στα 85 δισεκ. δηλαδή αύξηση 71 δισεκ.
Τα NPLs το 2007 ήταν 6,5% στα 14 δισεκ. ευρώ.
Τα υπόλοιπα δανείων 2007 και 2014 παρ΄ ότι δεν είναι συγκρίσιμα καθώς το 2007 τα δάνεια είχαν άλλο συντελεστή ωρίμανσης σε σχέση με το 2014 ωστόσο αποδεικνύεται κάτι περίτρανα ότι τα συστήματα ελέγχουν δούλευαν στις τράπεζες.
Αν τα συστήματα ελέγχου του πιστωτικού κινδύνου ήταν διάτρητα οι τράπεζες το 2007 δεν θα είχαν προβληματικά δάνεια 14 δισεκ. αλλά δεκάδες δισεκατομμύρια.
Το ερώτημα είναι τι μεσολάβησε και αυξήθηκαν τα NPLs κατά 71 δισεκ.
Προηγήθηκε η κρίση στα subprime στις ΗΠΑ που έπληξε τις τράπεζες και βεβαίως η εθνική τραγωδία με την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας.
Τα 71 δισεκ. νέα προβληματικά δάνεια δεν ήταν απόρροια των τραπεζικών μοντέλων που υιοθετήθηκαν αλλά απόρροια  της ελληνικής οικονομικής τραγωδίας.
Χρησιμοποιώντας ένα απλό στατιστικό μοντέλο προσπαθήσαμε να διαγνώσουμε πόσα θα ήταν τα NPLs αν στην Ελλάδα δεν υπήρχε κρίση, ύφεση και χρεοκοπία δηλαδή η Ελλάδα συνέχιζε να αναπτύσσεται με επιβραδυνόμενους ρυθμούς.
Το συμπέρασμα εντυπωσιάζει το 2014 χωρίς ύφεση και καταστροφή τα NPLs θα ήταν στην Ελλάδα 18% με 20% που σημαίνει 38-39 δισεκ. και όχι 85 δισεκ.
Άρα και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προήλθαν σε σχεδόν καθολικό βαθμό από την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας και όχι από την κατάρρευση των συστημάτων παρακολούθησης πιστωτικού κινδύνου ή τα μοντέλα δανειοδότησης.
Καταρρίπτεται ο μύθος ότι οι τράπεζες ευθύνονται για τα NPLs όχι δεν ευθύνονται οι τράπεζες αλλά το αποτυχημένο ελληνικό δημόσιο.

Συγκρίσεις 2007 με 2014 στα δάνεια και καταθέσεις στο ελληνικό banking και στα NPLs

Δάνεια 2014	214 δισ.
Δάνεια 2007	210 δισ.
Καταθέσεις 2014	161 δισ.
Καταθέσεις 2007	188 δισ.
NPLs 2014	36% ή 78 δισ ή 85 δισ. σε ομίλους
NPLs 2007	6,5% ή 14 δισ.

Επεξεργασία στοιχείων www.bankingnews.gr

www.bankingnews.gr