Χαρδούβελης (Eurobank): Το μεγάλο ρίσκο για την Ελλάδα μετά το 2014 - Θα ακολουθήσει περίοδος ανάπτυξης ή στασιμότητα διαρκείας; Να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις - Όχι στα συμφέροντα των συντεχνιών και τις παλαιοκομματικές αντιλήψεις

Όπως διαμηνύει ο κ. Χαρδούβελης, σήμερα απαιτείται:

•    Να ολοκληρώσουμε τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις
•    Να οριοθετήσουμε μια μακρόπνοη εθνική αναπτυξιακή στρατηγική
•    Και να μην αμελήσουμε τη νέα γενιά, ούτε αυτούς που αποτέλεσαν την παράπλευρη απώλεια της κρίσης

Σύμφωνα με τον κ. Χαρδούβελη, η κρίση έφερε ρήξη με το παρελθόν, με τις τότε ανισορροπίες της οικονομίας, έφερε άγχος, ανεργία και φτώχεια, χωρίς όμως να φέρει αναρχία. Στη αρχή του Μνημονίου, το 2010, οι περισσότεροι, πολίτες και πολιτικοί, πίστευαν ότι η κρίση θα είναι παροδική. Δεν αντελήφθησαν ότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για «αλλαγή εποχής» και ότι οι όροι άσκησης της οικονομικής πολιτικής άλλαξαν ριζικά. Πλέον  έπρεπε να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις για τα λάθη δεκαετιών σε ασφυκτικά χρονικά πλαίσια και όχι πλέον σε καθεστώς ανάπτυξης αλλά εν μέσω ύφεσης.
Η επιμονή στις περασμένες συνήθειες και πρακτικές - η αδράνεια – είχε ως κύριο αποτέλεσμα, σε αντίθεση με την Ιρλανδία, μια «βάρβαρη» δημοσιονομική προσαρμογή με μεγάλο πολλαπλασιαστή καθώς οι αστοχίες του προγράμματος αντιμετωπίζονταν με ακόμα περισσότερες οριζόντιες περικοπές και αυξήσεις φόρων. Η πιστωτική ασφυξία (credit crunch), εξαιτίας των προβλημάτων ρευστότητας και του PSI, συνέβαλλε επίσης στην μεγέθυνση του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή, κάτι που η τρόικα σαφώς υποεκτίμησε. Η αδράνεια επιπλέον οδήγησε στην απώλεια της αξιοπιστίας μας έναντι των εταίρων μας και την από μέρους τους απαξίωση των όποιων προσπαθειών μας.  
Όμως η Τρόικα έκανε και αυτή λάθη, όπως για παράδειγμα στη χρονική αλληλουχία των μεταρρυθμίσεων που επέλεξε, δίδοντας προτεραιότητα στις μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας. Αντίθετα, όπως είχε επισημανθεί και σε προηγούμενη μελέτη του ίδιου συγγραφέα πριν από τη κρίση (Οικονομία & Αγορές, Οκτ. 2007), πιο αποτελεσματικό θα ήταν να προηγηθούν οι μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών και να ακολουθήσουν οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας.
Συγχρόνως, η κρίση έφερε και την ελπίδα ότι μπορούμε να χτίσουμε τη χώρα μας σε στέρεες βάσεις και να πετύχουμε υγιείς ρυθμούς ανάπτυξης. Έχουν γίνει πολλά στην Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια, τόσο στη δημοσιονομική προσαρμογή όσο και στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και στην επούλωση των ανισορροπιών. Για πρώτη φορά σήμερα, στον έκτο χρόνο ύφεσης, υπάρχουν ενδείξεις σταθεροποίησης τον επόμενο χρόνο, που υπό προϋποθέσεις μπορούν να ευδοκιμήσουν. Πολλοί αρνητικοί παράγοντες της προηγούμενης περιόδου ατονούν στο επόμενο χρονικό διάστημα, όπως η συσταλτική δημοσιονομική πολιτική ή η έλλειψη ρευστότητας Στην Ανακοίνωση περιγράφονται λεπτομερώς και οι προϋποθέσεις για τη σταθεροποίηση της οικονομίας το 2014.
Φυσικά, η αβεβαιότητα παραμένει μεγάλη και το ρίσκο να συνεχιστεί η ύφεση θα ενδυναμώσει αν η Τρόικα επιμείνει στις περαιτέρω αυτόματες περικοπές, που το Μνημόνιο υπαγορεύει όταν οι δημοσιονομικοί στόχοι δεν εκπληρώνονται. Όμως, το κύριο ρίσκο στην οικονομία σήμερα, σύμφωνα με τον κ. Χαρδούβελη, δεν είναι τόσο το αν θα σταματήσει η ύφεση το 2014 ή όχι, αλλά το τι θα ακολουθήσει μετά το 2014: Αν δηλαδή ακολουθήσει περίοδος υψηλών ρυθμών ανάπτυξης ή αν ακολουθήσει στασιμότητα διαρκείας.
Για να ακολουθήσει η Ελλάδα γρήγορη ανάπτυξη στη μετά-2014 εποχή, απαιτείται να ολοκληρωθούν σύντομα οι ουσιαστικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Το ρίσκο λοιπόν είναι να μην ολοκληρωθούν, να κυριαρχήσουν τα συμφέροντα των συντεχνιών, να εξακολουθήσει η καπηλεία της κοινωνίας από παλαιοκομματικές αντιλήψεις, χωρίς αναδιοργάνωση του δημόσιου τομέα, χωρίς μείωση της γραφειοκρατίας, κλπ. Το ρίσκο μεγεθύνεται από το γεγονός ότι μέχρι σήμερα οι μεταρρυθμίσεις δεν έγιναν κτήμα του ελληνικού λαού, εμφανίστηκαν ως έξωθεν επιβαλλόμενες, σαν να αφορούν κάποιους άλλους, όχι εμάς, σαν κάποιοι «κακοί» να τις επιβάλλουν. Έτσι, στο επόμενο χρονικό διάστημα, καθώς τα πρωτογενή πλεονάσματα θα αυξάνονται, θα μεγαλώνει η πιθανότητα να αδρανήσουμε, να μην προχωρήσει η αναδιάρθρωση της οικονομίας μας όπως απαιτείται ώστε να μπορούμε να ανταγωνιζόμαστε αποτελεσματικά διεθνώς και έτσι η σταθεροποίηση να μετατραπεί σε στασιμότητα η οποία θα εμποδίσει την άνοδο του βιοτικού επίπεδου. Επιπλέον θα μειώνεται και η πολιτική δύναμη της Τρόικας να μπορεί να επιμένει στις μεταρρυθμίσεις, κάτι που όμως έτσι και αλλιώς δεν αρκεί.

www.bankingnws.gr