γράφει : ΜΑΡΙΝΑ ΦΟΥΝΤΑ
Απαραίτητη χαρακτηρίζει την επίτευξη συμφωνίας για το δημοσιονομικό κενό του 2014, πριν από την ψήφιση του προϋπολογισμού του 2014, η Eurobank, στην καθιερωμένη έκθεσή της "7 Ημέρες Οικονομία".
Αναλυτικά, όπως τονίζει η Eurobank:
• Δημοσιονομικό κενό 2014: απαραίτητη η συμφωνία τις επόμενες ημέρες, ειδάλλως η αβεβαιότητα για το οικονομικό περιβάλλον θα μπορούσε να εκτροχιάσει την αναμενόμενη σταθεροποίηση για το 2014.
• Πρωτογενές πλεόνασμα Κεντρικής Κυβέρνησης στα €2,6 δισ. για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013. Το πρωτογενές πλεόνασμα παραμένει θετικό εξαιτίας της αύξησης των φορολογικών εσόδων.
• Πληθωρισμός: συνεχίστηκε τον Οκτώβριο ο αποπληθωρισμός. Οι τιμές μειώθηκαν σε ετήσια βάση για όγδοο συνεχόμενο μήνα.
• Βιομηχανική παραγωγή: μειώθηκε κατά 3,6% σε ετήσια βάση στο εννεάμηνο, με χαμηλότερους ρυθμούς από ότι το 2012 (-4,3%).
• Εμπορικό έλλειμμα: το Σεπτέμβριο αυξήθηκε το έλλειμμα κατά 26,7% σε ετήσια βάση λόγω αύξησης των εισαγωγών και μείωσης των εξαγωγών. Χωρίς τα πετρελαιοειδή πάντως το εμπορικό έλλειμμα παρουσιάζεται μειωμένο κατά 9,2%.
Η πρόταση μομφής της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όπως ήδη είχαμε επισημάνει, δεν προκάλεσε ιδιαίτερα προβλήματα στην κυβερνητική συνοχή. Η κυβέρνηση – παρά την αποχώρηση ενός μέλους της Κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ – εξακολουθεί να έχει πλειοψηφία 154 βουλευτών. Η πολιτική ανάλυση είναι πέρα από τους στόχους του παρόντος δελτίου. Επισημαίνουμε ωστόσο ότι τόσο η κυβέρνηση όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση – ο καθένας για τους δικούς του λόγους – χρησιμοποίησαν το επιχείρημα της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Όπως έχουμε σημειώσει πολλές φορές στο παρελθόν, η διαδικασία αναμόρφωσης του φοροεισπρακτικού μηχανισμού πραγματοποιήθηκε με πάρα πολύ αργούς ρυθμούς. Το γενικό σχέδιο ήταν ήδη γνωστό από την άνοιξη του 2010 (πριν από την υπογραφή του 1ου Προγράμματος Σταθεροποίησης) αλλά μόλις πρόσφατα ο νέος μηχανισμός άρχισε να λειτουργεί. Στη συγκεκριμένη ενεργοποίηση συνέβαλλαν τόσο η παρούσα κυβέρνηση όσο και οι εκπρόσωποι των δανειστών (τρόικα). Η χρήση των επιχειρημάτων κατά της φοροδιαφυγής από το σύνολο του πολιτικού συστήματος θα προϋπέθετε τουλάχιστον μια συναίνεση ως προς τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Κάτι τέτοιο δεν έγινε δυνατό μέχρι σήμερα. Παράλληλα, κάποια στιγμή θα πρέπει να δημιουργηθεί και το κατάλληλο κλίμα συναίνεσης όσον αφορά την αποτελεσματική χρήση των φορολογικών εσόδων και τη σχέσης της με την αναδιάρθρωση του δημοσίου και τη μείωση των δαπανών λειτουργίας του.
Παρά την καταψήφιση της προτάσεως μομφής δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού για την κυβέρνηση. Μια ακόμη εβδομάδα πέρασε χωρίς συμφωνία για το θέμα του δημοσιονομικού κενού του 2014. Κυβέρνηση και τρόικα παρέμειναν στις διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με το ύψος του (€0,5 δισ. η κυβέρνηση και €2,5 δισ. η τρόικα). Ήδη κυκλοφορούν φήμες για αδυναμία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων μέχρι το τέλος του 2013 και για συνέχισή τους ακόμη και τους πρώτους μήνες του 2014.
Μια τέτοια λύση, αν και τεχνικά δυνατή, είναι απευκταία. Η ψήφιση του Προϋπολογισμού 2014 μπορεί να πραγματοποιηθεί στα τέλη Νοεμβρίου με βάση το υπάρχον Προσχέδιο και χωρίς συμφωνία για το δημοσιονομικό κενό. Από εκεί και πέρα, οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές θα συνεχιστούν και τελικά όταν υπάρξει συμφωνία θα κατατεθεί προς ψήφιση συμπληρωματικός Προϋπολογισμός για το 2014 (ή αναθεωρημένο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-17). Μια τέτοια λύση όμως είναι απευκταία, γιατί θα δημιουργήσει ένα νέο κλίμα αβεβαιότητας σχετικά με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Ας μην ξεχνάμε ότι τον Μάιο 2013 έχουμε εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθώς και Δημοτικές εκλογές στην Ελλάδα. Υπάρχει κίνδυνος η συζήτηση για το δημοσιονομικό κενό του 2014 να εμπλακεί στον προεκλογικό διάλογο ή ακόμη χειρότερα να αναβληθεί η όποια λύση (και για το δημοσιονομικό κενό και για το χρηματοδοτικό κενό αλλά και για τη συνολική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους) για την περίοδο μετά τις ευρωεκλογές. Άλλωστε κάτι τέτοιο θα βόλευε και τις κυβερνήσεις των χωρών μελών της ευρωζώνης που δεν θέλουν να επωμιστούν πριν από τις ευρωεκλογές το πιθανό πολιτικό κόστος από την χορήγηση ενός 3ου Προγράμματος στην Ελλάδα.
Δεν θεωρούμε ότι αυτό το ενδεχόμενο έχει σημαντικές πιθανότητες πραγματοποίησης υπό τις παρούσες συνθήκες. Οι εκπρόσωποι των δανειστών άλλωστε, ήδη δήλωσαν ότι θα επιστρέψουν στην Αθήνα για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων μετά το αυριανό Eurogroup. Σε κάθε περίπτωση όμως, η συνέχιση της αβεβαιότητας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για την επιστροφή σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης το 2014, να αναβάλλει αποφάσεις για ενδεχόμενες επενδύσεις είτε αυτές αφορούν το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων είτε άλλα επιχειρηματικά σχέδια.
Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013, το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €3,0 δισ., μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο κατά -75,9%. Σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ2013-16) το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ήταν μειωμένο κατά -66,1%. Το πρωτογενές ισοζύγιο της κεντρικής κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 ήταν θετικό (πρωτογενές πλεόνασμα) και διαμορφώθηκε στα €2,6 δισ. Στο εννεάμηνο του 2013 συνεχίζεται η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου τόσο σε ετήσια βάση όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Σημειώστε ότι την αντίστοιχη περίοδο του 2012 το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν αρνητικό στα €1,1 δισ. ενώ και ο αντίστοιχος στόχος του ΜΠΔΣ2013-16 ήταν για αρνητικό πρωτογενές ισοζύγιο στα €3,0 δισ..
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013 είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική. Το ζητούμενο από εδώ και πέρα είναι η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το σύνολο του 2013. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης για το 2013 είναι €0,3 δισ. ή 0.2% του ΑΕΠ σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014.
Το κρίσιμο σημείο για την επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι ο ρυθμός αύξησης των φορολογικών εσόδων μέχρι το τέλος του 2013. Όπως ήδη αναφέραμε παραπάνω, κρίσιμος σε αυτό το σημείο είναι ο ρόλος της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων η οποία ανακοίνωσε πρόσφατα σημαντική αύξηση στην είσπραξη ληξιπρόθεσμων εσόδων προς το Δημόσιο για το εννεάμηνο του 2013. Σύμφωνα με την Γενική Γραμματεία Δημόσιων Εσόδων, τον Σεπτέμβριο 2013 τα συνολικά φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν κατά 37,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο με αποτέλεσμα τη μείωση της απόκλισης των εσόδων από -5,7% το οκτάμηνο σε -1,4% στο εννεάμηνο. Η συγκεκριμένη επιτυχία οφείλεται στη βελτίωση των εισπράξεων από έμμεσους και άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών. Τον Σεπτέμβριο 2013 οι συνολικές εισπράξεις από έμμεσους και άμεσους φόρους παρελθόντων ετών ήταν €0,3 δισ. έναντι μόλις €0,1 δισ. την αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2012. Η συνέχιση των συγκεκριμένων επιδόσεων κρίνεται ως αναγκαία για να επιτευχθεί ο στόχος των φορολογικών εσόδων για το 2013.
Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι τα έσοδα του προϋπολογισμού προ επιστροφών φόρων είναι αυξημένα σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 ακόμη και αν αφαιρέσουμε τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των Ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme - SMPs). Σύμφωνα με τις αποφάσεις των Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου 2012 και 28ης Ιουλίου 2013 τα συγκεκριμένα κεφάλαια (€1,5 δισ.) καταβλήθηκαν από τις Κεντρικές Τράπεζες των χωρών μελών. Τα συγκεκριμένα κεφάλαια δεν είχαν συμπεριληφθεί στον Προϋπολογισμό του 2013. Συνεπώς, για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα σχετικά με την πορεία των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού έναντι των στόχων θα πρέπει να αφαιρέσουμε το συγκριμένο ποσό. Από τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 προκύπτει ότι Έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (προ επιστροφών φόρων) ήταν €40,9 δισ. μειωμένα κατά -2,5% σε ετήσια βάση αλλά αυξημένα κατά 3,9% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Αν αφαιρέσουμε τα έσοδα του προγράμματος SMP (€1,5 δισ.) τότε τα έσοδα προ επιστροφών φόρων είναι €39,4 δισ. παρουσιάζοντας αύξηση κατά 0,1% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16.
Με άλλα λόγια, τα τακτικά (φορολογικά) έσοδα αυξήθηκαν κατά 0,1% στην περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013. Η εξέλιξη αυτή είναι ενθαρρυντική και η συνέχιση της θα συμβάλλει στην επίτευξη – ή ακόμη και στην υπέρβαση – του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2013.
Τώρα αν από το πρωτογενές πλεόνασμα για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013 (€2,6 δισ.) αφαιρέσουμε τόσο τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των Ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme - SMPs) (€1,5 δισ.) όσο και τις παρακρατούμενες (σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16) επιστροφές φόρων (€0,3 δισ.) το αποτέλεσμα αν και εμφανώς μικρότερο (2,6-1,5-0,3=€0,8 δισ.) παραμένει θετικό. Εδώ έχουμε ακόμη μια θετική ένδειξη για την επίτευξη του στόχου του πλεονάσματος για το 2013.
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου μπορεί να αποδοθεί και σε μια σειρά από άλλους παράγοντες, όπως:
1. Οι αυξημένες εισροές από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) που όμως, επηρεάζουν λιγότερο το πρωτογενές πλεόνασμα σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 τα έσοδα από το ΠΔΕ ήταν €4,0 δισ. αυξημένα κατά 51,7% σε ετήσια βάση και 13,0% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Υπενθυμίζουμε ότι τους προηγούμενους μήνες είχαμε μια αύξηση των εσόδων από την Ευρωπαϊκή ένωση που οφειλόταν σε απλή χρονική ανακατανομή των πληρωμών μέσα στο 2013 και όχι σε αύξηση των εσόδων του ΠΔΕ. Τα τελευταία στο τέλος του 2013 θα είναι ίσα με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 που δεν άλλαξε με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014 αλλά παρέμεινε στα €5,1 δισ.
2. Η συνέχιση της πρακτικής της συγκράτησης συγκεκριμένων πρωτογενών δαπανών κάτω από τους μηνιαίους (σωρευτικούς) στόχους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013. Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013 ανήλθαν σε €42,6 δισ. μειωμένες κατά -16,1% σε ετήσια βάση και -4,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Οι πρωτογενείς δαπάνες ήταν €35,8 δισ., μειωμένες κατά -6,7% σε ετήσια βάση αλλά και -4,0% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Δεν έχουμε αναλυτικά στοιχεία για την κατανομή των πρωτογενών δαπανών στις διάφορες κατηγορίες τους αλλά θεωρούμε ότι η πρακτική συγκράτησης συγκεκριμένων κατηγοριών πρωτογενών δαπανών κάτω από τους στόχους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013 – και χωρίς αυτή η συγκράτηση να οφείλεται σε αντίστοιχη ορθολογικοποίηση δαπανών ή άλλες περικοπές - συνεχίζεται. Σημειώστε επίσης ότι στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014 ο στόχος για τις πρωτογενείς δαπάνες είναι €44,7 δισ. αυξημένος κατά 0,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2013. Στο Προσχέδιο οι Δαπάνες για Κοινωνική Ασφάλιση και Περίθαλψη ανέρχονται σε €15,9 δισ. αυξημένες κατά 6,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2013 αλλά και κατά 3,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Οι πρωτογενείς δαπάνες τους επόμενους μήνες θα αυξηθούν για να καλύψουν τόσο την υστέρηση σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 όσο και αυτή του Προσχεδίου Προϋπολογισμού 2014. Η πρόθεση της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει κεφάλαια από τον λογαριασμό των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου για την κάλυψη κενών του 2013 προφανώς αποσκοπεί στην κάλυψη της παραπάνω υστέρησης των πρωτογενών δαπανών.
3. Η συνέχιση της πρακτικής μείωσης των δαπανών του ΠΔΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία Κεντρικής Κυβέρνησης, οι δαπάνες του ΠΔΕ αυξήθηκαν κατά 1,4% σε ετήσια βάση αλλά μειώθηκαν κατά -32,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013. Η συνέχιση της συγκεκριμένης πρακτικής δυσχεραίνει τις συνθήκες ρευστότητας στην ελληνική οικονομία. Επίσης, παρατηρείστε ότι το διορθωμένο πλεόνασμα (όπως το υπολογίσαμε παραπάνω αφαιρώντας τα έσοδα από το πρόγραμμα SMP και τις εκκρεμείς επιστροφές φόρων) ουσιαστικά μετατρέπεται σε έλλειμμα αν αφαιρέσουμε και την υστέρηση στις δαπάνες του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Η υστέρηση στις δαπάνες σύμφωνα με τα στοιχεία εκτέλεσης ανέρχεται στα €1.8 δισ. και συνεπώς: 2,6-1,5-0,3-1,8 =-€1.0 δισ.)
www.bankingnews.gr
• Δημοσιονομικό κενό 2014: απαραίτητη η συμφωνία τις επόμενες ημέρες, ειδάλλως η αβεβαιότητα για το οικονομικό περιβάλλον θα μπορούσε να εκτροχιάσει την αναμενόμενη σταθεροποίηση για το 2014.
• Πρωτογενές πλεόνασμα Κεντρικής Κυβέρνησης στα €2,6 δισ. για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013. Το πρωτογενές πλεόνασμα παραμένει θετικό εξαιτίας της αύξησης των φορολογικών εσόδων.
• Πληθωρισμός: συνεχίστηκε τον Οκτώβριο ο αποπληθωρισμός. Οι τιμές μειώθηκαν σε ετήσια βάση για όγδοο συνεχόμενο μήνα.
• Βιομηχανική παραγωγή: μειώθηκε κατά 3,6% σε ετήσια βάση στο εννεάμηνο, με χαμηλότερους ρυθμούς από ότι το 2012 (-4,3%).
• Εμπορικό έλλειμμα: το Σεπτέμβριο αυξήθηκε το έλλειμμα κατά 26,7% σε ετήσια βάση λόγω αύξησης των εισαγωγών και μείωσης των εξαγωγών. Χωρίς τα πετρελαιοειδή πάντως το εμπορικό έλλειμμα παρουσιάζεται μειωμένο κατά 9,2%.
Η πρόταση μομφής της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όπως ήδη είχαμε επισημάνει, δεν προκάλεσε ιδιαίτερα προβλήματα στην κυβερνητική συνοχή. Η κυβέρνηση – παρά την αποχώρηση ενός μέλους της Κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ – εξακολουθεί να έχει πλειοψηφία 154 βουλευτών. Η πολιτική ανάλυση είναι πέρα από τους στόχους του παρόντος δελτίου. Επισημαίνουμε ωστόσο ότι τόσο η κυβέρνηση όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση – ο καθένας για τους δικούς του λόγους – χρησιμοποίησαν το επιχείρημα της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Όπως έχουμε σημειώσει πολλές φορές στο παρελθόν, η διαδικασία αναμόρφωσης του φοροεισπρακτικού μηχανισμού πραγματοποιήθηκε με πάρα πολύ αργούς ρυθμούς. Το γενικό σχέδιο ήταν ήδη γνωστό από την άνοιξη του 2010 (πριν από την υπογραφή του 1ου Προγράμματος Σταθεροποίησης) αλλά μόλις πρόσφατα ο νέος μηχανισμός άρχισε να λειτουργεί. Στη συγκεκριμένη ενεργοποίηση συνέβαλλαν τόσο η παρούσα κυβέρνηση όσο και οι εκπρόσωποι των δανειστών (τρόικα). Η χρήση των επιχειρημάτων κατά της φοροδιαφυγής από το σύνολο του πολιτικού συστήματος θα προϋπέθετε τουλάχιστον μια συναίνεση ως προς τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Κάτι τέτοιο δεν έγινε δυνατό μέχρι σήμερα. Παράλληλα, κάποια στιγμή θα πρέπει να δημιουργηθεί και το κατάλληλο κλίμα συναίνεσης όσον αφορά την αποτελεσματική χρήση των φορολογικών εσόδων και τη σχέσης της με την αναδιάρθρωση του δημοσίου και τη μείωση των δαπανών λειτουργίας του.
Παρά την καταψήφιση της προτάσεως μομφής δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού για την κυβέρνηση. Μια ακόμη εβδομάδα πέρασε χωρίς συμφωνία για το θέμα του δημοσιονομικού κενού του 2014. Κυβέρνηση και τρόικα παρέμειναν στις διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με το ύψος του (€0,5 δισ. η κυβέρνηση και €2,5 δισ. η τρόικα). Ήδη κυκλοφορούν φήμες για αδυναμία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων μέχρι το τέλος του 2013 και για συνέχισή τους ακόμη και τους πρώτους μήνες του 2014.
Μια τέτοια λύση, αν και τεχνικά δυνατή, είναι απευκταία. Η ψήφιση του Προϋπολογισμού 2014 μπορεί να πραγματοποιηθεί στα τέλη Νοεμβρίου με βάση το υπάρχον Προσχέδιο και χωρίς συμφωνία για το δημοσιονομικό κενό. Από εκεί και πέρα, οι διαπραγματεύσεις με τους δανειστές θα συνεχιστούν και τελικά όταν υπάρξει συμφωνία θα κατατεθεί προς ψήφιση συμπληρωματικός Προϋπολογισμός για το 2014 (ή αναθεωρημένο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-17). Μια τέτοια λύση όμως είναι απευκταία, γιατί θα δημιουργήσει ένα νέο κλίμα αβεβαιότητας σχετικά με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Ας μην ξεχνάμε ότι τον Μάιο 2013 έχουμε εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθώς και Δημοτικές εκλογές στην Ελλάδα. Υπάρχει κίνδυνος η συζήτηση για το δημοσιονομικό κενό του 2014 να εμπλακεί στον προεκλογικό διάλογο ή ακόμη χειρότερα να αναβληθεί η όποια λύση (και για το δημοσιονομικό κενό και για το χρηματοδοτικό κενό αλλά και για τη συνολική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους) για την περίοδο μετά τις ευρωεκλογές. Άλλωστε κάτι τέτοιο θα βόλευε και τις κυβερνήσεις των χωρών μελών της ευρωζώνης που δεν θέλουν να επωμιστούν πριν από τις ευρωεκλογές το πιθανό πολιτικό κόστος από την χορήγηση ενός 3ου Προγράμματος στην Ελλάδα.
Δεν θεωρούμε ότι αυτό το ενδεχόμενο έχει σημαντικές πιθανότητες πραγματοποίησης υπό τις παρούσες συνθήκες. Οι εκπρόσωποι των δανειστών άλλωστε, ήδη δήλωσαν ότι θα επιστρέψουν στην Αθήνα για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων μετά το αυριανό Eurogroup. Σε κάθε περίπτωση όμως, η συνέχιση της αβεβαιότητας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για την επιστροφή σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης το 2014, να αναβάλλει αποφάσεις για ενδεχόμενες επενδύσεις είτε αυτές αφορούν το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων είτε άλλα επιχειρηματικά σχέδια.
Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013, το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού σε τροποποιημένη ταμειακή βάση ήταν ελλειμματικό κατά €3,0 δισ., μειωμένο σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο κατά -75,9%. Σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ2013-16) το ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ήταν μειωμένο κατά -66,1%. Το πρωτογενές ισοζύγιο της κεντρικής κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 ήταν θετικό (πρωτογενές πλεόνασμα) και διαμορφώθηκε στα €2,6 δισ. Στο εννεάμηνο του 2013 συνεχίζεται η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου τόσο σε ετήσια βάση όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Σημειώστε ότι την αντίστοιχη περίοδο του 2012 το πρωτογενές ισοζύγιο ήταν αρνητικό στα €1,1 δισ. ενώ και ο αντίστοιχος στόχος του ΜΠΔΣ2013-16 ήταν για αρνητικό πρωτογενές ισοζύγιο στα €3,0 δισ..
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013 είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική. Το ζητούμενο από εδώ και πέρα είναι η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος για το σύνολο του 2013. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης για το 2013 είναι €0,3 δισ. ή 0.2% του ΑΕΠ σύμφωνα με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014.
Το κρίσιμο σημείο για την επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι ο ρυθμός αύξησης των φορολογικών εσόδων μέχρι το τέλος του 2013. Όπως ήδη αναφέραμε παραπάνω, κρίσιμος σε αυτό το σημείο είναι ο ρόλος της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων η οποία ανακοίνωσε πρόσφατα σημαντική αύξηση στην είσπραξη ληξιπρόθεσμων εσόδων προς το Δημόσιο για το εννεάμηνο του 2013. Σύμφωνα με την Γενική Γραμματεία Δημόσιων Εσόδων, τον Σεπτέμβριο 2013 τα συνολικά φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν κατά 37,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο με αποτέλεσμα τη μείωση της απόκλισης των εσόδων από -5,7% το οκτάμηνο σε -1,4% στο εννεάμηνο. Η συγκεκριμένη επιτυχία οφείλεται στη βελτίωση των εισπράξεων από έμμεσους και άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών. Τον Σεπτέμβριο 2013 οι συνολικές εισπράξεις από έμμεσους και άμεσους φόρους παρελθόντων ετών ήταν €0,3 δισ. έναντι μόλις €0,1 δισ. την αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2012. Η συνέχιση των συγκεκριμένων επιδόσεων κρίνεται ως αναγκαία για να επιτευχθεί ο στόχος των φορολογικών εσόδων για το 2013.
Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι τα έσοδα του προϋπολογισμού προ επιστροφών φόρων είναι αυξημένα σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 ακόμη και αν αφαιρέσουμε τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των Ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme - SMPs). Σύμφωνα με τις αποφάσεις των Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου 2012 και 28ης Ιουλίου 2013 τα συγκεκριμένα κεφάλαια (€1,5 δισ.) καταβλήθηκαν από τις Κεντρικές Τράπεζες των χωρών μελών. Τα συγκεκριμένα κεφάλαια δεν είχαν συμπεριληφθεί στον Προϋπολογισμό του 2013. Συνεπώς, για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα σχετικά με την πορεία των εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού έναντι των στόχων θα πρέπει να αφαιρέσουμε το συγκριμένο ποσό. Από τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 προκύπτει ότι Έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (προ επιστροφών φόρων) ήταν €40,9 δισ. μειωμένα κατά -2,5% σε ετήσια βάση αλλά αυξημένα κατά 3,9% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Αν αφαιρέσουμε τα έσοδα του προγράμματος SMP (€1,5 δισ.) τότε τα έσοδα προ επιστροφών φόρων είναι €39,4 δισ. παρουσιάζοντας αύξηση κατά 0,1% σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16.
Με άλλα λόγια, τα τακτικά (φορολογικά) έσοδα αυξήθηκαν κατά 0,1% στην περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013. Η εξέλιξη αυτή είναι ενθαρρυντική και η συνέχιση της θα συμβάλλει στην επίτευξη – ή ακόμη και στην υπέρβαση – του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2013.
Τώρα αν από το πρωτογενές πλεόνασμα για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013 (€2,6 δισ.) αφαιρέσουμε τόσο τα έσοδα από τη μεταφορά των αποδόσεων των Ελληνικών ομολόγων από τις Κεντρικές Τράπεζες του Ευρωσυστήματος (Securities Market Programme - SMPs) (€1,5 δισ.) όσο και τις παρακρατούμενες (σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16) επιστροφές φόρων (€0,3 δισ.) το αποτέλεσμα αν και εμφανώς μικρότερο (2,6-1,5-0,3=€0,8 δισ.) παραμένει θετικό. Εδώ έχουμε ακόμη μια θετική ένδειξη για την επίτευξη του στόχου του πλεονάσματος για το 2013.
Η βελτίωση του πρωτογενούς ισοζυγίου μπορεί να αποδοθεί και σε μια σειρά από άλλους παράγοντες, όπως:
1. Οι αυξημένες εισροές από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) που όμως, επηρεάζουν λιγότερο το πρωτογενές πλεόνασμα σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Κυβέρνησης για την περίοδο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2013 τα έσοδα από το ΠΔΕ ήταν €4,0 δισ. αυξημένα κατά 51,7% σε ετήσια βάση και 13,0% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Υπενθυμίζουμε ότι τους προηγούμενους μήνες είχαμε μια αύξηση των εσόδων από την Ευρωπαϊκή ένωση που οφειλόταν σε απλή χρονική ανακατανομή των πληρωμών μέσα στο 2013 και όχι σε αύξηση των εσόδων του ΠΔΕ. Τα τελευταία στο τέλος του 2013 θα είναι ίσα με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 που δεν άλλαξε με το Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014 αλλά παρέμεινε στα €5,1 δισ.
2. Η συνέχιση της πρακτικής της συγκράτησης συγκεκριμένων πρωτογενών δαπανών κάτω από τους μηνιαίους (σωρευτικούς) στόχους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013. Οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013 ανήλθαν σε €42,6 δισ. μειωμένες κατά -16,1% σε ετήσια βάση και -4,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Οι πρωτογενείς δαπάνες ήταν €35,8 δισ., μειωμένες κατά -6,7% σε ετήσια βάση αλλά και -4,0% σε σχέση με τον αντίστοιχο μηνιαίο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16. Δεν έχουμε αναλυτικά στοιχεία για την κατανομή των πρωτογενών δαπανών στις διάφορες κατηγορίες τους αλλά θεωρούμε ότι η πρακτική συγκράτησης συγκεκριμένων κατηγοριών πρωτογενών δαπανών κάτω από τους στόχους όπως αυτοί ορίζονται στον Προϋπολογισμό 2013 – και χωρίς αυτή η συγκράτηση να οφείλεται σε αντίστοιχη ορθολογικοποίηση δαπανών ή άλλες περικοπές - συνεχίζεται. Σημειώστε επίσης ότι στο Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2014 ο στόχος για τις πρωτογενείς δαπάνες είναι €44,7 δισ. αυξημένος κατά 0,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2013. Στο Προσχέδιο οι Δαπάνες για Κοινωνική Ασφάλιση και Περίθαλψη ανέρχονται σε €15,9 δισ. αυξημένες κατά 6,5% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του Προϋπολογισμού 2013 αλλά και κατά 3,7% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ2013-16. Οι πρωτογενείς δαπάνες τους επόμενους μήνες θα αυξηθούν για να καλύψουν τόσο την υστέρηση σε σχέση με το στόχο του ΜΠΔΣ2013-16 όσο και αυτή του Προσχεδίου Προϋπολογισμού 2014. Η πρόθεση της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει κεφάλαια από τον λογαριασμό των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου για την κάλυψη κενών του 2013 προφανώς αποσκοπεί στην κάλυψη της παραπάνω υστέρησης των πρωτογενών δαπανών.
3. Η συνέχιση της πρακτικής μείωσης των δαπανών του ΠΔΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία Κεντρικής Κυβέρνησης, οι δαπάνες του ΠΔΕ αυξήθηκαν κατά 1,4% σε ετήσια βάση αλλά μειώθηκαν κατά -32,2% σε σχέση με τον αντίστοιχο στόχο του ΜΠΔΣ 2013-16 για την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2013. Η συνέχιση της συγκεκριμένης πρακτικής δυσχεραίνει τις συνθήκες ρευστότητας στην ελληνική οικονομία. Επίσης, παρατηρείστε ότι το διορθωμένο πλεόνασμα (όπως το υπολογίσαμε παραπάνω αφαιρώντας τα έσοδα από το πρόγραμμα SMP και τις εκκρεμείς επιστροφές φόρων) ουσιαστικά μετατρέπεται σε έλλειμμα αν αφαιρέσουμε και την υστέρηση στις δαπάνες του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Η υστέρηση στις δαπάνες σύμφωνα με τα στοιχεία εκτέλεσης ανέρχεται στα €1.8 δισ. και συνεπώς: 2,6-1,5-0,3-1,8 =-€1.0 δισ.)
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών