γράφει : ΜΑΡΙΝΑ ΦΟΥΝΤΑ
Στα διδάγματα της Ελλάδας από την κρίση χρέους της Ευρωζώνης εστιάζει σε άρθρο του στους Financial Times, o διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γ. Προβόπουλος.
Τίτλος του άρθρου "Έγκαιρα ελληνικά διδάγματα για την ευρωπαϊκή κρίση χρέους".
Όπως αναφέρει ο κ. Προβόπουλος, η Ελλάδα προχώρησε σε επώδυνη δημοσιονομική προσαρμογή και έχει ήδη σημειώσει πρόοδο στην κατεύθυνση επίλυσης των μεγάλων προβλημάτων της, ωστόσο η επίτευξη των στόχων της θα είναι μια διαδικασία που θα διαρκέσει περισσότερο από ότι αρχικά αναμενόταν.
Η ελληνική οικονομία, συνεχίζει ο διοικητής της ΤτΕ, βρίσκεται στο πέμπτο έτος ύφεσης, η ανεργία ολοένα και αυξάνεται, το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει υψηλό.
Τα ανωτέρω δεν είχαν προβλεφθεί στο πλαίσιο του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής που είχε συμφωνήσει το Μάιο του 2010 η Ελλάδα με το ΔΝΤ, την ΕΕ και την ΕΚΤ, προσθέτει ο κ. Προβόπουλος και συνεχίζει "Σύμφωνα με όσα είχαν συμφωνηθεί το Μάιο του 2010, προβλεπόταν ότι η Ελλάδα θα επέστρεφε στην ανάπτυξη και θα ανακτούσε την πρόσβαση στις αγορές το 2012".
Καθώς η Ελλάδα διαπραγματεύεται ένα νέο δανειακό πρόγραμμα, είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε γιατί το προηγούμενο πρόγραμμα βγήκε εκτός στόχων και ποια τελικά είναι τα διδάγματα που αποκομίσαμε από αυτό, συμπληρώνει ο κ. Προβόπουλος για να συνεχίσει:
Το πρώτο σημείο αφορά στο σκέλος της εφαρμογής, το οποίο για αρκετά από τα μέτρα ήταν αργό και ανεπαρκές.
Δεύτερον, η εμπειρία έχει αποδείξει ότι προγράμματα που αποσκοπούν στη δημοσιονομική προσαρμογή και βασίζονται στην περιστολή των δαπανών οδηγούν τελικά σε μικρότερη ύφεση έναντι των προγραμμάτων εκείνων που βασίζονται στην αύξηση των φόρων. Στην Ελλάδα, το προηγούμενο έτος, τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής ήταν ένας συνδυασμός 60% αύξησης των φόρων και 40% μείωσης των δαπανών. Ο συνδυασμός αυτός είχε ορισμένες σημαντικές επιπτώσεις.
Περιόρισε τις πρωτοβουλίες από την πλευρά των εταιρειών να προχωρήσουν σε επενδύσεις. Στο βαθμό που ορισμένες από τις αυξήσεις φόρων επιβλήθηκαν ως προσωρινές, "κράτησαν πίσω" την οικονομία, καθώς συνέβαλλαν στη δημιουργία απρόβλεπτων πολιτικών. Οι αυξήσεις των φόρων επίσης οδήγησαν στη μείωση της μετά από φόρους κερδοφορίας των εταιρειών, συγκρατώντας την ιδιωτική κατανάλωση.
Οι περικοπές των κρατικών δαπανών παρέμειναν πάνω από το 50% της εθνικής παραγωγής, μειώνοντας το στόχο για επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα, ώστε να ενισχυθεί η παραγωγή αγαθών, γεγονός που με τη σειρά του θα παρείχε σημαντική στήριξη στον κλάδο των εξαγωγών και θα οδηγούσε σε ανάπτυξη.
Παράλληλα, ένα ακόμη από τα πεδία στα οποία η κρατική δαπάνη περιορίστηκε σημαντικά ήταν οι επενδύσεις στον δημόσιο τομέα, παράγοντας κλειδί στη μελλοντική ανάπτυξη της χώρας.
Το τρίτο δίδαγμα αφορά στο μέγεθος της δημοσιονομικής προσαρμογής. Ο σεισμός από τη δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδας ήταν τεράστος, λόγω του μεγέθους των αρχικών ανισορροπιών της ελληνικής οικονομίας. Η προσαρμογή δεν θα ήταν εύκολη, καθώς πέρυσι για κάθε ελληνικό νοικοκυριό ήταν διπλάσια σε σχέση με την αντίστοιχη στην Ιρλανδία και υπερδιπλάσια σε σχέση με την Πορτογαλία. Ωστόσο, οι δυσκολίες στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, στην προώθηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και στην επιβολή μέτρων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού επιδείνωσαν τον αναπόφευκτο πόνο.
Ως αποτέλεσμα αυτών των δυσκολιών, η δημοσιονομική προσαρμογή οδήγησε σε μεγαλύτερη ύφεση από ότι αρχικά είχε προβλεφθεί, καθώς για να είναι ένα πρόγραμμα αποτελεσματικό, πρέπει όλα τα αλληλοσυνδεόμενα μέρη να έοχυν τεθεί σε εφαρμογή.
Τέλος, είναι το ζήτημα του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή. Όχι μόνο η Ελλάδα προχώρησε σε δημοσιονομική προσαρμογή, πολύ μεγαλύτερη έναντι εκείνης σε Ιρλανδία και Πορτογαλία, αλλά ως προς το ποσοστό της προσαρμογής, η οικονομία οδηγήθηκε σε μεγαλύτερη ύφεση. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία είναι μια σχετικά κλειστή οικονομία. Κάθε μείωση στη ζήτηση πλήττει τα εγχώρια προϊόντα πολύ περισσότερο από τα εισαγόμενα. Η μείση της ζήτησης για εγχώρια παραγωγή, τελικά, επηρεάζει την παραγωγή πολύ περισσότερο από ότι αν η οικονομία ήταν πιο ανοιχτή.
Αυτοί οι παράγοντες πυροδότησαν έναν κύκλο απαισιοδοξίας, μείωσης των ιδιωτικών δαπανών και αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Όσο για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, συνεχίζει ο κ. Προβόπουλος, το οποίο εισήλθε στην κρίση με ισχυρά θεμελιώδη, συνεχίζει να επιδεικνύει αντοχές. Μια σειρά υποβαθμίσεων πέρυσι οδήγησε σε φυγή καταθέσεων και απομόχλευση, εξελίξεις οι οποίες επιδείνωσαν την ύφεση.
Η δυναμική της ελληνικής οικονομίας, προσθέτει ο κ. Προβόπουλος, για ανάπτυξη είναι μεγάλη. Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί ταχύτατα στο σκέλος της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων, της προώθησης του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και της λήψης αποτελεσματικών μέτρων καταπολέμησης της φοροδιαφυγής.
Η δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να βασίζεται κατά δύο τρίτα στην περιστολή των δαπανών.
"Ο Αρχιμήδης, ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, είχε δηλώσει: Δώστε μου ένα μέρος για να σταθώ και θα κινήσω τη γη. Αλλά πρώτα χρειάζομαι ένα μέρος για να σταθώ, ένα θεμέλιο. Το θεμέλιο που χρειάζεται η Ελλάδα είναι ξεκάθαρο... ", καταλήγει ο κ. Προβόπουλος.
www.bankingnews.gr
Όπως αναφέρει ο κ. Προβόπουλος, η Ελλάδα προχώρησε σε επώδυνη δημοσιονομική προσαρμογή και έχει ήδη σημειώσει πρόοδο στην κατεύθυνση επίλυσης των μεγάλων προβλημάτων της, ωστόσο η επίτευξη των στόχων της θα είναι μια διαδικασία που θα διαρκέσει περισσότερο από ότι αρχικά αναμενόταν.
Η ελληνική οικονομία, συνεχίζει ο διοικητής της ΤτΕ, βρίσκεται στο πέμπτο έτος ύφεσης, η ανεργία ολοένα και αυξάνεται, το δημοσιονομικό έλλειμμα παραμένει υψηλό.
Τα ανωτέρω δεν είχαν προβλεφθεί στο πλαίσιο του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής που είχε συμφωνήσει το Μάιο του 2010 η Ελλάδα με το ΔΝΤ, την ΕΕ και την ΕΚΤ, προσθέτει ο κ. Προβόπουλος και συνεχίζει "Σύμφωνα με όσα είχαν συμφωνηθεί το Μάιο του 2010, προβλεπόταν ότι η Ελλάδα θα επέστρεφε στην ανάπτυξη και θα ανακτούσε την πρόσβαση στις αγορές το 2012".
Καθώς η Ελλάδα διαπραγματεύεται ένα νέο δανειακό πρόγραμμα, είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε γιατί το προηγούμενο πρόγραμμα βγήκε εκτός στόχων και ποια τελικά είναι τα διδάγματα που αποκομίσαμε από αυτό, συμπληρώνει ο κ. Προβόπουλος για να συνεχίσει:
Το πρώτο σημείο αφορά στο σκέλος της εφαρμογής, το οποίο για αρκετά από τα μέτρα ήταν αργό και ανεπαρκές.
Δεύτερον, η εμπειρία έχει αποδείξει ότι προγράμματα που αποσκοπούν στη δημοσιονομική προσαρμογή και βασίζονται στην περιστολή των δαπανών οδηγούν τελικά σε μικρότερη ύφεση έναντι των προγραμμάτων εκείνων που βασίζονται στην αύξηση των φόρων. Στην Ελλάδα, το προηγούμενο έτος, τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής ήταν ένας συνδυασμός 60% αύξησης των φόρων και 40% μείωσης των δαπανών. Ο συνδυασμός αυτός είχε ορισμένες σημαντικές επιπτώσεις.
Περιόρισε τις πρωτοβουλίες από την πλευρά των εταιρειών να προχωρήσουν σε επενδύσεις. Στο βαθμό που ορισμένες από τις αυξήσεις φόρων επιβλήθηκαν ως προσωρινές, "κράτησαν πίσω" την οικονομία, καθώς συνέβαλλαν στη δημιουργία απρόβλεπτων πολιτικών. Οι αυξήσεις των φόρων επίσης οδήγησαν στη μείωση της μετά από φόρους κερδοφορίας των εταιρειών, συγκρατώντας την ιδιωτική κατανάλωση.
Οι περικοπές των κρατικών δαπανών παρέμειναν πάνω από το 50% της εθνικής παραγωγής, μειώνοντας το στόχο για επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα, ώστε να ενισχυθεί η παραγωγή αγαθών, γεγονός που με τη σειρά του θα παρείχε σημαντική στήριξη στον κλάδο των εξαγωγών και θα οδηγούσε σε ανάπτυξη.
Παράλληλα, ένα ακόμη από τα πεδία στα οποία η κρατική δαπάνη περιορίστηκε σημαντικά ήταν οι επενδύσεις στον δημόσιο τομέα, παράγοντας κλειδί στη μελλοντική ανάπτυξη της χώρας.
Το τρίτο δίδαγμα αφορά στο μέγεθος της δημοσιονομικής προσαρμογής. Ο σεισμός από τη δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδας ήταν τεράστος, λόγω του μεγέθους των αρχικών ανισορροπιών της ελληνικής οικονομίας. Η προσαρμογή δεν θα ήταν εύκολη, καθώς πέρυσι για κάθε ελληνικό νοικοκυριό ήταν διπλάσια σε σχέση με την αντίστοιχη στην Ιρλανδία και υπερδιπλάσια σε σχέση με την Πορτογαλία. Ωστόσο, οι δυσκολίες στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, στην προώθηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και στην επιβολή μέτρων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού επιδείνωσαν τον αναπόφευκτο πόνο.
Ως αποτέλεσμα αυτών των δυσκολιών, η δημοσιονομική προσαρμογή οδήγησε σε μεγαλύτερη ύφεση από ότι αρχικά είχε προβλεφθεί, καθώς για να είναι ένα πρόγραμμα αποτελεσματικό, πρέπει όλα τα αλληλοσυνδεόμενα μέρη να έοχυν τεθεί σε εφαρμογή.
Τέλος, είναι το ζήτημα του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή. Όχι μόνο η Ελλάδα προχώρησε σε δημοσιονομική προσαρμογή, πολύ μεγαλύτερη έναντι εκείνης σε Ιρλανδία και Πορτογαλία, αλλά ως προς το ποσοστό της προσαρμογής, η οικονομία οδηγήθηκε σε μεγαλύτερη ύφεση. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία είναι μια σχετικά κλειστή οικονομία. Κάθε μείωση στη ζήτηση πλήττει τα εγχώρια προϊόντα πολύ περισσότερο από τα εισαγόμενα. Η μείση της ζήτησης για εγχώρια παραγωγή, τελικά, επηρεάζει την παραγωγή πολύ περισσότερο από ότι αν η οικονομία ήταν πιο ανοιχτή.
Αυτοί οι παράγοντες πυροδότησαν έναν κύκλο απαισιοδοξίας, μείωσης των ιδιωτικών δαπανών και αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Όσο για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, συνεχίζει ο κ. Προβόπουλος, το οποίο εισήλθε στην κρίση με ισχυρά θεμελιώδη, συνεχίζει να επιδεικνύει αντοχές. Μια σειρά υποβαθμίσεων πέρυσι οδήγησε σε φυγή καταθέσεων και απομόχλευση, εξελίξεις οι οποίες επιδείνωσαν την ύφεση.
Η δυναμική της ελληνικής οικονομίας, προσθέτει ο κ. Προβόπουλος, για ανάπτυξη είναι μεγάλη. Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί ταχύτατα στο σκέλος της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων, της προώθησης του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων και της λήψης αποτελεσματικών μέτρων καταπολέμησης της φοροδιαφυγής.
Η δημοσιονομική προσαρμογή πρέπει να βασίζεται κατά δύο τρίτα στην περιστολή των δαπανών.
"Ο Αρχιμήδης, ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός, είχε δηλώσει: Δώστε μου ένα μέρος για να σταθώ και θα κινήσω τη γη. Αλλά πρώτα χρειάζομαι ένα μέρος για να σταθώ, ένα θεμέλιο. Το θεμέλιο που χρειάζεται η Ελλάδα είναι ξεκάθαρο... ", καταλήγει ο κ. Προβόπουλος.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών