γράφει : Αλεξάνδρα Τόμπρα
«Ουδέποτε τόσοι πολλοί έχουν επενδύσει τόσα πολλά σε μια ιδέα (της επαναδιαπραγμάτευσης) που έχει τόσο αβέβαια απόδοση. Η επαναδιαπραγμάτευση είναι σήμερα το τελευταίο καταφύγιο εκείνων που, αντί να κάνουν την δουλειά τους για να βγει η χώρα μια ώρα γρηγορότερα από την κρίση, αρκούνται σε εύκολες και μαγικές λύσεις.
Εμφανιζόμεθα διεθνώς ως κακομαθημένα παιδιά που δεν θέλουν να μεγαλώσουν και να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Πιστεύουμε λανθασμένα ότι τα προβλήματά μας πρέπει να επιλυθούν από άλλους. Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να συνεχισθεί. Δεν μπορεί να λοιδορείται ο Υπουργός Οικονομικών που, από τα τάρταρα της εθνικής απαξίας, προσπαθεί να αποκαταστήσει το κύρος της χώρας. Η επαναδιαπραγμάτευση έχει έννοια μόνο μεταξύ αξιόπιστων συνομιλητών, που μπορούν να δεσμεύουν τις χώρες τους και να πραγματοποιούν τις υποσχέσεις που δίνουν», αναφέρει στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεών της η Alpha Bank.
«Το πολιτικό προσωπικό που διαφεντεύει τις τύχες της χώρας παραμένει εν πολλοίς ανυποψίαστο για τους κινδύνους κατάρρευσης που ελλοχεύουν, εάν δεν συνεχισθεί με συνέπεια η εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής. Η κυβερνητική πλειοψηφία κυβερνά με πρόγραμμα τις προεκλογικές εξαγγελίες των διαφόρων κομμάτων που την απαρτίζουν και που στην πλειονότητά τους συνιστούν ανατροπή των συμφωνηθέντων με τις χώρες που χρηματοδοτούν τα ελλείμματά μας. Η αντιπολίτευση υπερθεματίζει επιδιώκοντας την επαναφορά στα προ Μνημονίου δεδομένα. Η όλη κατάσταση θυμίζει το γνωστό ανέκδοτο με τον λαγό και το λιοντάρι».
Σύμφωνα με την Alpha Bank, σε ένα διεθνές περιβάλλον οξυμένης αβεβαιότητας, επιχειρείται, σήμερα, μια ανάσχεση της δημοσιονομικής προσαρμογής, παρά την πρόοδο που σημειώνεται στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού το Α΄ εξάμηνο του 2012 και παρά την ανάγκη για επιτάχυνση της λήψης μέτρων λόγω των καθυστερήσεων που έφερε η κυβερνητική απραξία κατά την περίοδο των εκλογικών αναμετρήσεων.
Η επαναδιαπραγμάτευση εστιάζεται στην επιμήκυνση της περιόδου προσαρμογής και στην αντικατάσταση συμφωνηθέντων μέτρων με άλλα ισοδύναμης απόδοσης, σημειώνει. «Με την επιμήκυνση, όμως, μετατίθεται χρονικά και η έλευση της ανάκαμψης της οικονομίας, καθώς η όποια τόνωση της ζήτησης θα είναι αναιμική και δεν πρόκειται αφεαυτής να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και να οδηγήσει σε ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών. Η δε αναζήτηση ισοδύναμων μέτρων συνιστά το ισοδύναμο της αναζήτησης του Ιερού Δισκοπότηρου, ως εάν τα εναλλακτικά μέτρα αυτά να είναι ανώδυνα και να μην έχουν υφεσιακές επιπτώσεις που έχουν τα υπό αντικατάσταση μέτρα. Τα ισοδύναμα δεν είναι πανάκεια. Κορυφαίο διαχρονικά ισοδύναμο είναι οι δαπάνες του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, που αν και έχουν άμεσο αναπτυξιακό χαρακτήρα, περικόπτονται για να συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται οι καταναλωτικές δαπάνες του δημοσίου», υπογραμμίζει.
Τα περισσότερα μέτρα οριζόντιας επίπτωσης που έχουν συμφωνηθεί είναι λύσεις ανάγκης επειδή υπάρχει δυστοκία στην εξεύρεση μέτρων ισοδύναμης απόδοσης ή δεν προτείνονται μέτρα όπου να διαφοροποιείται η επίπτωση αναλόγως επιπέδου εισοδήματος, εξειδίκευσης και/ή ευθύνης των θιγομένων.
«Επιτέλους, πρέπει να ειπωθεί ευθαρσώς ότι καλώς γίνεται η μείωση της σπατάλης και η εξάλειψη της διαφθοράς στην υγεία και στην φαρμακευτική δαπάνη, καλώς μεθοδεύεται η αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου καυσίμων με την εξίσωση των φόρων στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, καλώς επιδιώκεται η αύξηση της φορολογίας στην περιουσία από το παρόν αντικοινωνικά χαμηλό επίπεδο με την επιβολή του αποτελεσματικού τέλους ακινήτων μέσω λογαριασμού ΔΕΗ, καλώς έγινε η μείωση του αφορολογήτου στις € 5.000 για να παταχθεί η φοροδιαφυγή, καλώς μειώνονται οι αποδοχές στα ειδικά μισθολόγια (αλήθεια ποιοι είναι οι εργαζόμενοι ενός κατώτερου θεού των οποίων οι αμοιβές θα περικοπούν για να διασωθούν τα ειδικά μισθολόγια ή πως θα αυξηθεί το επίδομα ανεργίας εάν δεν απελευθερωθούν πόροι;), καλώς καταργούνται οι φοροαπαλλαγές και τα ειδικά καθεστώτα προς προνομιούχους, καλώς μπαίνει φρένο στην ληστρική επιδρομή επιτηδείων στα κοινωνικά επιδόματα, καλώς μπαίνει τέλος στις πλασματικές γεωργικές αποζημιώσεις, καλώς επιχειρείται η κατάργηση προνομίων των κλειστών επαγγελμάτων για να μειωθεί το κόστος συναλλαγών, κ.ο.κ. Γιατί όλα αυτά, σε τελευταία ανάλυση, δεν είναι τίποτα άλλο παρά απόδειξη της ιδιοκτησίας του προγράμματος προσαρμογής από την κυβέρνηση», τονίζει.
«Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι χωρίς να αποκατασταθεί η αξιοπιστία της χώρας, καμία επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου δεν είναι εφικτή», τονίζει η Alpha Bank. «Η επαναδιαπραγμάτευση θα είχε έννοια εάν περιοριζόταν σε μέτρα τόνωσης της αναπτυξιακής διαδικασίας ώστε να ελαφρυνθεί το κόστος της προσαρμογής που, σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητη να γίνει», συμπληρώνει.
Όπως επισημαίνει, «η κυβέρνηση θα έπρεπε να κατευθύνει όλο τον επαναδιαπραγματευτικό ενθουσιασμό της στην επανεκκίνηση των έργων υποδομής που έχουν σταματήσει με χρήση νέων πόρων και χρηματοοικονομικών εργαλείων, στην άμεση απορρόφηση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων με καινοτόμους τρόπους, στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων μέσω των αποκρατικοποιήσεων και μέσω εξασφάλισης εγγυήσεων για την έκδοση καλυμμένων ομολόγων για έργα υποδομής, στην ανακούφιση της ανεργίας μέσω χρονικής επέκτασης της καταβολής του επιδόματος ανεργίας και μέσω ενεργητικών δράσεων μείωσης της ανεργίας των νέων και των μακροχρόνια ανέργων, κ.ο.κ. Αυτά είναι που θα σηματοδοτήσουν την ανάκαμψη και θα οδηγήσουν στην αντίστροφη μέτρηση για την επαναφορά της αναπτυξιακής ομαλότητας στην οικονομία».
«Σε κάθε περίπτωση, η όποια προσπάθεια για επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου δεν θα πρέπει να θέτει σε κίνδυνο το χρονοδιάγραμμα της καταβολής των επόμενων δόσεων της χρηματοδοτικής βοήθειας. Αυτό θα δημιουργούσε σημαντικές καθυστερήσεις όσον αφορά στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, την πληρωμή των ληξιπροθέσμων οφειλών του δημοσίου προς τις ιδιωτικές επιχειρήσεις ύψους € 6,8 δις, και την αποπληρωμή των εντόκων γραμματίων ύψους € 9,1 δις. Χωρίς τις ανωτέρω εισροές, και την γενικότερη ενίσχυση της ρευστότητας που θα επέφεραν, η επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας θα καθυστερούσε, απομακρύνοντας έτη περαιτέρω την ανάκαμψη της οικονομίας», καταλήγει.
Πρωτογενές πλεόνασμα από το 2012;
Ικανοποιητική εκτέλεση του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης του 2012 και τον Ιούνιο του 2012, με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 1ο 6μηνο του 2012 σε επίπεδο πολύ καλύτερο από τον στόχο που είχε τεθεί με την κατάρτιση του επικαιροποιημένου Π2012 τον Φεβρουάριο του 2012. Η εξέλιξη αυτή ενισχύει περαιτέρω τις προσδοκίες για μηδενισμό του πρωτογενούς ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) από το 2012, έναντι του ελλείμματος -1,0% του ΑΕΠ που προβλέπει ο επικαιροποιημένος Π2012.
Εάν δε οι πληρωμές τόκων διαμορφωθούν τελικά στα επίπεδα που έχουν προϋπολογιστεί, τότε προβλέπεται και πτώση του συνολικού ελλείμματος της ΓΚ στο -6,5% του ΑΕΠ. Είναι αξιοσημείωτο ότι:
α) Το πρωτογενές έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε στα € 3,15 δις στο 1ο 6μηνο του 2012 και ήταν μειωμένο κατά € 2,97 δις, ή κατά -48,5% έναντι του ελλείμματος αυτού στο 1ο 6μηνο.2011.
β) Το συνολικό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης (συμπεριλαμβανομένων και των δαπανών για τόκους) ήταν μειωμένο στα € 12,3 δις στο 1ο 6μηνο.’12, από € 13,13 δις στο 1ο 6μηνο.’11. Αυτό συνέβη παρά το ότι οι δαπάνες για τόκους στο 1ο 6μηνο.’12 ήταν αυξημένες κατά € 2,16 δις έναντι του 1ου 6μήνου.’11. Δεδομένου δε ότι, με βάση τον επικαιροποιημένο Π2012, οι δαπάνες για τόκους το 2012 ως σύνολο θα διαμορφωθούν στα € 13,05 δις (2011: € 16,35 δις), αυτό συνεπάγεται ότι στο 2ο 6μηνο του 2012 οι δαπάνες αυτές αναμένεται να περιοριστούν στα € 3,89 δις, έναντι € 9,34 δις που πληρώθηκαν στο 2ο 6μηνο.’11.
Η ανωτέρω ικανοποιητική εξέλιξη επιτεύχθηκε παρά το ότι τα συνολικά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (Τ.Π.) πριν τις επιστροφές φόρων, ήταν μειωμένα κατά -4,5% σε ετήσια βάση στο 1ο 6μηνο του 2012 και ήταν λιγότερα κατά € 1,1 δις από τον στόχο που είχε τεθεί για το 6μηνο αυτό στον επικαιροποιημένο Π2012. Μάλιστα, η απόκλιση που σημειώθηκε οφείλεται ουσιαστικά στο ότι τα έσοδα του Απριλίου και του Μαΐου 2012 επηρεάστηκαν αρνητικά και από την προεκλογική περίοδο, ενώ η κατάθεση των δηλώσεων του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ) μετατοπίστηκε φέτος από τον Μάιο-Ιούνιο στον Ιούνιο-Ιούλιο, με αποτέλεσμα την απώλεια τον Ιούνιο εσόδων από το ΦΕΦΠ ύψους άνω των € 800 εκατ. Τέλος, είναι γνωστό ότι τα κύρια μέτρα αύξησης των εσόδων το 2012 έχουν προγραμματιστεί να εφαρμοστούν από τον Ιούλιο του 2012. Αναμένεται σημαντική αύξηση των εσόδων από τον ΦΕΦΠ κατά € 2,5 δις σε ετήσια βάση στο 2ο 6μηνο του 2012, αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ και από τον ΕΦΚ καυσίμων το 2012 σε επίπεδα άνω των € 15,6 δις και € 4,73 δις που προβλέπει ο επικαιροποιημένος Π2012, αύξηση των φόρων περιουσίας σε επίπεδα άνω των € 2,9 δις το 2012 και αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων παρελθόντων ετών (ΠΟΕ) κατά περίπου € 300 εκατ. έναντι του 2011. Με αυτά τα δεδομένα τα καθαρά έσοδα του Τ.Π. μπορεί να διαμορφωθούν περί τα € 51,8 δις, έναντι € 51,41 δις που προβλέπει ο επικαιροποιημένος Π2012.
Επίσης, το ανωτέρω αποτέλεσμα οφείλεται κυρίως στη σημαντική μείωση των συνολικών πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. κατά -7,7% σε ετήσια βάση, με σημαντική μείωση των δαπανών για μισθούς και συντάξεις (κατά -6,5% στο 1ο 5μηνο.’12) και για λειτουργικές δαπάνες στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Βέβαια, αυξημένες (σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες) αναμένεται να είναι οι επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών ταμείων το 2012. Ειδικότερα, ο Π2012 προβλέπει αύξηση αυτών των επιχορηγήσεων κατά 7,0% στα € 13,12 δις το 2012. Η αύξηση αυτή προκύπτει κατά κύριο λόγο από την πτώση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων από εισφορές, καθώς και από την αύξηση των συνταξιοδοτήσεων στη μεταβατική περίοδο 2010-2012 πριν τη μετάβαση στο νέο ασφαλιστικό σύστημα που προέκυψε από τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών. Για το έτος ως σύνολο η πτώση των συνολικών πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. αναμένεται τώρα στο -6,8% (Π2012: -7,1%). Το αποτέλεσμα αυτό υποθέτει ότι οι καταπτώσεις εγγυήσεων και οι πληρωμές για εξοπλιστικά προγράμματα θα διαμορφωθούν στα € 1,2 δις και στα € 700 εκατ. αντίστοιχα το 2012, όπως προβλέπει ο επικαιροποιημένος Π2012. Επίσης, γίνεται η υπόθεση ότι θα εξοικονομηθούν πράγματι € 200 εκατ. από τη μείωση των μισθολογικών αμοιβών των αμειβομένων με ειδικά μισθολόγια και ότι οι επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία θα ανέλθουν κοντά στα επίπεδα που έχει προϋπολογιστεί με εντατικοποίηση των προσπαθειών για είσπραξη των εσόδων από εισφορές και για μείωση των δαπανών για φάρμακα και υγεία γενικότερα.
Τέλος, το έλλειμμα του ΠΔΕ περιορίσθηκε στα € 530 εκατ. στο 1ο 6μηνο.΄12, από € 1,41 δις στο 1ο 67μηνο του 2011. Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται στη μεγάλη αύξηση των εισπράξεων από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνέβαλαν στην αύξηση των εσόδων του ΠΔΕ στα € 1,5 δις στο 1ο 6μηνο του 2012, από € 0,72 δις στο 1ο 6μηνο.’11 και στη μικρή τώρα πτώση των δαπανών του ΠΔΕ στα € 2,03 δις, έναντι € 2,13 δις στο 1ο 6μηνο.’11. Για το έτος ως σύνολο αναμένεται αύξηση των εσόδων του ΠΔΕ το 2012 στα € 4,9 δις (Π2012:
€ 4,75 δις) και νέα μείωση των δαπανών του ΠΔΕ στα € 6,8 δις (Π2012: € 7,3 δις). Συνολικά, το έλλειμμα του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί στα € 13,5 δις το 2012, από € 22,88 δις το 2011 και έναντι στόχου του επικαιροποιημένου Π2012 για έλλειμμα € 14,14 δις.
Η ανάκαμψη προ των πυλών;
Συνεχίζεται η ανακοίνωση εκτιμήσεων διαφόρων Οργανισμών εγχώριων και ξένων που προβλέπουν νέα δραματική εμβάθυνση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία το 2012 και το 2013. Το ΚΕΠΕ έχει προβλέψει πτώση του ΑΕΠ κατά -9,14% στο 3ο 3μηνο του 2012 και κατά -6,7% το 2012 ως σύνολο, από την ανακοινωμένη πτώση κατά -6,5% στο 1ο 3μηνο.’12. Το ΙΟΒΕ προβλέπει επίσης τώρα πτώση του ελληνικού ΑΕΠ κατά -6,9% το 2012, όπως ακριβώς και το 2011, με νέα πτώση ρεκόρ των επενδύσεων κατά -21,0% και με νέα πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά -9,5% (μετά την μεγάλη πτώση της κατά -7,1% το 2011 και κατά -8,6% στο 1ο 3μηνο του 2012). Και βέβαια η απαισιοδοξία κορυφώνεται με την Citigroup που προβλέπει κατακόρυφη πτώση του ΑΕΠ της Ελλάδος κατά - 7,5% το 2012, κατά -10,1% το 2013 και κατά -1,1% το 2014, έξοδο της χώρας από το Ευρώ από 1.1.2013 (με πιθανότητα 50%-75%), υποτίμηση της δραχμής κατά 60% και εκτίναξη του πληθωρισμού σε ανάλογα υψηλά ή/και υψηλότερα επίπεδα.
Οι ανωτέρω εκτιμήσεις συμβάλλουν ουσιαστικά στην περαιτέρω επιδείνωση του οικονομικού κλίματος στην ελληνική οικονομία. Σε περίπτωση δε, που τύχει να συνδυαστούν με άλλα δραματικά αρνητικά γεγονότα για τη χώρα (π.χ., την υπονόμευση του έργου και πιθανή αποσταθεροποίηση της νέας Κυβέρνησης και την ενδεχόμενη υποχρέωση της χώρας σε έξοδο από το Ευρώ) μπορεί και να επιβεβαιωθούν.
Ωστόσο, παρά την εξαιρετικά δυσμενή θέση στην οποία βρέθηκε η ελληνική οικονομία στο 4ο 3μηνο του 2011 και στο 1ο 6μηνο του 2012, εξακολουθούν να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι με την πρώτη ηρεμία κάποιων μηνών και με απουσία δραματικών αναταράξεων η ελληνική οικονομία είναι σε θέση να επανέλθει έγκαιρα σε πορεία ανάκαμψης και εξόδου από την τρέχουσα κρίση, την μεγαλύτερη στην ιστορία της. Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις σε βασικούς δείκτες της οικονομικής συγκυρίας, παρά το ότι ακόμη δείχνουν ότι η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται υπό πίεση και σε βαθειά ύφεση, δεν δικαιολογούν, ωστόσο, τις ανωτέρω εκτιμήσεις-αναλύσεις για περαιτέρω δραματική επιδείνωση της ύφεσης.
Ειδικότερα, σημειώνεται:
α) Η ουσιαστική επιβράδυνση του ρυθμού πτώσης της βιομηχανικής παραγωγής τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2012 στο -2,8% και στο -3,1% αντίστοιχα, που σηματοδοτούν πτώση της παραγωγής κατά -2,9% στο 2ο 3μηνο.’12, έναντι πτώσης της κατά -9,1% στο 1ο 3μηνο.’12. Επιπλέον, με βάση το ύψος της παραγωγής στα αντίστοιχα τρίμηνα του 2011, η παραγωγή της μεταποιητικής βιομηχανίας εκτιμάται
τώρα να σημειώσει πτώση κατά -6,3% στο 3ο 3μηνο.’12 και αύξηση κατά 1,2% στο 4ο 3μηνο.’11.
β) Η εντυπωσιακή αύξηση των αφίξεων ξένων τουριστών κατά 2,1% τον Απρίλιο του 2012, από το πολύ υψηλό επίπεδό τους τον Απρίλιο του 2011 όπου είχε σημειωθεί αύξηση κατά 19,9%, και η μικρή πτώση των αφίξεων τον Ιούνιο του 2012 κατά - 3,4%, από το πολύ υψηλό επίπεδό τους τον Ιούνιο του 2011, όπου είχε σημειωθεί αύξησή τους κατά 15,7%.
Ασφαλώς, χάθηκε ο Μάιος του 2012 με πτώση των αφίξεων κατά -7,6%, από αύξησή τους κατά 5,8% τον Μάιο του 2011, λόγω κυρίως των αναταράξεων που προέκυψαν στην οικονομία από το αδιέξοδο αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μαΐου 2012. Ήδη υπάρχουν ενδείξεις για πιο ικανοποιητικές εξελίξεις στον τουρισμό τον Ιούλιο του 2012 και στους επόμενους μήνες.
γ) Συνεχίζεται (παρά τις πολύπλευρες αντιξοότητες) η αύξηση των εξαγωγών αγαθών χωρίς καύσιμα, κατά 3,1% στο 1ο 5μηνο του 2012, μετά την αύξησή τους κατά 12,9% στο 1ο 5μηνο του 2011, ενώ στην ίδια περίοδο σημειώνεται μεγάλη πτώση των εισαγωγών αγαθών χωρίς καύσιμα κατά -9,7% στο 1ο 5μηνο.’12, έναντι της μεγάλης πτώσης τους κατά -15,7% στο 1ο 5μηνο του 2011. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η αύξηση του πλεονάσματος του τουριστικού ισοζυγίου κατά 78,7% και του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταφορών (της ναυτιλίας) κατά 17,04% στο 1ο 5μηνο του 2012, ενώ και το έλλειμμα του ισοζυγίου των λοιπών υπηρεσιών ήταν μειωμένο κατά -51,5% ή κατά € 249 εκατ. στο ίδιο 5μηνο του 2012, έναντι πτώσης του κατά -17,7% στο 1ο 5μηνο.’11.
Συνολικά, οι καθαρές εξαγωγές είχαν θετική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ κατά 5,6 ποσοστιαίες μονάδες στο 1ο 3μηνο.’12 και αναμένεται να έχουν ανάλογη θετική επίπτωση και κατά το 2012 ως σύνολο.
Γενικά, η εκτιμώμενη σημαντική βελτίωση του οικονομικού κλίματος στη χώρα μετά το αποτέλεσμα των εκλογών της 17ης Ιουνίου 2012 και τον σχηματισμό έχει ήδη οδηγήσει σε σημαντική επιστροφή των καταθέσεων στις τράπεζες και αναμένεται να οδηγήσει και σε σταθεροποίηση του κύκλου εργασιών τόσο στο λιανικό εμπόριο όσο και στους βασικούς κλάδους παροχής υπηρεσιών της ελληνικής οικονομίας. Η περαιτέρω εδραίωση του καλού οικονομικού κλίματος, παρά τις όποιες αποσταθεροποιητικές εκτιμήσεις για επιδείνωση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία τους επόμενους μήνες, αναμένεται να οδηγήσει σταδιακά και σε μια μεγαλύτερη συνειδητοποίηση των οικονομικών μονάδων ότι η έξοδος της ελληνικής οικονομίας από την κρίση είναι προ των πυλών.
www.bankingnews.gr
«Το πολιτικό προσωπικό που διαφεντεύει τις τύχες της χώρας παραμένει εν πολλοίς ανυποψίαστο για τους κινδύνους κατάρρευσης που ελλοχεύουν, εάν δεν συνεχισθεί με συνέπεια η εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής. Η κυβερνητική πλειοψηφία κυβερνά με πρόγραμμα τις προεκλογικές εξαγγελίες των διαφόρων κομμάτων που την απαρτίζουν και που στην πλειονότητά τους συνιστούν ανατροπή των συμφωνηθέντων με τις χώρες που χρηματοδοτούν τα ελλείμματά μας. Η αντιπολίτευση υπερθεματίζει επιδιώκοντας την επαναφορά στα προ Μνημονίου δεδομένα. Η όλη κατάσταση θυμίζει το γνωστό ανέκδοτο με τον λαγό και το λιοντάρι».
Σύμφωνα με την Alpha Bank, σε ένα διεθνές περιβάλλον οξυμένης αβεβαιότητας, επιχειρείται, σήμερα, μια ανάσχεση της δημοσιονομικής προσαρμογής, παρά την πρόοδο που σημειώνεται στην εκτέλεση του Προϋπολογισμού το Α΄ εξάμηνο του 2012 και παρά την ανάγκη για επιτάχυνση της λήψης μέτρων λόγω των καθυστερήσεων που έφερε η κυβερνητική απραξία κατά την περίοδο των εκλογικών αναμετρήσεων.
Η επαναδιαπραγμάτευση εστιάζεται στην επιμήκυνση της περιόδου προσαρμογής και στην αντικατάσταση συμφωνηθέντων μέτρων με άλλα ισοδύναμης απόδοσης, σημειώνει. «Με την επιμήκυνση, όμως, μετατίθεται χρονικά και η έλευση της ανάκαμψης της οικονομίας, καθώς η όποια τόνωση της ζήτησης θα είναι αναιμική και δεν πρόκειται αφεαυτής να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και να οδηγήσει σε ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών. Η δε αναζήτηση ισοδύναμων μέτρων συνιστά το ισοδύναμο της αναζήτησης του Ιερού Δισκοπότηρου, ως εάν τα εναλλακτικά μέτρα αυτά να είναι ανώδυνα και να μην έχουν υφεσιακές επιπτώσεις που έχουν τα υπό αντικατάσταση μέτρα. Τα ισοδύναμα δεν είναι πανάκεια. Κορυφαίο διαχρονικά ισοδύναμο είναι οι δαπάνες του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, που αν και έχουν άμεσο αναπτυξιακό χαρακτήρα, περικόπτονται για να συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται οι καταναλωτικές δαπάνες του δημοσίου», υπογραμμίζει.
Τα περισσότερα μέτρα οριζόντιας επίπτωσης που έχουν συμφωνηθεί είναι λύσεις ανάγκης επειδή υπάρχει δυστοκία στην εξεύρεση μέτρων ισοδύναμης απόδοσης ή δεν προτείνονται μέτρα όπου να διαφοροποιείται η επίπτωση αναλόγως επιπέδου εισοδήματος, εξειδίκευσης και/ή ευθύνης των θιγομένων.
«Επιτέλους, πρέπει να ειπωθεί ευθαρσώς ότι καλώς γίνεται η μείωση της σπατάλης και η εξάλειψη της διαφθοράς στην υγεία και στην φαρμακευτική δαπάνη, καλώς μεθοδεύεται η αντιμετώπιση του λαθρεμπορίου καυσίμων με την εξίσωση των φόρων στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, καλώς επιδιώκεται η αύξηση της φορολογίας στην περιουσία από το παρόν αντικοινωνικά χαμηλό επίπεδο με την επιβολή του αποτελεσματικού τέλους ακινήτων μέσω λογαριασμού ΔΕΗ, καλώς έγινε η μείωση του αφορολογήτου στις € 5.000 για να παταχθεί η φοροδιαφυγή, καλώς μειώνονται οι αποδοχές στα ειδικά μισθολόγια (αλήθεια ποιοι είναι οι εργαζόμενοι ενός κατώτερου θεού των οποίων οι αμοιβές θα περικοπούν για να διασωθούν τα ειδικά μισθολόγια ή πως θα αυξηθεί το επίδομα ανεργίας εάν δεν απελευθερωθούν πόροι;), καλώς καταργούνται οι φοροαπαλλαγές και τα ειδικά καθεστώτα προς προνομιούχους, καλώς μπαίνει φρένο στην ληστρική επιδρομή επιτηδείων στα κοινωνικά επιδόματα, καλώς μπαίνει τέλος στις πλασματικές γεωργικές αποζημιώσεις, καλώς επιχειρείται η κατάργηση προνομίων των κλειστών επαγγελμάτων για να μειωθεί το κόστος συναλλαγών, κ.ο.κ. Γιατί όλα αυτά, σε τελευταία ανάλυση, δεν είναι τίποτα άλλο παρά απόδειξη της ιδιοκτησίας του προγράμματος προσαρμογής από την κυβέρνηση», τονίζει.
«Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι χωρίς να αποκατασταθεί η αξιοπιστία της χώρας, καμία επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου δεν είναι εφικτή», τονίζει η Alpha Bank. «Η επαναδιαπραγμάτευση θα είχε έννοια εάν περιοριζόταν σε μέτρα τόνωσης της αναπτυξιακής διαδικασίας ώστε να ελαφρυνθεί το κόστος της προσαρμογής που, σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητη να γίνει», συμπληρώνει.
Όπως επισημαίνει, «η κυβέρνηση θα έπρεπε να κατευθύνει όλο τον επαναδιαπραγματευτικό ενθουσιασμό της στην επανεκκίνηση των έργων υποδομής που έχουν σταματήσει με χρήση νέων πόρων και χρηματοοικονομικών εργαλείων, στην άμεση απορρόφηση των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων με καινοτόμους τρόπους, στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων μέσω των αποκρατικοποιήσεων και μέσω εξασφάλισης εγγυήσεων για την έκδοση καλυμμένων ομολόγων για έργα υποδομής, στην ανακούφιση της ανεργίας μέσω χρονικής επέκτασης της καταβολής του επιδόματος ανεργίας και μέσω ενεργητικών δράσεων μείωσης της ανεργίας των νέων και των μακροχρόνια ανέργων, κ.ο.κ. Αυτά είναι που θα σηματοδοτήσουν την ανάκαμψη και θα οδηγήσουν στην αντίστροφη μέτρηση για την επαναφορά της αναπτυξιακής ομαλότητας στην οικονομία».
«Σε κάθε περίπτωση, η όποια προσπάθεια για επαναδιαπραγμάτευση του Μνημονίου δεν θα πρέπει να θέτει σε κίνδυνο το χρονοδιάγραμμα της καταβολής των επόμενων δόσεων της χρηματοδοτικής βοήθειας. Αυτό θα δημιουργούσε σημαντικές καθυστερήσεις όσον αφορά στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, την πληρωμή των ληξιπροθέσμων οφειλών του δημοσίου προς τις ιδιωτικές επιχειρήσεις ύψους € 6,8 δις, και την αποπληρωμή των εντόκων γραμματίων ύψους € 9,1 δις. Χωρίς τις ανωτέρω εισροές, και την γενικότερη ενίσχυση της ρευστότητας που θα επέφεραν, η επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας θα καθυστερούσε, απομακρύνοντας έτη περαιτέρω την ανάκαμψη της οικονομίας», καταλήγει.
Πρωτογενές πλεόνασμα από το 2012;
Ικανοποιητική εκτέλεση του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης του 2012 και τον Ιούνιο του 2012, με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 1ο 6μηνο του 2012 σε επίπεδο πολύ καλύτερο από τον στόχο που είχε τεθεί με την κατάρτιση του επικαιροποιημένου Π2012 τον Φεβρουάριο του 2012. Η εξέλιξη αυτή ενισχύει περαιτέρω τις προσδοκίες για μηδενισμό του πρωτογενούς ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) από το 2012, έναντι του ελλείμματος -1,0% του ΑΕΠ που προβλέπει ο επικαιροποιημένος Π2012.
Εάν δε οι πληρωμές τόκων διαμορφωθούν τελικά στα επίπεδα που έχουν προϋπολογιστεί, τότε προβλέπεται και πτώση του συνολικού ελλείμματος της ΓΚ στο -6,5% του ΑΕΠ. Είναι αξιοσημείωτο ότι:
α) Το πρωτογενές έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε στα € 3,15 δις στο 1ο 6μηνο του 2012 και ήταν μειωμένο κατά € 2,97 δις, ή κατά -48,5% έναντι του ελλείμματος αυτού στο 1ο 6μηνο.2011.
β) Το συνολικό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης (συμπεριλαμβανομένων και των δαπανών για τόκους) ήταν μειωμένο στα € 12,3 δις στο 1ο 6μηνο.’12, από € 13,13 δις στο 1ο 6μηνο.’11. Αυτό συνέβη παρά το ότι οι δαπάνες για τόκους στο 1ο 6μηνο.’12 ήταν αυξημένες κατά € 2,16 δις έναντι του 1ου 6μήνου.’11. Δεδομένου δε ότι, με βάση τον επικαιροποιημένο Π2012, οι δαπάνες για τόκους το 2012 ως σύνολο θα διαμορφωθούν στα € 13,05 δις (2011: € 16,35 δις), αυτό συνεπάγεται ότι στο 2ο 6μηνο του 2012 οι δαπάνες αυτές αναμένεται να περιοριστούν στα € 3,89 δις, έναντι € 9,34 δις που πληρώθηκαν στο 2ο 6μηνο.’11.
Η ανωτέρω ικανοποιητική εξέλιξη επιτεύχθηκε παρά το ότι τα συνολικά έσοδα του Τακτικού Προϋπολογισμού (Τ.Π.) πριν τις επιστροφές φόρων, ήταν μειωμένα κατά -4,5% σε ετήσια βάση στο 1ο 6μηνο του 2012 και ήταν λιγότερα κατά € 1,1 δις από τον στόχο που είχε τεθεί για το 6μηνο αυτό στον επικαιροποιημένο Π2012. Μάλιστα, η απόκλιση που σημειώθηκε οφείλεται ουσιαστικά στο ότι τα έσοδα του Απριλίου και του Μαΐου 2012 επηρεάστηκαν αρνητικά και από την προεκλογική περίοδο, ενώ η κατάθεση των δηλώσεων του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων (ΦΕΦΠ) μετατοπίστηκε φέτος από τον Μάιο-Ιούνιο στον Ιούνιο-Ιούλιο, με αποτέλεσμα την απώλεια τον Ιούνιο εσόδων από το ΦΕΦΠ ύψους άνω των € 800 εκατ. Τέλος, είναι γνωστό ότι τα κύρια μέτρα αύξησης των εσόδων το 2012 έχουν προγραμματιστεί να εφαρμοστούν από τον Ιούλιο του 2012. Αναμένεται σημαντική αύξηση των εσόδων από τον ΦΕΦΠ κατά € 2,5 δις σε ετήσια βάση στο 2ο 6μηνο του 2012, αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ και από τον ΕΦΚ καυσίμων το 2012 σε επίπεδα άνω των € 15,6 δις και € 4,73 δις που προβλέπει ο επικαιροποιημένος Π2012, αύξηση των φόρων περιουσίας σε επίπεδα άνω των € 2,9 δις το 2012 και αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων παρελθόντων ετών (ΠΟΕ) κατά περίπου € 300 εκατ. έναντι του 2011. Με αυτά τα δεδομένα τα καθαρά έσοδα του Τ.Π. μπορεί να διαμορφωθούν περί τα € 51,8 δις, έναντι € 51,41 δις που προβλέπει ο επικαιροποιημένος Π2012.
Επίσης, το ανωτέρω αποτέλεσμα οφείλεται κυρίως στη σημαντική μείωση των συνολικών πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. κατά -7,7% σε ετήσια βάση, με σημαντική μείωση των δαπανών για μισθούς και συντάξεις (κατά -6,5% στο 1ο 5μηνο.’12) και για λειτουργικές δαπάνες στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Βέβαια, αυξημένες (σε σχέση με τις προϋπολογισθείσες) αναμένεται να είναι οι επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών ταμείων το 2012. Ειδικότερα, ο Π2012 προβλέπει αύξηση αυτών των επιχορηγήσεων κατά 7,0% στα € 13,12 δις το 2012. Η αύξηση αυτή προκύπτει κατά κύριο λόγο από την πτώση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων από εισφορές, καθώς και από την αύξηση των συνταξιοδοτήσεων στη μεταβατική περίοδο 2010-2012 πριν τη μετάβαση στο νέο ασφαλιστικό σύστημα που προέκυψε από τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών. Για το έτος ως σύνολο η πτώση των συνολικών πρωτογενών δαπανών του Τ.Π. αναμένεται τώρα στο -6,8% (Π2012: -7,1%). Το αποτέλεσμα αυτό υποθέτει ότι οι καταπτώσεις εγγυήσεων και οι πληρωμές για εξοπλιστικά προγράμματα θα διαμορφωθούν στα € 1,2 δις και στα € 700 εκατ. αντίστοιχα το 2012, όπως προβλέπει ο επικαιροποιημένος Π2012. Επίσης, γίνεται η υπόθεση ότι θα εξοικονομηθούν πράγματι € 200 εκατ. από τη μείωση των μισθολογικών αμοιβών των αμειβομένων με ειδικά μισθολόγια και ότι οι επιχορηγήσεις στα ασφαλιστικά ταμεία θα ανέλθουν κοντά στα επίπεδα που έχει προϋπολογιστεί με εντατικοποίηση των προσπαθειών για είσπραξη των εσόδων από εισφορές και για μείωση των δαπανών για φάρμακα και υγεία γενικότερα.
Τέλος, το έλλειμμα του ΠΔΕ περιορίσθηκε στα € 530 εκατ. στο 1ο 6μηνο.΄12, από € 1,41 δις στο 1ο 67μηνο του 2011. Το αποτέλεσμα αυτό οφείλεται στη μεγάλη αύξηση των εισπράξεων από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που συνέβαλαν στην αύξηση των εσόδων του ΠΔΕ στα € 1,5 δις στο 1ο 6μηνο του 2012, από € 0,72 δις στο 1ο 6μηνο.’11 και στη μικρή τώρα πτώση των δαπανών του ΠΔΕ στα € 2,03 δις, έναντι € 2,13 δις στο 1ο 6μηνο.’11. Για το έτος ως σύνολο αναμένεται αύξηση των εσόδων του ΠΔΕ το 2012 στα € 4,9 δις (Π2012:
€ 4,75 δις) και νέα μείωση των δαπανών του ΠΔΕ στα € 6,8 δις (Π2012: € 7,3 δις). Συνολικά, το έλλειμμα του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης αναμένεται να μειωθεί στα € 13,5 δις το 2012, από € 22,88 δις το 2011 και έναντι στόχου του επικαιροποιημένου Π2012 για έλλειμμα € 14,14 δις.
Η ανάκαμψη προ των πυλών;
Συνεχίζεται η ανακοίνωση εκτιμήσεων διαφόρων Οργανισμών εγχώριων και ξένων που προβλέπουν νέα δραματική εμβάθυνση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία το 2012 και το 2013. Το ΚΕΠΕ έχει προβλέψει πτώση του ΑΕΠ κατά -9,14% στο 3ο 3μηνο του 2012 και κατά -6,7% το 2012 ως σύνολο, από την ανακοινωμένη πτώση κατά -6,5% στο 1ο 3μηνο.’12. Το ΙΟΒΕ προβλέπει επίσης τώρα πτώση του ελληνικού ΑΕΠ κατά -6,9% το 2012, όπως ακριβώς και το 2011, με νέα πτώση ρεκόρ των επενδύσεων κατά -21,0% και με νέα πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά -9,5% (μετά την μεγάλη πτώση της κατά -7,1% το 2011 και κατά -8,6% στο 1ο 3μηνο του 2012). Και βέβαια η απαισιοδοξία κορυφώνεται με την Citigroup που προβλέπει κατακόρυφη πτώση του ΑΕΠ της Ελλάδος κατά - 7,5% το 2012, κατά -10,1% το 2013 και κατά -1,1% το 2014, έξοδο της χώρας από το Ευρώ από 1.1.2013 (με πιθανότητα 50%-75%), υποτίμηση της δραχμής κατά 60% και εκτίναξη του πληθωρισμού σε ανάλογα υψηλά ή/και υψηλότερα επίπεδα.
Οι ανωτέρω εκτιμήσεις συμβάλλουν ουσιαστικά στην περαιτέρω επιδείνωση του οικονομικού κλίματος στην ελληνική οικονομία. Σε περίπτωση δε, που τύχει να συνδυαστούν με άλλα δραματικά αρνητικά γεγονότα για τη χώρα (π.χ., την υπονόμευση του έργου και πιθανή αποσταθεροποίηση της νέας Κυβέρνησης και την ενδεχόμενη υποχρέωση της χώρας σε έξοδο από το Ευρώ) μπορεί και να επιβεβαιωθούν.
Ωστόσο, παρά την εξαιρετικά δυσμενή θέση στην οποία βρέθηκε η ελληνική οικονομία στο 4ο 3μηνο του 2011 και στο 1ο 6μηνο του 2012, εξακολουθούν να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι με την πρώτη ηρεμία κάποιων μηνών και με απουσία δραματικών αναταράξεων η ελληνική οικονομία είναι σε θέση να επανέλθει έγκαιρα σε πορεία ανάκαμψης και εξόδου από την τρέχουσα κρίση, την μεγαλύτερη στην ιστορία της. Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις σε βασικούς δείκτες της οικονομικής συγκυρίας, παρά το ότι ακόμη δείχνουν ότι η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να βρίσκεται υπό πίεση και σε βαθειά ύφεση, δεν δικαιολογούν, ωστόσο, τις ανωτέρω εκτιμήσεις-αναλύσεις για περαιτέρω δραματική επιδείνωση της ύφεσης.
Ειδικότερα, σημειώνεται:
α) Η ουσιαστική επιβράδυνση του ρυθμού πτώσης της βιομηχανικής παραγωγής τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2012 στο -2,8% και στο -3,1% αντίστοιχα, που σηματοδοτούν πτώση της παραγωγής κατά -2,9% στο 2ο 3μηνο.’12, έναντι πτώσης της κατά -9,1% στο 1ο 3μηνο.’12. Επιπλέον, με βάση το ύψος της παραγωγής στα αντίστοιχα τρίμηνα του 2011, η παραγωγή της μεταποιητικής βιομηχανίας εκτιμάται
τώρα να σημειώσει πτώση κατά -6,3% στο 3ο 3μηνο.’12 και αύξηση κατά 1,2% στο 4ο 3μηνο.’11.
β) Η εντυπωσιακή αύξηση των αφίξεων ξένων τουριστών κατά 2,1% τον Απρίλιο του 2012, από το πολύ υψηλό επίπεδό τους τον Απρίλιο του 2011 όπου είχε σημειωθεί αύξηση κατά 19,9%, και η μικρή πτώση των αφίξεων τον Ιούνιο του 2012 κατά - 3,4%, από το πολύ υψηλό επίπεδό τους τον Ιούνιο του 2011, όπου είχε σημειωθεί αύξησή τους κατά 15,7%.
Ασφαλώς, χάθηκε ο Μάιος του 2012 με πτώση των αφίξεων κατά -7,6%, από αύξησή τους κατά 5,8% τον Μάιο του 2011, λόγω κυρίως των αναταράξεων που προέκυψαν στην οικονομία από το αδιέξοδο αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μαΐου 2012. Ήδη υπάρχουν ενδείξεις για πιο ικανοποιητικές εξελίξεις στον τουρισμό τον Ιούλιο του 2012 και στους επόμενους μήνες.
γ) Συνεχίζεται (παρά τις πολύπλευρες αντιξοότητες) η αύξηση των εξαγωγών αγαθών χωρίς καύσιμα, κατά 3,1% στο 1ο 5μηνο του 2012, μετά την αύξησή τους κατά 12,9% στο 1ο 5μηνο του 2011, ενώ στην ίδια περίοδο σημειώνεται μεγάλη πτώση των εισαγωγών αγαθών χωρίς καύσιμα κατά -9,7% στο 1ο 5μηνο.’12, έναντι της μεγάλης πτώσης τους κατά -15,7% στο 1ο 5μηνο του 2011. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η αύξηση του πλεονάσματος του τουριστικού ισοζυγίου κατά 78,7% και του πλεονάσματος του ισοζυγίου των μεταφορών (της ναυτιλίας) κατά 17,04% στο 1ο 5μηνο του 2012, ενώ και το έλλειμμα του ισοζυγίου των λοιπών υπηρεσιών ήταν μειωμένο κατά -51,5% ή κατά € 249 εκατ. στο ίδιο 5μηνο του 2012, έναντι πτώσης του κατά -17,7% στο 1ο 5μηνο.’11.
Συνολικά, οι καθαρές εξαγωγές είχαν θετική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ κατά 5,6 ποσοστιαίες μονάδες στο 1ο 3μηνο.’12 και αναμένεται να έχουν ανάλογη θετική επίπτωση και κατά το 2012 ως σύνολο.
Γενικά, η εκτιμώμενη σημαντική βελτίωση του οικονομικού κλίματος στη χώρα μετά το αποτέλεσμα των εκλογών της 17ης Ιουνίου 2012 και τον σχηματισμό έχει ήδη οδηγήσει σε σημαντική επιστροφή των καταθέσεων στις τράπεζες και αναμένεται να οδηγήσει και σε σταθεροποίηση του κύκλου εργασιών τόσο στο λιανικό εμπόριο όσο και στους βασικούς κλάδους παροχής υπηρεσιών της ελληνικής οικονομίας. Η περαιτέρω εδραίωση του καλού οικονομικού κλίματος, παρά τις όποιες αποσταθεροποιητικές εκτιμήσεις για επιδείνωση της ύφεσης στην ελληνική οικονομία τους επόμενους μήνες, αναμένεται να οδηγήσει σταδιακά και σε μια μεγαλύτερη συνειδητοποίηση των οικονομικών μονάδων ότι η έξοδος της ελληνικής οικονομίας από την κρίση είναι προ των πυλών.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών