γράφει : Αλεξάνδρα Τόμπρα
Η επίτευξη συμφωνίας είναι απαραίτητη, το ατυχές παράδειγμα της μη επίτευξης συμφωνίας πριν την Συνάντηση Κορυφής της 18η Οκτωβρίου δεν επιτρέπεται να επαναληφθεί, αναφέρει στην εβδομαδιαία ανάλυση της για την πορεία της οικονομίας η Eurobank.
Έχουν περάσει 10 ημέρες από την Συνάντηση Κορυφής της 18ης Οκτωβρίου 2012 και ακόμη δεν έχει επιτευχθεί σύγκλιση όσον αφορά τη δέσμη των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων τόσο μεταξύ των τριών συμμετεχόντων στην κυβέρνηση συνεργασίας όσο και μεταξύ της κυβέρνησης και της τρόικας. Η κυβέρνηση δεν κατάφερε να επωφεληθεί του ευνοϊκού (αλλά και συγκυριακού) κλίματος που δημιούργησε η επίσκεψη της γερμανίδας καγκελαρίου A. Merkel για να ολοκληρώσει την συμφωνία για τη δέσμη δημοσιονομικών μέτρων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ώστε να εξασφαλίσει την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. Πλέον ο χρόνος μετράει αντίστροφα. Τα ταμειακά διαθέσιμα του Ελληνικού Δημοσίου μειώνονται, η αβεβαιότητα σχετικά με την παραμονή της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση αναζωπυρώνεται ενώ και η διεθνής συγκυρία δεν είναι η ευνοϊκότερη. Το παράδειγμα της μη επίτευξης συμφωνίας πριν την Συνάντηση Κορυφής της 18η Οκτωβρίου δεν επιτρέπεται να επαναληφθεί. Τα περιθώρια των 10-ετών Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου για δεύτερη συνεχόμενη εβδομάδα (μετά τη Συνάντηση Κορυφής της 18ης Οκτωβρίου 2012) ακολουθούν ανοδική πορεία δείχνοντας το κλίμα ανησυχίας που υπάρχει στην αγορά.
Είναι πλέον εμφανές ότι η αδυναμία επίτευξης συμφωνίας στην Ελλάδα χρησιμοποιείται από τους δανειστές ως πρόφαση για τη μη λύση του προβλήματος βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προβλέψεις το ελληνικό δημόσιο χρέος υπολογίζεται στο μη βιώσιμο επίπεδο του 152,8% του ΑΕΠ το 2018 σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΔΝΤ (Οκτώβριος 2012). Προτάσεις όπως ο δανεισμός της Ελλάδας από τον ESM και η επαναγορά του χρέους από τη δευτερογενή αγορά ή η αγορά από τον ESM των ελληνικών ομολόγων που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ και η απομείωση τους (κούρεμα) στη συνέχεια, δείχνουν ότι υπάρχει διάλογος για το θέμα στο παρασκήνιο. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχουν καταλήξει σε μια αξιόπιστη και εφαρμόσιμη πρόταση που θα εξασφαλίζει την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Παράλληλα, η ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας στις ΗΠΑ είναι πιθανό να οδηγήσει σε νέα καθυστέρηση στην εύρεση λύσης για την Ελλάδα. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ B. Obama δε θα ήθελε να αντιμετωπίσει τις πιθανές συνέπειες της μη-επίτευξης συμφωνίας εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Μετά τις εκλογές (και όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα) το ενδιαφέρον για την Ελλάδα θα περάσει σε δεύτερη θέση αφού θα πρέπει να αντιμετωπιστούν πιο άμεσα εσωτερικά οικονομικά ζητήματα (π.χ. fiscal cliff, η δημοσιονομική επίπτωση του πρόσφατου τυφώνα Sandy στο οικονομικό κέντρο των ΗΠΑ τη Νέα Υόρκη). Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να επιδιώκουν μια συμφωνία με την Ελλάδα ως μέλος της ΟΝΕ. Τα χρονικά περιθώρια θα πάψουν να είναι τόσο περιοριστικά όσο σήμερα με τις εκλογές εν όψει. Η ελληνική οικονομία δεν έχει όμως πλέον αυτή την χρονική άνεση.
Στο επίπεδο της Ευρωζώνης, η Ισπανία δεν φαίνεται μέχρι στιγμής, διατεθειμένη να προσφύγει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Το συγκεκριμένο ενδεχόμενο απομακρύνεται όσο δεν ξεκαθαρίζονται οι λεπτομέρειες της κοινής εποπτείας των τραπεζών της Ευρωζώνης. Επίσης πιθανή πτώση της κυβέρνησης M. Monti στην Ιταλία εξαιτίας των δικαστικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο S. Berlusconi μπορεί να αποτελέσει τον καταλυτικό παράγοντα για την επιδείνωση της Ευρωπαϊκής Δημοσιονομικής Κρίσης.
Η ολοκλήρωση της συμφωνίας και η εκταμίευση της δόσης θα βελτιώσει την ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας
Η επίτευξη συμφωνίας και η εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. θα βελτιώσει την ρευστότητα στην ελληνική οικονομία με δεδομένο ότι η κυβέρνηση θα υλοποιήσει το πρόγραμμα των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Δεν αποκλείουμε η αρχική ή η επαυξημένη δόση να εκταμιευθεί τμηματικά με βάση την πορεία εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Μια τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να αποφευχθεί, αφενός διότι είναι εξαιρετικά αρνητική, όσον αφορά στη βελτίωση της ρευστότητας στην οικονομία και, αφετέρου, η τμηματική καταβολή της δόσης δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία συνθηκών ικανών να
επανεκκινήσουν την οικονομία. Στην περίπτωση αυτή οι εισροές των χρημάτων (πέρα από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, κτλ.) θα κατευθυνθούν σχεδόν αποκλειστικά στην αποπληρωμή οφειλών της προηγούμενης περιόδου.
Υπενθυμίζουμε1 ότι η δόση μπορεί να αυξηθεί κατά €13,4 δισ. (από τα €31,3 δισ. στα €44,7 δισ.) αν σε αυτή συμπεριληφθούν τα ποσά που θα εκταμιεύονταν τον Σεπτέμβριο του 2012 (€5,1 δισ.) και τον Δεκέμβριο του 2012 (€8,3 δισ.). Η ενίσχυση της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας (πέρα από την εκταμίευση της δόσης και την αποπληρωμή μέρους των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου) θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω και με την ενεργοποίηση των διαθέσιμων κεφαλαίων ΕΣΠΑ καθώς και από την δυνατότητα δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Πλήρης συμφωνία διαφαίνεται μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας μόνο όσον αφορά τη δέσμη των δημοσιονομικών μέτρων €13,5 δισ. Το μεγαλύτερο μέρος της συγκεκριμένης δέσμης μέτρων (συνολικού ύψους €9,5 δισ.) αναμένεται να συμπεριληφθεί στον Προϋπολογισμό του 2013. Δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί αν μαζί με τον Προϋπολογισμό του 2013 θα κατατεθεί και το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2013-2016 και αν σε αυτό θα συμπεριλαμβάνεται ο αυτοματοποιημένος μηχανισμός λήψης ή αφαίρεσης μέτρων με βάση τα δημοσιονομικά αποτελέσματα των επόμενων ετών.
Μέχρι στιγμής, δεν έχει επιτευχθεί τελική συμφωνία όσον αφορά τη δέσμη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η ΔΗΜΑΡ δεν συμφωνεί ως προς τις μεταρρυθμίσεις στην εργασιακή νομοθεσία και ιδιαίτερα με α) την κατάργηση του επιδόματος γάμου και β) την κατάργηση της επεκτασιμότητας των συλλογικών συμβάσεων.
Ο άλλος κυβερνητικός εταίρος, το ΠΑΣΟΚ (ή τουλάχιστον μεγάλο μέρος από τους 30 βουλευτές του) διαφωνεί ως προς την ακολουθούμενη διαδικασία αναφορικά με τις αποκρατικοποιήσεις. Απαιτεί οι αποκρατικοποιήσεις να εγκρίνονται από το Κοινοβούλιο. Η τρόικα δεν φαίνεται διατεθειμένη να ενδώσει σε κάποια από τις παραπάνω διεκδικήσεις των δύο κυβερνητικών εταίρων. Αναμένουμε συμβιβασμό μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών ώστε να προχωρήσει η ψήφιση της τελικής συμφωνίας.
Η κυβέρνηση παρουσίασε την υπάρχουσα συμφωνία (χωρίς τα παραπάνω επίμαχα σημεία) στο Euro Working Group στις 25 και στις 29 Οκτωβρίου 2012. Σκοπός του τελευταίου ήταν η διαπίστωση του αν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις για την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. ενώ εξετάσθηκαν και ζητήματα όπως η 2-ετής επέκταση του προγράμματος και οι δυνατότητες χρηματοδότησης της επέκτασης. Σημειώνουμε εδώ ότι πλέον η κυβέρνηση υπολογίζει το ύψος της απαραίτητης χρηματοδότησης στα €25,0 δισ. κυρίως εξαιτίας των μειωμένων αναμενόμενων εσόδων από αποκρατικοποιήσεις. Παράλληλα, εξετάσθηκε και το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους το 2020 (ή το 2022 αν γίνει δεκτή η επιμήκυνση). Η επιτυχής ολοκλήρωση των εργασιών του Euro Working Group επιτρέπει την πραγματοποίηση έκτακτου Eurogroup (μέσω τηλεδιάσκεψης) την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2012 για την έγκριση της εκταμίευσης της δόσης των 31,5 δισ. με δεδομένη την ψήφιση των απαραίτητων νομοσχεδίων από το Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Μόλις σήμερα ανακοινώθηκε ένα επιπλέον έκτακτο Eurogroup στις 8 Νοεμβρίου 2012 ώστε να εξαντληθούν τα περιθώρια διαπραγμάτευσης με την ελληνική κυβέρνηση.
Η κυβέρνηση θα καταθέσει τον Προϋπολογισμό του 2013 αύριο ή το αργότερο μέχρι το τέλος της τρέχουσας εβδομάδας. Το νομοσχέδιο με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (και τα εργασιακά) αναμένεται ότι θα κατατεθεί μέχρι την 5η Νοεμβρίου 2012 ως ένα άρθρο. Η ψήφιση και των δύο θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι (το αργότερο) την 12η Νοεμβρίου 2012. Με δεδομένη την ψήφιση Προϋπολογισμού 2013 και του νομοσχεδίου των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, το Eurogroup της 12ης Νοεμβρίου θα εγκρίνει την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. Αμέσως μετά θα ακολουθήσει η δημοσίευση της αξιολόγησης του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας από το ΔΝΤ καθώς και η έγκριση της εκταμίευσης του μέρους της δόσης που αντιστοιχεί στο ΔΝΤ από
το Εκτελεστικό του. Με δεδομένα όλα τα παραπάνω η εκταμίευση της δόσης δε θα πρέπει να αναμένεται πριν από την 20η Νοεμβρίου 2012.
Το κρίσιμο ερώτημα που θα προκύψει εδώ είναι τι θα συμβεί αν τα κόμματα της συγκυβέρνησης ψηφίσουν τον Προϋπολογισμό του 2013 αλλά δεν ψηφίσουν το νομοσχέδιο για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αναμένουμε ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε τμηματική καταβολή της δόσης και στην έναρξη καινούργιων
διαπραγματεύσεων για τις διαρθρωτικές αλλαγές.
Μια πρώτη ένδειξη για την συμπεριφορά των κομμάτων της συγκυβέρνησης θα αποτελέσει η σημερινή ψήφιση του νομοσχεδίου για τη ρύθμιση θεμάτων των αποκρατικοποιήσεων (μεταφορά ιδιοκτησίας ακινήτων του Δημοσίου στο ΤΑΥΠΕΔ) καθώς και για μια σειρά από άλλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (επανακαθορισμός διαδικασίας αξιολόγησης και της θητείας των διευθυντικών στελεχών του Υπουργείου Οικονομικών, ένταξη ΤΑΥΤΕΚΩ Τραπεζών στον ΕΟΠΥΥ, ρύθμιση χρέους ΟΤΑ στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων). Το ΠΑΣΟΚ, η ΔΗΜΑΡ αλλά και βουλευτές της ΝΔ έχουν εκφράσει επιφυλάξεις όσον αφορά την ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου. Υπενθυμίζουμε ότι η κυβέρνηση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των Εκλογών της 17ης Ιουνίου 2012, κατείχε τις 178 από τις 300 έδρες του Ελληνικού Κοινοβουλίου (ΝΔ: 129, ΠΑΣΟΚ: 33, ΔΗΜΑΡ: 17). Ενόψει όμως της επερχόμενης ψηφοφορίας άρχισαν να σημειώνονται οι πρώτες απώλειες. Ήδη ένας βουλευτής της ΝΔ διαγράφτηκε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος επειδή δήλωσε ότι θα καταψηφίσει τα μέτρα ενώ ένας βουλευτής της ΔΗΜΑΡ
ανεξαρτητοποιήθηκε για τον ίδιο λόγο. Στα στενά χρονικά περιθώρια που απομένουν και οι τρεις κυβερνητικοί εταίροι θα προσπαθήσουν να περιορίσουν τις όποιες απώλειες ψήφων.
Η εφαρμογή των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων οδηγεί μεσοπρόθεσμα στην βελτίωση του επενδυτικού κλίματος για την ελληνική οικονομία
Την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώθηκαν τα στοιχεία της Παγκόσμια Τράπεζας (World Bank) για τον δείκτη ανταγωνιστικότητας Doing Business 2013 (DB2013). Η Ελλάδα για το 2012 κατατάχθηκε στην 78η θέση μεταξύ 185 χωρών. Το 2011 κατατασσόταν στην 89η θέση. Δε θα παρουσιάσουμε εδώ αναλυτικά τα αποτελέσματα της κατάταξης DB20135. Θα τονίσουμε όμως ότι η συγκεκριμένη βελτίωση είναι θεαματική και οφείλεται σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόσθηκαν μεταξύ Ιουνίου 2011 και Μαΐου 2012 (σύμφωνα με τη μεθοδολογία DB2013). Με άλλα λόγια η βελτίωση του δείκτη ανταγωνιστικότητας οφείλεται σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο από την κυβέρνηση Λ. Παπαδήμου την περίοδο Νοεμβρίου 2011-Απριλίου 2012.
Κάτι τέτοιο ανεβάζει σημαντικά τον πήχη για την παρούσα κυβέρνηση. Η βελτίωση αυτή μέσα σε ένα μόλις χρόνο είναι αξιοσημείωτη αλλά απέχει πολύ από τον μέσο όρο της κατάταξης των χωρών του ΟΟΣΑ (29 σύμφωνα με τα στοιχεία του DB2013). Μια σειρά από μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να υλοποιηθούν στην αμέσως επόμενη περίοδο ώστε να βελτιωθεί η κατάταξη στους δείκτες ανταγωνιστικότητας την αμέσως επόμενη περίοδο. Σημειώνουμε εδώ ότι το νομοσχέδιο με τις προαπαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αναμένεται να κατατεθεί στο Κοινοβούλιο μέχρι την 5η Νοεμβρίου 2012. Αναμένουμε ότι στο νομοσχέδιο αυτό θα περιλαμβάνονται (πέρα από τις αλλαγές στα εργασιακά, την αναμόρφωση του δημοσίου τομέα και του τομέα υγείας, το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, κτλ. ) και:
• Η απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών μέσω
o της απελευθέρωσης της αγοράς καυσίμων
o της απελευθέρωσης των μεταφορών (με έμφαση στις τουριστικές μεταφορές)
o της περαιτέρω απελευθέρωσης των κλειστών επαγγελμάτων
• Η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος μέσω o της περαιτέρω βελτίωσης της διαδικασίας αδειοδότησης νέων επιχειρήσεων
o της μεταρρύθμισης του δικαστικού συστήματος με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή δικαιοσύνης
Με βάση τα στοιχεία του DB2012 η Ελλάδα κατατασσόταν στην 100η θέση. Δεν είναι δυνατή η άμεση σύγκριση της κατάταξης DB2012 με αυτή της DB2013 εξαιτίας αλλαγών στην μεθοδολογία υπολογισμού των δεικτών. Σύμφωνα με την νέα μεθοδολογία η Ελλάδα κατατάσσεται στην 89η θέση το 2011.
Τέλος επισημαίνουμε ότι η κυβέρνηση πρέπει να δώσει ιδιαίτερο βάρος όχι μόνο στη νομοθέτηση των διαρθρωτικών αλλαγών αλλά στην πραγματική εφαρμογή τους.
Η Εβδομάδα που έρχεται
• 30/10/2012: Ψηφοφορία για το νομοσχέδιο ρύθμισης θεμάτων αποκρατικοποιήσεων και άλλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η συγκεκριμένη ψηφοφορία θα αποτελέσει μια πρώτη ένδειξη για την συμπεριφορά των κομμάτων της συγκυβέρνησης ενόψει της ψήφισης του Προϋπολογισμού του 2013 και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
• 31/10/2012: Έκτακτο Eurogroup για την έγκριση της εκταμίευσης της δόσης των €31,3 δισ. με δεδομένη την ψήφιση των απαραίτητων νομοσχεδίων από το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Με δεδομένη την μη- επίτευξη συμφωνίας με βάση τα τελευταία δεδομένα η τελική απόφαση για την εκταμίευση θα μετατεθεί στο (επίσης έκτακτο) Eurogroup στις 8 Νοεμβρίου 2012.
• Μέχρι το τέλος της τρέχουσας εβδομάδας: Κατάθεση του Προϋπολογισμού του 2013 στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η ψήφιση αναμένεται το αργότερο μέχρι την 12η Νοεμβρίου 2012.
Στατιστικές Εξελίξεις
Καταθέσεις ιδιωτικού τομέα: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, στο τέλος Σεπτεμβρίου 2012 το σύνολο των καταθέσεων του εγχώριου ιδιωτικού τομέα σε τράπεζες στην Ελλάδα ήταν €154,3 δισ. Ο δωδεκάμηνος ρυθμός μεταβολής ήταν αρνητικός, -16,2%. Πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι σε σχέση με το τέλος Ιουνίου 2012, όπου βρέθηκαν στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων εφτά ετών, οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά περίπου €4 δισ. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της έστω και σε μικρό βαθμό αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των καταθετών στο τραπεζικό σύστημα, καθώς άρχισε να απομακρύνεται το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την ΟΝΕ μετά τις εκλογές και ένα μέρος των κεφαλαίων που αποσύρθηκε από τις τράπεζες και κρατούνταν σε μορφή μετρητών επέστρεψε. Οι καταθέσεις έχουν μειωθεί συνολικά κατά €83,5 δισ. από τον Σεπτέμβριο 2009. Η μείωση αυτή οφείλεται τόσο στην βαθιά ύφεση που αναγκάζει επιχειρήσεις και νοικοκυριά να στραφούν στις αποταμιεύσεις τους για την κάλυψη των αναγκών τους, όσο και στον υψηλό βαθμό αβεβαιότητας για την τύχη της χώρας και φυσικά του τραπεζικού συστήματος που οδήγησε μέρος των καταθέσεων στο εξωτερικό.
Μόνο με την αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης για τις προοπτικές της χώρας και την σταδιακή έξοδο από την ύφεση θα αναστραφεί οριστικά αυτή η τάση. Οι καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων ήταν €17,8 δισ., μειωμένες κατά 25,3% σε ετήσια βάση, ενώ των νοικοκυριών €130,9 δισ., μειωμένες κατά 14,5%. Στην Ευρωζώνη το Σεπτέμβριο 2012 ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα ήταν για πρώτη φορά μηδενικός. Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα σε τράπεζες της Ευρωζώνης έφτασαν συνολικά τα €10,5 τρισ., από τα οποία €1,7 τρισ. ήταν καταθέσεις μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και €6,0 τρισ. ήταν καταθέσεις νοικοκυριών.
Χρηματοδότηση ιδιωτικού τομέα: Τον Σεπτέμβριο 2012 η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα από τα εγχώρια νομισματικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (ΝΧΙ) μειώθηκε σε ετήσια βάση7 κατά 4,5%, στα €231,8 δισ.. Η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα μειώνεται σε ετήσια βάση από τις αρχές του 2011, ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης
Οι ρυθμοί μεταβολής και οι ροές προκύπτουν από τις μεταβολές των υπολοίπων διορθωμένες για τις διαγραφές δανείων, απομειώσεις αξίας χρεογράφων, συναλλαγματικές διαφορές και αναταξινομήσεις / μεταβιβάσεις δανείων.
Η χρηματοδότηση των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων σημείωσε ετήσια μεταβολή -4,6%, στα €103,4 δισ.. Η χρηματοδότηση των ελευθέρων επαγγελματιών μειώθηκε σε ετήσια βάση κατά 4,1% στα περίπου €14,0 δισ., ενώ η χρηματοδότηση των νοικοκυριών μειώθηκε αντιστοίχως κατά 4,2% στα €107,5 δισ. Στην Ευρωζώνη τα δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν τον Σεπτέμβριο 2012 κατά 0,5% (ετήσια μεταβολή) στα €11,2 τρισ.. Τα δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά 1,4% στα €4,7 τρισ., ενώ τα δάνεια προς νοικοκυριά παρέμειναν σταθερά (δωδεκάμηνος ρυθμός μεταβολής 0,1%) στα €5,2 τρισ.
www.bankingnews.gr
Είναι πλέον εμφανές ότι η αδυναμία επίτευξης συμφωνίας στην Ελλάδα χρησιμοποιείται από τους δανειστές ως πρόφαση για τη μη λύση του προβλήματος βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προβλέψεις το ελληνικό δημόσιο χρέος υπολογίζεται στο μη βιώσιμο επίπεδο του 152,8% του ΑΕΠ το 2018 σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΔΝΤ (Οκτώβριος 2012). Προτάσεις όπως ο δανεισμός της Ελλάδας από τον ESM και η επαναγορά του χρέους από τη δευτερογενή αγορά ή η αγορά από τον ESM των ελληνικών ομολόγων που έχει στην κατοχή της η ΕΚΤ και η απομείωση τους (κούρεμα) στη συνέχεια, δείχνουν ότι υπάρχει διάλογος για το θέμα στο παρασκήνιο. Μέχρι στιγμής όμως δεν έχουν καταλήξει σε μια αξιόπιστη και εφαρμόσιμη πρόταση που θα εξασφαλίζει την βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Παράλληλα, η ολοκλήρωση της εκλογικής διαδικασίας στις ΗΠΑ είναι πιθανό να οδηγήσει σε νέα καθυστέρηση στην εύρεση λύσης για την Ελλάδα. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ B. Obama δε θα ήθελε να αντιμετωπίσει τις πιθανές συνέπειες της μη-επίτευξης συμφωνίας εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Μετά τις εκλογές (και όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα) το ενδιαφέρον για την Ελλάδα θα περάσει σε δεύτερη θέση αφού θα πρέπει να αντιμετωπιστούν πιο άμεσα εσωτερικά οικονομικά ζητήματα (π.χ. fiscal cliff, η δημοσιονομική επίπτωση του πρόσφατου τυφώνα Sandy στο οικονομικό κέντρο των ΗΠΑ τη Νέα Υόρκη). Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να επιδιώκουν μια συμφωνία με την Ελλάδα ως μέλος της ΟΝΕ. Τα χρονικά περιθώρια θα πάψουν να είναι τόσο περιοριστικά όσο σήμερα με τις εκλογές εν όψει. Η ελληνική οικονομία δεν έχει όμως πλέον αυτή την χρονική άνεση.
Στο επίπεδο της Ευρωζώνης, η Ισπανία δεν φαίνεται μέχρι στιγμής, διατεθειμένη να προσφύγει στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Το συγκεκριμένο ενδεχόμενο απομακρύνεται όσο δεν ξεκαθαρίζονται οι λεπτομέρειες της κοινής εποπτείας των τραπεζών της Ευρωζώνης. Επίσης πιθανή πτώση της κυβέρνησης M. Monti στην Ιταλία εξαιτίας των δικαστικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο S. Berlusconi μπορεί να αποτελέσει τον καταλυτικό παράγοντα για την επιδείνωση της Ευρωπαϊκής Δημοσιονομικής Κρίσης.
Η ολοκλήρωση της συμφωνίας και η εκταμίευση της δόσης θα βελτιώσει την ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας
Η επίτευξη συμφωνίας και η εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. θα βελτιώσει την ρευστότητα στην ελληνική οικονομία με δεδομένο ότι η κυβέρνηση θα υλοποιήσει το πρόγραμμα των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Δεν αποκλείουμε η αρχική ή η επαυξημένη δόση να εκταμιευθεί τμηματικά με βάση την πορεία εφαρμογής των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Μια τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να αποφευχθεί, αφενός διότι είναι εξαιρετικά αρνητική, όσον αφορά στη βελτίωση της ρευστότητας στην οικονομία και, αφετέρου, η τμηματική καταβολή της δόσης δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία συνθηκών ικανών να
επανεκκινήσουν την οικονομία. Στην περίπτωση αυτή οι εισροές των χρημάτων (πέρα από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, κτλ.) θα κατευθυνθούν σχεδόν αποκλειστικά στην αποπληρωμή οφειλών της προηγούμενης περιόδου.
Υπενθυμίζουμε1 ότι η δόση μπορεί να αυξηθεί κατά €13,4 δισ. (από τα €31,3 δισ. στα €44,7 δισ.) αν σε αυτή συμπεριληφθούν τα ποσά που θα εκταμιεύονταν τον Σεπτέμβριο του 2012 (€5,1 δισ.) και τον Δεκέμβριο του 2012 (€8,3 δισ.). Η ενίσχυση της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας (πέρα από την εκταμίευση της δόσης και την αποπληρωμή μέρους των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Ελληνικού Δημοσίου) θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω και με την ενεργοποίηση των διαθέσιμων κεφαλαίων ΕΣΠΑ καθώς και από την δυνατότητα δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Πλήρης συμφωνία διαφαίνεται μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας μόνο όσον αφορά τη δέσμη των δημοσιονομικών μέτρων €13,5 δισ. Το μεγαλύτερο μέρος της συγκεκριμένης δέσμης μέτρων (συνολικού ύψους €9,5 δισ.) αναμένεται να συμπεριληφθεί στον Προϋπολογισμό του 2013. Δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί αν μαζί με τον Προϋπολογισμό του 2013 θα κατατεθεί και το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2013-2016 και αν σε αυτό θα συμπεριλαμβάνεται ο αυτοματοποιημένος μηχανισμός λήψης ή αφαίρεσης μέτρων με βάση τα δημοσιονομικά αποτελέσματα των επόμενων ετών.
Μέχρι στιγμής, δεν έχει επιτευχθεί τελική συμφωνία όσον αφορά τη δέσμη των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η ΔΗΜΑΡ δεν συμφωνεί ως προς τις μεταρρυθμίσεις στην εργασιακή νομοθεσία και ιδιαίτερα με α) την κατάργηση του επιδόματος γάμου και β) την κατάργηση της επεκτασιμότητας των συλλογικών συμβάσεων.
Ο άλλος κυβερνητικός εταίρος, το ΠΑΣΟΚ (ή τουλάχιστον μεγάλο μέρος από τους 30 βουλευτές του) διαφωνεί ως προς την ακολουθούμενη διαδικασία αναφορικά με τις αποκρατικοποιήσεις. Απαιτεί οι αποκρατικοποιήσεις να εγκρίνονται από το Κοινοβούλιο. Η τρόικα δεν φαίνεται διατεθειμένη να ενδώσει σε κάποια από τις παραπάνω διεκδικήσεις των δύο κυβερνητικών εταίρων. Αναμένουμε συμβιβασμό μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών ώστε να προχωρήσει η ψήφιση της τελικής συμφωνίας.
Η κυβέρνηση παρουσίασε την υπάρχουσα συμφωνία (χωρίς τα παραπάνω επίμαχα σημεία) στο Euro Working Group στις 25 και στις 29 Οκτωβρίου 2012. Σκοπός του τελευταίου ήταν η διαπίστωση του αν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις για την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. ενώ εξετάσθηκαν και ζητήματα όπως η 2-ετής επέκταση του προγράμματος και οι δυνατότητες χρηματοδότησης της επέκτασης. Σημειώνουμε εδώ ότι πλέον η κυβέρνηση υπολογίζει το ύψος της απαραίτητης χρηματοδότησης στα €25,0 δισ. κυρίως εξαιτίας των μειωμένων αναμενόμενων εσόδων από αποκρατικοποιήσεις. Παράλληλα, εξετάσθηκε και το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους το 2020 (ή το 2022 αν γίνει δεκτή η επιμήκυνση). Η επιτυχής ολοκλήρωση των εργασιών του Euro Working Group επιτρέπει την πραγματοποίηση έκτακτου Eurogroup (μέσω τηλεδιάσκεψης) την Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2012 για την έγκριση της εκταμίευσης της δόσης των 31,5 δισ. με δεδομένη την ψήφιση των απαραίτητων νομοσχεδίων από το Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Μόλις σήμερα ανακοινώθηκε ένα επιπλέον έκτακτο Eurogroup στις 8 Νοεμβρίου 2012 ώστε να εξαντληθούν τα περιθώρια διαπραγμάτευσης με την ελληνική κυβέρνηση.
Η κυβέρνηση θα καταθέσει τον Προϋπολογισμό του 2013 αύριο ή το αργότερο μέχρι το τέλος της τρέχουσας εβδομάδας. Το νομοσχέδιο με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (και τα εργασιακά) αναμένεται ότι θα κατατεθεί μέχρι την 5η Νοεμβρίου 2012 ως ένα άρθρο. Η ψήφιση και των δύο θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι (το αργότερο) την 12η Νοεμβρίου 2012. Με δεδομένη την ψήφιση Προϋπολογισμού 2013 και του νομοσχεδίου των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, το Eurogroup της 12ης Νοεμβρίου θα εγκρίνει την εκταμίευση της δόσης των €31,3 δισ. Αμέσως μετά θα ακολουθήσει η δημοσίευση της αξιολόγησης του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας από το ΔΝΤ καθώς και η έγκριση της εκταμίευσης του μέρους της δόσης που αντιστοιχεί στο ΔΝΤ από
το Εκτελεστικό του. Με δεδομένα όλα τα παραπάνω η εκταμίευση της δόσης δε θα πρέπει να αναμένεται πριν από την 20η Νοεμβρίου 2012.
Το κρίσιμο ερώτημα που θα προκύψει εδώ είναι τι θα συμβεί αν τα κόμματα της συγκυβέρνησης ψηφίσουν τον Προϋπολογισμό του 2013 αλλά δεν ψηφίσουν το νομοσχέδιο για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αναμένουμε ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε τμηματική καταβολή της δόσης και στην έναρξη καινούργιων
διαπραγματεύσεων για τις διαρθρωτικές αλλαγές.
Μια πρώτη ένδειξη για την συμπεριφορά των κομμάτων της συγκυβέρνησης θα αποτελέσει η σημερινή ψήφιση του νομοσχεδίου για τη ρύθμιση θεμάτων των αποκρατικοποιήσεων (μεταφορά ιδιοκτησίας ακινήτων του Δημοσίου στο ΤΑΥΠΕΔ) καθώς και για μια σειρά από άλλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις (επανακαθορισμός διαδικασίας αξιολόγησης και της θητείας των διευθυντικών στελεχών του Υπουργείου Οικονομικών, ένταξη ΤΑΥΤΕΚΩ Τραπεζών στον ΕΟΠΥΥ, ρύθμιση χρέους ΟΤΑ στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων). Το ΠΑΣΟΚ, η ΔΗΜΑΡ αλλά και βουλευτές της ΝΔ έχουν εκφράσει επιφυλάξεις όσον αφορά την ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου. Υπενθυμίζουμε ότι η κυβέρνηση, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των Εκλογών της 17ης Ιουνίου 2012, κατείχε τις 178 από τις 300 έδρες του Ελληνικού Κοινοβουλίου (ΝΔ: 129, ΠΑΣΟΚ: 33, ΔΗΜΑΡ: 17). Ενόψει όμως της επερχόμενης ψηφοφορίας άρχισαν να σημειώνονται οι πρώτες απώλειες. Ήδη ένας βουλευτής της ΝΔ διαγράφτηκε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος επειδή δήλωσε ότι θα καταψηφίσει τα μέτρα ενώ ένας βουλευτής της ΔΗΜΑΡ
ανεξαρτητοποιήθηκε για τον ίδιο λόγο. Στα στενά χρονικά περιθώρια που απομένουν και οι τρεις κυβερνητικοί εταίροι θα προσπαθήσουν να περιορίσουν τις όποιες απώλειες ψήφων.
Η εφαρμογή των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων οδηγεί μεσοπρόθεσμα στην βελτίωση του επενδυτικού κλίματος για την ελληνική οικονομία
Την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώθηκαν τα στοιχεία της Παγκόσμια Τράπεζας (World Bank) για τον δείκτη ανταγωνιστικότητας Doing Business 2013 (DB2013). Η Ελλάδα για το 2012 κατατάχθηκε στην 78η θέση μεταξύ 185 χωρών. Το 2011 κατατασσόταν στην 89η θέση. Δε θα παρουσιάσουμε εδώ αναλυτικά τα αποτελέσματα της κατάταξης DB20135. Θα τονίσουμε όμως ότι η συγκεκριμένη βελτίωση είναι θεαματική και οφείλεται σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που εφαρμόσθηκαν μεταξύ Ιουνίου 2011 και Μαΐου 2012 (σύμφωνα με τη μεθοδολογία DB2013). Με άλλα λόγια η βελτίωση του δείκτη ανταγωνιστικότητας οφείλεται σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν κατά κύριο λόγο από την κυβέρνηση Λ. Παπαδήμου την περίοδο Νοεμβρίου 2011-Απριλίου 2012.
Κάτι τέτοιο ανεβάζει σημαντικά τον πήχη για την παρούσα κυβέρνηση. Η βελτίωση αυτή μέσα σε ένα μόλις χρόνο είναι αξιοσημείωτη αλλά απέχει πολύ από τον μέσο όρο της κατάταξης των χωρών του ΟΟΣΑ (29 σύμφωνα με τα στοιχεία του DB2013). Μια σειρά από μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να υλοποιηθούν στην αμέσως επόμενη περίοδο ώστε να βελτιωθεί η κατάταξη στους δείκτες ανταγωνιστικότητας την αμέσως επόμενη περίοδο. Σημειώνουμε εδώ ότι το νομοσχέδιο με τις προαπαιτούμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αναμένεται να κατατεθεί στο Κοινοβούλιο μέχρι την 5η Νοεμβρίου 2012. Αναμένουμε ότι στο νομοσχέδιο αυτό θα περιλαμβάνονται (πέρα από τις αλλαγές στα εργασιακά, την αναμόρφωση του δημοσίου τομέα και του τομέα υγείας, το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, κτλ. ) και:
• Η απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών μέσω
o της απελευθέρωσης της αγοράς καυσίμων
o της απελευθέρωσης των μεταφορών (με έμφαση στις τουριστικές μεταφορές)
o της περαιτέρω απελευθέρωσης των κλειστών επαγγελμάτων
• Η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος μέσω o της περαιτέρω βελτίωσης της διαδικασίας αδειοδότησης νέων επιχειρήσεων
o της μεταρρύθμισης του δικαστικού συστήματος με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή δικαιοσύνης
Με βάση τα στοιχεία του DB2012 η Ελλάδα κατατασσόταν στην 100η θέση. Δεν είναι δυνατή η άμεση σύγκριση της κατάταξης DB2012 με αυτή της DB2013 εξαιτίας αλλαγών στην μεθοδολογία υπολογισμού των δεικτών. Σύμφωνα με την νέα μεθοδολογία η Ελλάδα κατατάσσεται στην 89η θέση το 2011.
Τέλος επισημαίνουμε ότι η κυβέρνηση πρέπει να δώσει ιδιαίτερο βάρος όχι μόνο στη νομοθέτηση των διαρθρωτικών αλλαγών αλλά στην πραγματική εφαρμογή τους.
Η Εβδομάδα που έρχεται
• 30/10/2012: Ψηφοφορία για το νομοσχέδιο ρύθμισης θεμάτων αποκρατικοποιήσεων και άλλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η συγκεκριμένη ψηφοφορία θα αποτελέσει μια πρώτη ένδειξη για την συμπεριφορά των κομμάτων της συγκυβέρνησης ενόψει της ψήφισης του Προϋπολογισμού του 2013 και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
• 31/10/2012: Έκτακτο Eurogroup για την έγκριση της εκταμίευσης της δόσης των €31,3 δισ. με δεδομένη την ψήφιση των απαραίτητων νομοσχεδίων από το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Με δεδομένη την μη- επίτευξη συμφωνίας με βάση τα τελευταία δεδομένα η τελική απόφαση για την εκταμίευση θα μετατεθεί στο (επίσης έκτακτο) Eurogroup στις 8 Νοεμβρίου 2012.
• Μέχρι το τέλος της τρέχουσας εβδομάδας: Κατάθεση του Προϋπολογισμού του 2013 στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Η ψήφιση αναμένεται το αργότερο μέχρι την 12η Νοεμβρίου 2012.
Στατιστικές Εξελίξεις
Καταθέσεις ιδιωτικού τομέα: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, στο τέλος Σεπτεμβρίου 2012 το σύνολο των καταθέσεων του εγχώριου ιδιωτικού τομέα σε τράπεζες στην Ελλάδα ήταν €154,3 δισ. Ο δωδεκάμηνος ρυθμός μεταβολής ήταν αρνητικός, -16,2%. Πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι σε σχέση με το τέλος Ιουνίου 2012, όπου βρέθηκαν στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων εφτά ετών, οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά περίπου €4 δισ. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της έστω και σε μικρό βαθμό αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των καταθετών στο τραπεζικό σύστημα, καθώς άρχισε να απομακρύνεται το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την ΟΝΕ μετά τις εκλογές και ένα μέρος των κεφαλαίων που αποσύρθηκε από τις τράπεζες και κρατούνταν σε μορφή μετρητών επέστρεψε. Οι καταθέσεις έχουν μειωθεί συνολικά κατά €83,5 δισ. από τον Σεπτέμβριο 2009. Η μείωση αυτή οφείλεται τόσο στην βαθιά ύφεση που αναγκάζει επιχειρήσεις και νοικοκυριά να στραφούν στις αποταμιεύσεις τους για την κάλυψη των αναγκών τους, όσο και στον υψηλό βαθμό αβεβαιότητας για την τύχη της χώρας και φυσικά του τραπεζικού συστήματος που οδήγησε μέρος των καταθέσεων στο εξωτερικό.
Μόνο με την αποκατάσταση κλίματος εμπιστοσύνης για τις προοπτικές της χώρας και την σταδιακή έξοδο από την ύφεση θα αναστραφεί οριστικά αυτή η τάση. Οι καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων ήταν €17,8 δισ., μειωμένες κατά 25,3% σε ετήσια βάση, ενώ των νοικοκυριών €130,9 δισ., μειωμένες κατά 14,5%. Στην Ευρωζώνη το Σεπτέμβριο 2012 ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα ήταν για πρώτη φορά μηδενικός. Οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα σε τράπεζες της Ευρωζώνης έφτασαν συνολικά τα €10,5 τρισ., από τα οποία €1,7 τρισ. ήταν καταθέσεις μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και €6,0 τρισ. ήταν καταθέσεις νοικοκυριών.
Χρηματοδότηση ιδιωτικού τομέα: Τον Σεπτέμβριο 2012 η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα στην Ελλάδα από τα εγχώρια νομισματικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (ΝΧΙ) μειώθηκε σε ετήσια βάση7 κατά 4,5%, στα €231,8 δισ.. Η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα μειώνεται σε ετήσια βάση από τις αρχές του 2011, ως αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης
Οι ρυθμοί μεταβολής και οι ροές προκύπτουν από τις μεταβολές των υπολοίπων διορθωμένες για τις διαγραφές δανείων, απομειώσεις αξίας χρεογράφων, συναλλαγματικές διαφορές και αναταξινομήσεις / μεταβιβάσεις δανείων.
Η χρηματοδότηση των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων σημείωσε ετήσια μεταβολή -4,6%, στα €103,4 δισ.. Η χρηματοδότηση των ελευθέρων επαγγελματιών μειώθηκε σε ετήσια βάση κατά 4,1% στα περίπου €14,0 δισ., ενώ η χρηματοδότηση των νοικοκυριών μειώθηκε αντιστοίχως κατά 4,2% στα €107,5 δισ. Στην Ευρωζώνη τα δάνεια προς τον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν τον Σεπτέμβριο 2012 κατά 0,5% (ετήσια μεταβολή) στα €11,2 τρισ.. Τα δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά 1,4% στα €4,7 τρισ., ενώ τα δάνεια προς νοικοκυριά παρέμειναν σταθερά (δωδεκάμηνος ρυθμός μεταβολής 0,1%) στα €5,2 τρισ.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών