γράφει : ΜΑΡΙΝΑ ΦΟΥΝΤΑ
Να κάνουν υπομονή και να αποδεχτούν κούρεμα των ελληνικών ομολόγων που κατέχουν συστήνει στους Ευρωπαίους ο Daniel Gros, επικεφαλής οικονομολόγος του Centre for European Policy Studies (CEPR - Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής), σε άρθρο του στους Financial Times.
Είναι πλέον κοινή αποδοχή μεταξύ των επενδυτών και των πολιτικών ότι η μείωση του ελληνικού χρέους που κατείχαν οι ιδιώτες στις αρχές του έτους ήταν ανεπαρκής. Λίγους μήνες μετά το ποσοστό του χρέους της Αθήνας προς το ΑΕΠ αυξάνεται και πάλι με ταχύ ρυθμό ενώ οδηγείται προς το 200% και πάλι.
Το συμπέρασμα φαίνεται να είναι σαφές: το PSI δεν ήταν αρκετό για να καταστήσει το χρέος βιώσιμο. Επομένως το τμήμα του ελληνικού χρέους που κατέχουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, θα πρέπει να μειωθεί πάρα πολύ. Να γίνει δηλαδή ένα OSI (επίσημη συμμετοχή του δημόσιου τομέα) σε συνέχεια του PSI (συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα).
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ήδη ακολουθεί αυτή τη γραμμή, αλλά συναντά αντίσταση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τους εταίρους της στην λεγόμενη τρόικα της βοήθειας προς την Αθήνα.
Σύμφωνα με τον Gros, η στάση της ΕΚΤ και της Κομισιόν δεν θα πρέπει να προκαλέσει έκπληξη, καθώς στην πραγματικότητα το ΔΝΤ ζητά από τους εταίρους του στην τρόικα να εγκαταλείψουν μέρος των απαιτήσεών τους, ενώ το ίδιο το ταμείο παραμένει ανέγγιχτο, ως "super-senior". Το ΔΝΤ θα επωφεληθεί πραγματικά από το OSI, γιατί η ελληνική κυβέρνηση θα είναι σε θέση να αποπληρώσει τα δάνεια της νωρίτερα.
Αλλά ανεξάρτητα από το διαφορετικό συμφέρον που έχουν οι επίσημοι πιστωτές, το βασικό πρόβλημα παραμένει: είναι το ελληνικό χρέος βιώσιμο; Ο δείκτης χρέους λέει όχι, αλλά αν κοιτάξει κανείς τις πληρωμές τόκων η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Για τα επόμενα λίγα χρόνια, η Αθήνα έχει δεσμευτεί για πληρωμές τόκων από 5,5% περίπου του ΑΕΠ το χρόνο, ποσοστό που φαίνεται σχεδόν αφόρητο. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τα τρέχοντα σχέδια η ελληνική κυβέρνηση θα δαπανήσει λιγότερα για τόκους από ό, τι κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ένταξή της στο ευρώ. Τότε - κατά το οικονομικό έτος 2001 - οι πληρωμές για το δημόσιο χρέος ήταν περίπου 7 τοις εκατό του ΑΕΠ.
Μέχρι το 2014 όμως η επιβάρυνση από τόκους για την Ελλάδα προβλέπεται να αυξηθεί σε περίπου 6% του ΑΕΠ. Αυτό θα μπορούσε να ευθυγραμμιστεί μόνο με την Ιταλία και την Ιρλανδία, οι οποίες θα αφιερώσουν ένα παρόμοιο ποσό του εθνικού εισοδήματος για την εξυπηρέτηση του χρέους, ακόμη και αν το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ των δύο χωρών είναι πολύ χαμηλότερο από ό, τι στην Ελλάδα.
Ο λόγος είναι απλός: οι ιρλανδικές και ιταλικές κυβερνήσεις πληρώνουν επιτόκια της αγοράς, κατά μέσο όρο, περίπου 4,5%, σε σύγκριση με το 3% που πληρώνει η Ελλάδα. Είναι δύσκολο να ισχυριστεί κανείς ότι το χρέος δεν είναι ανεκτό για την Ελλάδα, εάν την ίδια στιγμή οι κυβερνήσεις της Ιταλίας και της Ιρλανδίας αναμένεται να δαπανήσουν περίπου το ίδιο ποσοστό του δικού τους εθνικού εισοδήματος επί των τόκων.
Έτσι, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για την Ελλάδα είναι να δούμε αν το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ σχεδόν 200% με επιβάρυνση από τόκους "μόνο" στο 5-6% του ΑΕΠ είναι ανεκτό. Η απάντηση εξαρτάται από την ωριμότητα του χρέους. Για τα επόμενα έτη η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να επιστρέψει στις αγορές. Ούτε θα είναι σε θέση να αναχρηματοδοτήσει το χρέος. Οι επίσημοι πιστωτές θα πρέπει ως εκ τούτου να είναι υπομονετικοί και να παρατείνουν τη διάρκεια των δανείων με μειωμένο επιτόκιο. Κάτι τέτοιο είναι εφικτό, καθώς τα έξοδα αναχρηματοδότησης τους είναι χαμηλή.
Το τελικό ερώτημα λοιπόν για την Ελλάδα παραμένει. Μπορεί να ανταμειφθεί αυτή η υπομονή για την Ελλάδα. Κατά πάσα πιθανότητα ναι, καθώς μπορεί κανείς να αναμένει σημαντική αύξηση στον ελληνικό ΑΕΠ. Ακόμη και αν κάποιος δεν πιστεύει ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχει αναλάβει τώρα θα αυξήσουν την ανάπτυξη σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, θα πρέπει να περιμένουμε ακόμα μια σημαντική ανάκαμψη από τις παρούσες συνθήκες λόγω της υπερβολικής ύφεση στη χώρα. Το ελληνικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά περίπου 20% από το υψηλότερο επίπεδό του 2008 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το χάσμα μεταξύ του δυνητικού και πραγματικού ΑΕΠ είναι τώρα 14%, πράγμα που σημαίνει ότι αναμένεται σημαντική ανάπτυξη κατά την επόμενη δεκαετία. Μέσα στα επόμενα 10 με 20 χρόνια ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης του ελληνικού ονομαστικού ΑΕΠ είναι πιθανό να είναι υψηλότερο από το επιτόκιο που πληρώνει η κυβέρνηση για το χρέος της, ικανοποιώντας μια βασική προϋπόθεση της βιωσιμότητας του χρέους.
Συνολικά, φαίνεται να υπάρχει μικρή ανάγκη για μια άλλη κούρεμα του ελληνικού χρέους. Αλλά οι επίσημοι πιστωτές ίσως χρειαστεί να περιμένουν κάποιο χρονικό διάστημα προτού να πάρουν τα χρήματά τους πίσω, κατέληξε ο επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής.
www.bankingnews.gr
Το συμπέρασμα φαίνεται να είναι σαφές: το PSI δεν ήταν αρκετό για να καταστήσει το χρέος βιώσιμο. Επομένως το τμήμα του ελληνικού χρέους που κατέχουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, θα πρέπει να μειωθεί πάρα πολύ. Να γίνει δηλαδή ένα OSI (επίσημη συμμετοχή του δημόσιου τομέα) σε συνέχεια του PSI (συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα).
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ήδη ακολουθεί αυτή τη γραμμή, αλλά συναντά αντίσταση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τους εταίρους της στην λεγόμενη τρόικα της βοήθειας προς την Αθήνα.
Σύμφωνα με τον Gros, η στάση της ΕΚΤ και της Κομισιόν δεν θα πρέπει να προκαλέσει έκπληξη, καθώς στην πραγματικότητα το ΔΝΤ ζητά από τους εταίρους του στην τρόικα να εγκαταλείψουν μέρος των απαιτήσεών τους, ενώ το ίδιο το ταμείο παραμένει ανέγγιχτο, ως "super-senior". Το ΔΝΤ θα επωφεληθεί πραγματικά από το OSI, γιατί η ελληνική κυβέρνηση θα είναι σε θέση να αποπληρώσει τα δάνεια της νωρίτερα.
Αλλά ανεξάρτητα από το διαφορετικό συμφέρον που έχουν οι επίσημοι πιστωτές, το βασικό πρόβλημα παραμένει: είναι το ελληνικό χρέος βιώσιμο; Ο δείκτης χρέους λέει όχι, αλλά αν κοιτάξει κανείς τις πληρωμές τόκων η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Για τα επόμενα λίγα χρόνια, η Αθήνα έχει δεσμευτεί για πληρωμές τόκων από 5,5% περίπου του ΑΕΠ το χρόνο, ποσοστό που φαίνεται σχεδόν αφόρητο. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τα τρέχοντα σχέδια η ελληνική κυβέρνηση θα δαπανήσει λιγότερα για τόκους από ό, τι κατά τα πρώτα χρόνια μετά την ένταξή της στο ευρώ. Τότε - κατά το οικονομικό έτος 2001 - οι πληρωμές για το δημόσιο χρέος ήταν περίπου 7 τοις εκατό του ΑΕΠ.
Μέχρι το 2014 όμως η επιβάρυνση από τόκους για την Ελλάδα προβλέπεται να αυξηθεί σε περίπου 6% του ΑΕΠ. Αυτό θα μπορούσε να ευθυγραμμιστεί μόνο με την Ιταλία και την Ιρλανδία, οι οποίες θα αφιερώσουν ένα παρόμοιο ποσό του εθνικού εισοδήματος για την εξυπηρέτηση του χρέους, ακόμη και αν το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ των δύο χωρών είναι πολύ χαμηλότερο από ό, τι στην Ελλάδα.
Ο λόγος είναι απλός: οι ιρλανδικές και ιταλικές κυβερνήσεις πληρώνουν επιτόκια της αγοράς, κατά μέσο όρο, περίπου 4,5%, σε σύγκριση με το 3% που πληρώνει η Ελλάδα. Είναι δύσκολο να ισχυριστεί κανείς ότι το χρέος δεν είναι ανεκτό για την Ελλάδα, εάν την ίδια στιγμή οι κυβερνήσεις της Ιταλίας και της Ιρλανδίας αναμένεται να δαπανήσουν περίπου το ίδιο ποσοστό του δικού τους εθνικού εισοδήματος επί των τόκων.
Έτσι, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για την Ελλάδα είναι να δούμε αν το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ σχεδόν 200% με επιβάρυνση από τόκους "μόνο" στο 5-6% του ΑΕΠ είναι ανεκτό. Η απάντηση εξαρτάται από την ωριμότητα του χρέους. Για τα επόμενα έτη η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να επιστρέψει στις αγορές. Ούτε θα είναι σε θέση να αναχρηματοδοτήσει το χρέος. Οι επίσημοι πιστωτές θα πρέπει ως εκ τούτου να είναι υπομονετικοί και να παρατείνουν τη διάρκεια των δανείων με μειωμένο επιτόκιο. Κάτι τέτοιο είναι εφικτό, καθώς τα έξοδα αναχρηματοδότησης τους είναι χαμηλή.
Το τελικό ερώτημα λοιπόν για την Ελλάδα παραμένει. Μπορεί να ανταμειφθεί αυτή η υπομονή για την Ελλάδα. Κατά πάσα πιθανότητα ναι, καθώς μπορεί κανείς να αναμένει σημαντική αύξηση στον ελληνικό ΑΕΠ. Ακόμη και αν κάποιος δεν πιστεύει ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που έχει αναλάβει τώρα θα αυξήσουν την ανάπτυξη σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, θα πρέπει να περιμένουμε ακόμα μια σημαντική ανάκαμψη από τις παρούσες συνθήκες λόγω της υπερβολικής ύφεση στη χώρα. Το ελληνικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά περίπου 20% από το υψηλότερο επίπεδό του 2008 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το χάσμα μεταξύ του δυνητικού και πραγματικού ΑΕΠ είναι τώρα 14%, πράγμα που σημαίνει ότι αναμένεται σημαντική ανάπτυξη κατά την επόμενη δεκαετία. Μέσα στα επόμενα 10 με 20 χρόνια ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης του ελληνικού ονομαστικού ΑΕΠ είναι πιθανό να είναι υψηλότερο από το επιτόκιο που πληρώνει η κυβέρνηση για το χρέος της, ικανοποιώντας μια βασική προϋπόθεση της βιωσιμότητας του χρέους.
Συνολικά, φαίνεται να υπάρχει μικρή ανάγκη για μια άλλη κούρεμα του ελληνικού χρέους. Αλλά οι επίσημοι πιστωτές ίσως χρειαστεί να περιμένουν κάποιο χρονικό διάστημα προτού να πάρουν τα χρήματά τους πίσω, κατέληξε ο επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών