γράφει : Αλεξάνδρα Τόμπρα
Ο φημισμένος συγγραφέας, καθηγητής φιλόσοφος και trader Nassim Taleb περιγράφει ως «Μαύρο Κύκνο» ένα γεγονός που έχει εξαιρετικά χαμηλή πιθανότητα να συμβεί, αλλά όταν συμβεί έχει τεράστιες επιπτώσεις στο περιβάλλον του (rare event of high impact).
Το όνομα προέρχεται ιστορικά από την παλαιά πεποίθηση του κόσμου ότι δεν υπήρχαν κύκνοι άλλου χρώματος πέραν του λευκού, μέχρι που στα τέλη το 1697 ανακαλύφθηκαν οι μαύροι κύκνοι της Αυστραλίας. Ένας «Μαύρος Κύκνος» δεν είναι απαραίτητο να έχει αρνητικές επιπτώσεις (όπως μας προϊδεάζει το χρώμα) μπορεί να έχει και θετικές.
Η επίσημη ανακοίνωση της Noble Energy στις 15/11/11 για την πιθανή ποσότητα φυσικού αερίου στο Οικόπεδο 12 «Αφροδίτη» της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου, επιβεβαίωσε τη θεωρία του Nassim Taleb, αρχικά, κατά το πρώτο ήμισυ (εύρημα πολύ χαμηλής πιθανότητας) και έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για την «παραγωγή» θεωριών, αναλύσεων, προσδοκιών και αποκαλύψεων για το δεύτερο μισό (τις επιπτώσεις) αυτού του νέου «φυσικού πλούτου» της χώρας.
Η ιστορία έχει καταγράψει πολλά παραδείγματα χωρών στο πρόσφατο παρελθόν που οι οικονομίες τους δεν απέδωσαν το αναμενόμενο παρά την ανακάλυψη ορυκτού πλούτου (Νιγηρία, Σιέρα Λεόνε, (Βενεζουέλα) ή οδηγήθηκαν ακόμα και σε πόλεμο (Ιράκ) κάτω από το πολυπόθητο «έπαθλο» του πλούτου των πρώτων υλών.
Η Κύπρος είναι, πλέον, αντιμέτωπη με μια εξαιρετικά μεγάλη πρόκληση (την πιο μεγάλη ίσως σε επίπεδο Οικονομίας) όπου μια χώρα με ΑΕΠ χαμηλότερο των 23 δις Δολαρίων:
- Έχει με μεγάλη πιθανότητα σε ένα μόνο οικόπεδο της ΑΟΖ της φυσικό αέριο αξίας μεταξύ $30 - $90 δις
- Έχει γεωλογικές και σεισμικές μελέτες, που υποδεικνύουν όμοια μορφή λεκάνης και στα γειτονικά 12 οικόπεδα
- Έχει ενδείξεις για ύπαρξη αποθεμάτων πετρελαίου
- Τηρεί τις προϋποθέσεις να γίνει το κέντρο υγροποίησης και διακομιδής υγροποιημένου φυσικού αερίου όχι μονό των δικών της κοιτασμάτων, αλλά και των κοιτασμάτων του Ισραήλ.
Τι πρέπει λοιπόν να προσέξει μια χώρα που καλείται απροσδόκητα να διαχειριστεί ένα πλούτο πολλαπλάσιο του σημερινού της ΑΕΠ σε έναν τομέα στον οποίο δεν έχει καμία ειδική γνώση, ώστε να αποφύγει δυσάρεστες μακροχρόνιες συνέπειες;
Αρχικά, πρέπει να γίνει ορθή «κατηγοριοποίηση» των μελλοντικά επιβεβαιωμένων κοιτασμάτων στον Κρατικό Ισολογισμό. Κάθε εύρημα θα πρέπει συνολικά να λογιστεί ως Πάγιο Στοιχείο Ενεργητικού της χώρας και τα έσοδα από την ημερήσια παραγωγή να μπουν σε Εθνικό Ταμείο Ενέργειας εκτός Κρατικού Προϋπολογισμού, όπως συμβαίνει στο Νορβηγικό μοντέλο διαχείρισης του ενεργειακού πλούτου.
Με αυτή την αντιμετώπιση το «φυσικό» κοίτασμα μετατρέπεται σταδιακά σε «Χρηματικό Κεφάλαιο» στο Εθνικό Ταμείο και μόνο η «Απόδοση του Κεφαλαίου» του Εθνικού Ταμείου μετράει ως έσοδο του Κράτους και προωθείται σε επανεπένδυση σε υποδομές, σε «Έρευνα & Ανάπτυξη» ή κατανάλωση. Με αυτό τον τρόπο το Κράτος μπορεί να προστατεύσει το Εθνικό Κεφάλαιο υπεύθυνα για τις επόμενες γενεές.
Αν γίνει το λάθος και τα ετήσια μελλοντικά έσοδα δεν κεφαλαιοποιηθούν, αλλά χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή χρεών, υπέρμετρη αύξηση κοινωνικών παροχών και κατανάλωση (που αυξάνουν τη δημοτικότητα της εκάστοτε κυβέρνησης) τότε οι αρνητικές συνέπειες θα είναι δραματικές, καθώς υπό το μέγεθος των εσόδων της ενεργειακής αγοράς, θα δημιουργηθούν πληθωριστικές φούσκες, θα καταστραφούν οι παραδοσιακοί τομείς της οικονομίας, θα στραφεί το νέο ανθρώπινο δυναμικό απότομα στη νέα πηγή πλούτου και τελικά σε μερικές δεκαετίες ή και λιγότερο η οικονομία θα καταρρεύσει, όπως ακριβώς μια οικογένεια θα χρεοκοπήσει αν ξοδεύει αλόγιστα χωρίς πραγματικά έσοδα, πουλώντας απλά τα χρυσαφικά της.
Παράλληλα με την ορθή κατηγοριοποίηση των κοιτασμάτων, πρέπει να συσταθούν οι ομάδες που θα διαχειριστούν αυτόν τον πλούτο σε κρατικό επίπεδο, διατηρώντας ένα χαρακτήρα καθαρά «τεχνοκρατικό» και ανεξάρτητο από κυβερνητικές παρεμβάσεις. Είναι λογικό για ένα κράτος που δεν είχε ποτέ τέτοιο ορυκτό πλούτο να μην έχει την τεχνογνωσία που απαιτείται για να διαχειριστεί:
- Τη διαπραγμάτευση της Συμφωνίας Εκμετάλλευσης του κοιτάσματος
- Τους όρους για τους Πλειστηριασμούς Δικαιωμάτων Έρευνας στα υπόλοιπα 12 οικόπεδα
- Τη διαπραγμάτευση για τη Συμφωνία Εγκαταστάσεων Υγροποίησης και των υπολοίπων σχετικών υποδομών
- Διαπραγμάτευση Συμφωνιών Τιτλοποίησης μελλοντικών εσόδων για την κεφαλαιακή ενίσχυση της χώρας και την καλύτερη διαπραγματευτική της θέση.
Υπάρχουν εξαιρετικά στελέχη στην αγορά και εξειδικευμένες εταιρείες συμβούλων διεθνούς βεληνεκούς με εμπειρία στη βιομηχανία της ενέργειας, οι οποίοι είναι απαραίτητο να στελεχώσουν ένα συμβουλευτικό κορμό προς την εκάστοτε κυβέρνηση, καθώς, μια διαπραγμάτευση χωρίς ειδική γνώση με αντισυμβαλλόμενο τη Noble, τη Shell ή τη Total, είναι σίγουρο ότι θα αποδώσει τα συγκριτικά ελάχιστα στη χώρα.
Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί και στο θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο που θα κληθεί να θωρακίσει το νέο τομέα της οικονομίας από τη διαφθορά και να δώσει ευκαιρίες στην τοπική κοινωνία και στις τοπικές εταιρείες για ανάπτυξη. Θα πρέπει να προβλεφθούν όλες οι ασφαλιστικές δικλείδες και τα αντισταθμίστηκα μέτρα με τα οποία για κάθε δολάριο κέρδους, που θα βγάζουν οι ξένοι συνεργάτες θα αφήνουν και μια «ισόποση» παρακαταθήκη σε τεχνογνωσία και υποδομές για τις επόμενες γενεές. Οι ξένες εταιρείες θα έχουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο να επιτελέσουν προσφέροντας τη μακροχρόνια εμπειρία τους στην χώρα, όμως δεν θα το κάνουν μόνες τους αν δεν προνοήσουμε να τις δεσμεύσουμε κατάλληλα με τη σωστή διαπραγμάτευση.
Ποιες είναι οι ευκαιρίες που ανοίγονται σε μια χώρα που ανακαλύπτει τέτοιου μεγέθους ορυκτό πλούτο αν δημιουργηθεί έγκαιρα το πλαίσιο εκμετάλλευσής του;
-Η ιδιοκτησία ενεργειακών κοιτασμάτων τέτοιου μεγέθους αναβαθμίζει άμεσα την γεωπολιτική θέση της χώρας και της δίνει πολλαπλάσια διαπραγματευτική δύναμη. Η προσπάθεια των μεγάλων δυνάμεων για την πολυπόθητη Ενεργειακή Ασφάλεια και η θέληση της Ευρώπης για τη διάνοιξη του Νότιου Ενεργειακού Διαδρόμου καθιστά τα κοιτάσματα της ΑΟΖ Κύπρου εξαιρετικά σημαντικά.
-Το κόστος ανάπτυξης της Κύπρου θα μειωθεί σημαντικά, καθώς το ποσό ενέργειας που απαιτεί κάθε μονάδα αύξησης του ΑΕΠ, θα διαμορφώνεται από κόστος ιδιόκτητου φυσικού αερίου αντί για εισαγόμενων πετρελαϊκών προϊόντων, όπως γίνεται σήμερα.
-Το κέρδος για το περιβάλλον θα είναι, επίσης, σημαντικό, καθώς θα αλλάξει η ενεργειακή κατανάλωση της χώρας σταδιακά σε πιο «πράσινη» μορφή ενέργειας.
-Η εταιρείες υποδομών θα αναπτύξουν έργα για τα επόμενα χρόνια, καθώς θα πρέπει να κατασκευαστούν μονάδες υγροποίησης του αερίου (LNG), λιμάνια και υποδομές φόρτωσης LNG, δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου για την εσωτερική χρήση της χώρας, αγωγοί από το κοίτασμα προς τη στεριά.
-Το Real Estate θα δει ένα νέο κύμα άνθισης με τα οικόπεδα στις περιοχές που θα γίνουν οι υποδομές να είναι σε πρώτη ζήτηση και στην συνέχεια όλα τα επακόλουθα που έπονται μιας νέας κερδοφόρας βιομηχανίας.
-Οι υπηρεσίες στις οποίες η Κύπρος είναι ήδη πρωτοπόρος, θα δούνε νέα άνθιση, ιδιαίτερα οι Τράπεζες με τη χρηματοδότηση ή την συγχρηματοδότηση όλων των ως άνω έργων, την τιτλοποίηση μέρους των μελλοντικών εσόδων, αλλά και την παροχή προϊόντων κεφαλαιαγορών (Trade Finance και Hedging) για τη διαχείριση των φορτίων και των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Οι σύμβουλοι, οι ορκωτοί λογιστές και οι δικηγόροι θα έχουν ένα νέο τομέα δραστηριοποίησης και η ναυτιλία της Ελλάδας και της Κύπρου θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί την πρωτοκαθεδρία της στο παγκόσμιο στερέωμα και να πάρει τη μερίδα του λέοντος από τη νέα αγορά υγροποιημένου αερίου.
-Η Ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας θα πρέπει να λάβει τα εναύσματα να δημιουργήσει τμήματα ενεργειακών σπουδών βλέποντας την προοπτική της ευρύτερης περιοχής και να γίνει η απαραίτητη «σύνδεση» μεταξύ εταιρειών και πανεπιστημίων, ώστε η επόμενη γενιά να στελεχώσει η ίδια τη βιομηχανία που τότε θα είναι σε πλήρη ανάπτυξη.
Θα μπορούσαμε να γράψουμε δεκάδες ακόμα παραδείγματα των ευκαιριών που θα δημιουργηθούν στην Κύπρο από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της ΝΑ Μεσογείου. Έναντι αυτής της μεγάλης πρόκλησης για την Κύπρο η Marfin Popular Bank διοργανώνει τη Δευτέρα 28/11 το 4ο Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Εμπορεύματα, Περιβάλλον και Αλλαγή Κλίματος» με επίτιμο καλεσμένο το Nassim Taleb και τους διακεκριμένους ομιλητές Lord Nicholas Stern (LSE), Dr Leo Drollas (CGES), Dr Michael J. Economides (University of Houston) και Jack Devine (The Arkin Group), ως στήριγμα στην προσπάθεια σωστής ενημέρωσης όλως των φορέων και των πολιτών της χώρας.
Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο, ένας Μαύρος Κύκνος πλέει στα νερά του κοιτάσματος Αφροδίτη στην ΑΟΖ Κύπρου, ας προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε άμεσα τις προϋποθέσεις, ώστε να δεχτούμε το θετικό κύμα επιπτώσεων.
Φιλήμονας Λ. Αντωνόπουλος
Επικεφαλής Κεφαλαιαγορών, Marfin Egnatia Bank
www.bankingnews.gr
Η επίσημη ανακοίνωση της Noble Energy στις 15/11/11 για την πιθανή ποσότητα φυσικού αερίου στο Οικόπεδο 12 «Αφροδίτη» της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου, επιβεβαίωσε τη θεωρία του Nassim Taleb, αρχικά, κατά το πρώτο ήμισυ (εύρημα πολύ χαμηλής πιθανότητας) και έδωσε το εναρκτήριο λάκτισμα για την «παραγωγή» θεωριών, αναλύσεων, προσδοκιών και αποκαλύψεων για το δεύτερο μισό (τις επιπτώσεις) αυτού του νέου «φυσικού πλούτου» της χώρας.
Η ιστορία έχει καταγράψει πολλά παραδείγματα χωρών στο πρόσφατο παρελθόν που οι οικονομίες τους δεν απέδωσαν το αναμενόμενο παρά την ανακάλυψη ορυκτού πλούτου (Νιγηρία, Σιέρα Λεόνε, (Βενεζουέλα) ή οδηγήθηκαν ακόμα και σε πόλεμο (Ιράκ) κάτω από το πολυπόθητο «έπαθλο» του πλούτου των πρώτων υλών.
Η Κύπρος είναι, πλέον, αντιμέτωπη με μια εξαιρετικά μεγάλη πρόκληση (την πιο μεγάλη ίσως σε επίπεδο Οικονομίας) όπου μια χώρα με ΑΕΠ χαμηλότερο των 23 δις Δολαρίων:
- Έχει με μεγάλη πιθανότητα σε ένα μόνο οικόπεδο της ΑΟΖ της φυσικό αέριο αξίας μεταξύ $30 - $90 δις
- Έχει γεωλογικές και σεισμικές μελέτες, που υποδεικνύουν όμοια μορφή λεκάνης και στα γειτονικά 12 οικόπεδα
- Έχει ενδείξεις για ύπαρξη αποθεμάτων πετρελαίου
- Τηρεί τις προϋποθέσεις να γίνει το κέντρο υγροποίησης και διακομιδής υγροποιημένου φυσικού αερίου όχι μονό των δικών της κοιτασμάτων, αλλά και των κοιτασμάτων του Ισραήλ.
Τι πρέπει λοιπόν να προσέξει μια χώρα που καλείται απροσδόκητα να διαχειριστεί ένα πλούτο πολλαπλάσιο του σημερινού της ΑΕΠ σε έναν τομέα στον οποίο δεν έχει καμία ειδική γνώση, ώστε να αποφύγει δυσάρεστες μακροχρόνιες συνέπειες;
Αρχικά, πρέπει να γίνει ορθή «κατηγοριοποίηση» των μελλοντικά επιβεβαιωμένων κοιτασμάτων στον Κρατικό Ισολογισμό. Κάθε εύρημα θα πρέπει συνολικά να λογιστεί ως Πάγιο Στοιχείο Ενεργητικού της χώρας και τα έσοδα από την ημερήσια παραγωγή να μπουν σε Εθνικό Ταμείο Ενέργειας εκτός Κρατικού Προϋπολογισμού, όπως συμβαίνει στο Νορβηγικό μοντέλο διαχείρισης του ενεργειακού πλούτου.
Με αυτή την αντιμετώπιση το «φυσικό» κοίτασμα μετατρέπεται σταδιακά σε «Χρηματικό Κεφάλαιο» στο Εθνικό Ταμείο και μόνο η «Απόδοση του Κεφαλαίου» του Εθνικού Ταμείου μετράει ως έσοδο του Κράτους και προωθείται σε επανεπένδυση σε υποδομές, σε «Έρευνα & Ανάπτυξη» ή κατανάλωση. Με αυτό τον τρόπο το Κράτος μπορεί να προστατεύσει το Εθνικό Κεφάλαιο υπεύθυνα για τις επόμενες γενεές.
Αν γίνει το λάθος και τα ετήσια μελλοντικά έσοδα δεν κεφαλαιοποιηθούν, αλλά χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή χρεών, υπέρμετρη αύξηση κοινωνικών παροχών και κατανάλωση (που αυξάνουν τη δημοτικότητα της εκάστοτε κυβέρνησης) τότε οι αρνητικές συνέπειες θα είναι δραματικές, καθώς υπό το μέγεθος των εσόδων της ενεργειακής αγοράς, θα δημιουργηθούν πληθωριστικές φούσκες, θα καταστραφούν οι παραδοσιακοί τομείς της οικονομίας, θα στραφεί το νέο ανθρώπινο δυναμικό απότομα στη νέα πηγή πλούτου και τελικά σε μερικές δεκαετίες ή και λιγότερο η οικονομία θα καταρρεύσει, όπως ακριβώς μια οικογένεια θα χρεοκοπήσει αν ξοδεύει αλόγιστα χωρίς πραγματικά έσοδα, πουλώντας απλά τα χρυσαφικά της.
Παράλληλα με την ορθή κατηγοριοποίηση των κοιτασμάτων, πρέπει να συσταθούν οι ομάδες που θα διαχειριστούν αυτόν τον πλούτο σε κρατικό επίπεδο, διατηρώντας ένα χαρακτήρα καθαρά «τεχνοκρατικό» και ανεξάρτητο από κυβερνητικές παρεμβάσεις. Είναι λογικό για ένα κράτος που δεν είχε ποτέ τέτοιο ορυκτό πλούτο να μην έχει την τεχνογνωσία που απαιτείται για να διαχειριστεί:
- Τη διαπραγμάτευση της Συμφωνίας Εκμετάλλευσης του κοιτάσματος
- Τους όρους για τους Πλειστηριασμούς Δικαιωμάτων Έρευνας στα υπόλοιπα 12 οικόπεδα
- Τη διαπραγμάτευση για τη Συμφωνία Εγκαταστάσεων Υγροποίησης και των υπολοίπων σχετικών υποδομών
- Διαπραγμάτευση Συμφωνιών Τιτλοποίησης μελλοντικών εσόδων για την κεφαλαιακή ενίσχυση της χώρας και την καλύτερη διαπραγματευτική της θέση.
Υπάρχουν εξαιρετικά στελέχη στην αγορά και εξειδικευμένες εταιρείες συμβούλων διεθνούς βεληνεκούς με εμπειρία στη βιομηχανία της ενέργειας, οι οποίοι είναι απαραίτητο να στελεχώσουν ένα συμβουλευτικό κορμό προς την εκάστοτε κυβέρνηση, καθώς, μια διαπραγμάτευση χωρίς ειδική γνώση με αντισυμβαλλόμενο τη Noble, τη Shell ή τη Total, είναι σίγουρο ότι θα αποδώσει τα συγκριτικά ελάχιστα στη χώρα.
Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί και στο θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο που θα κληθεί να θωρακίσει το νέο τομέα της οικονομίας από τη διαφθορά και να δώσει ευκαιρίες στην τοπική κοινωνία και στις τοπικές εταιρείες για ανάπτυξη. Θα πρέπει να προβλεφθούν όλες οι ασφαλιστικές δικλείδες και τα αντισταθμίστηκα μέτρα με τα οποία για κάθε δολάριο κέρδους, που θα βγάζουν οι ξένοι συνεργάτες θα αφήνουν και μια «ισόποση» παρακαταθήκη σε τεχνογνωσία και υποδομές για τις επόμενες γενεές. Οι ξένες εταιρείες θα έχουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο να επιτελέσουν προσφέροντας τη μακροχρόνια εμπειρία τους στην χώρα, όμως δεν θα το κάνουν μόνες τους αν δεν προνοήσουμε να τις δεσμεύσουμε κατάλληλα με τη σωστή διαπραγμάτευση.
Ποιες είναι οι ευκαιρίες που ανοίγονται σε μια χώρα που ανακαλύπτει τέτοιου μεγέθους ορυκτό πλούτο αν δημιουργηθεί έγκαιρα το πλαίσιο εκμετάλλευσής του;
-Η ιδιοκτησία ενεργειακών κοιτασμάτων τέτοιου μεγέθους αναβαθμίζει άμεσα την γεωπολιτική θέση της χώρας και της δίνει πολλαπλάσια διαπραγματευτική δύναμη. Η προσπάθεια των μεγάλων δυνάμεων για την πολυπόθητη Ενεργειακή Ασφάλεια και η θέληση της Ευρώπης για τη διάνοιξη του Νότιου Ενεργειακού Διαδρόμου καθιστά τα κοιτάσματα της ΑΟΖ Κύπρου εξαιρετικά σημαντικά.
-Το κόστος ανάπτυξης της Κύπρου θα μειωθεί σημαντικά, καθώς το ποσό ενέργειας που απαιτεί κάθε μονάδα αύξησης του ΑΕΠ, θα διαμορφώνεται από κόστος ιδιόκτητου φυσικού αερίου αντί για εισαγόμενων πετρελαϊκών προϊόντων, όπως γίνεται σήμερα.
-Το κέρδος για το περιβάλλον θα είναι, επίσης, σημαντικό, καθώς θα αλλάξει η ενεργειακή κατανάλωση της χώρας σταδιακά σε πιο «πράσινη» μορφή ενέργειας.
-Η εταιρείες υποδομών θα αναπτύξουν έργα για τα επόμενα χρόνια, καθώς θα πρέπει να κατασκευαστούν μονάδες υγροποίησης του αερίου (LNG), λιμάνια και υποδομές φόρτωσης LNG, δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου για την εσωτερική χρήση της χώρας, αγωγοί από το κοίτασμα προς τη στεριά.
-Το Real Estate θα δει ένα νέο κύμα άνθισης με τα οικόπεδα στις περιοχές που θα γίνουν οι υποδομές να είναι σε πρώτη ζήτηση και στην συνέχεια όλα τα επακόλουθα που έπονται μιας νέας κερδοφόρας βιομηχανίας.
-Οι υπηρεσίες στις οποίες η Κύπρος είναι ήδη πρωτοπόρος, θα δούνε νέα άνθιση, ιδιαίτερα οι Τράπεζες με τη χρηματοδότηση ή την συγχρηματοδότηση όλων των ως άνω έργων, την τιτλοποίηση μέρους των μελλοντικών εσόδων, αλλά και την παροχή προϊόντων κεφαλαιαγορών (Trade Finance και Hedging) για τη διαχείριση των φορτίων και των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Οι σύμβουλοι, οι ορκωτοί λογιστές και οι δικηγόροι θα έχουν ένα νέο τομέα δραστηριοποίησης και η ναυτιλία της Ελλάδας και της Κύπρου θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί την πρωτοκαθεδρία της στο παγκόσμιο στερέωμα και να πάρει τη μερίδα του λέοντος από τη νέα αγορά υγροποιημένου αερίου.
-Η Ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας θα πρέπει να λάβει τα εναύσματα να δημιουργήσει τμήματα ενεργειακών σπουδών βλέποντας την προοπτική της ευρύτερης περιοχής και να γίνει η απαραίτητη «σύνδεση» μεταξύ εταιρειών και πανεπιστημίων, ώστε η επόμενη γενιά να στελεχώσει η ίδια τη βιομηχανία που τότε θα είναι σε πλήρη ανάπτυξη.
Θα μπορούσαμε να γράψουμε δεκάδες ακόμα παραδείγματα των ευκαιριών που θα δημιουργηθούν στην Κύπρο από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της ΝΑ Μεσογείου. Έναντι αυτής της μεγάλης πρόκλησης για την Κύπρο η Marfin Popular Bank διοργανώνει τη Δευτέρα 28/11 το 4ο Διεθνές Συνέδριο με θέμα «Εμπορεύματα, Περιβάλλον και Αλλαγή Κλίματος» με επίτιμο καλεσμένο το Nassim Taleb και τους διακεκριμένους ομιλητές Lord Nicholas Stern (LSE), Dr Leo Drollas (CGES), Dr Michael J. Economides (University of Houston) και Jack Devine (The Arkin Group), ως στήριγμα στην προσπάθεια σωστής ενημέρωσης όλως των φορέων και των πολιτών της χώρας.
Την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο, ένας Μαύρος Κύκνος πλέει στα νερά του κοιτάσματος Αφροδίτη στην ΑΟΖ Κύπρου, ας προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε άμεσα τις προϋποθέσεις, ώστε να δεχτούμε το θετικό κύμα επιπτώσεων.
Φιλήμονας Λ. Αντωνόπουλος
Επικεφαλής Κεφαλαιαγορών, Marfin Egnatia Bank
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών