Φυσιατρική αποκατάσταση των νευρολογικών παθήσεων

Η αποκατάσταση των νεύρων είναι μείζονος σημασίας και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση και εξειδικευμένη γνώση.
Η φυσικοθεραπεία που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στην αποκατάσταση, έχει αναπτύξει μεθόδους της νευρολογικής φυσικοθεραπείας για την αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών. Η νευρολογική φυσικοθεραπεία ενισχύει την ανάκτηση της κίνησης και της λειτουργίας σε ασθενείς με τραυματισμό ή ασθένεια του Κεντρικού ή του Περιφερικού Νευρικού Συστήματος.
Ορισμένες από τις πιο συνηθισμένες νευρολογικές παθήσεις που χρήζουν φυσικοθεραπείας είναι οι ακόλουθες:
• Σκλήρυνση κατά πλάκας
• Νόσος του Πάρκινσον
• Εγκεφαλικά επεισόδια
• Μυοπάθειες
• Πολυνευροπάθειες
• Κακώσεις νωτιαίου μυελού
• Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.

Εξατομικευμένη αντιμετώπιση

Είναι σημαντικό ο ασθενής να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα με ένα πρόγραμμα φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης σύμφωνα με τις ανάγκες του και τις ιδιαιτερότητες της πάθησής του, με στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας της ζωής του.
Απαραίτητη θεωρείται η νευρολογική εκτίμηση, ώστε να αξιολογηθούν μυοσκελετικά προβλήματα, πιθανές αισθητικές βλάβες, διάφορες μορφές διαταραχών της κίνησης, όπως η σπαστικότητα, η δυστονία και η αταξία, αλλαγές στη στάση του σώματος, στην ισορροπία, στη συγκέντρωση, στη μνήμη, γνωστικοί, αντιληπτικοί και νευροψυχικοί παράγοντες και πολλά άλλα, ώστε να καθοριστούν οι στόχοι του προγράμματος.
Τα ανωτέρω προβλήματα που μπορεί να προκύψουν σε έναν νευρολογικό ασθενή δυσχεραίνουν καθημερινές δραστηριότητες, όπως η βάδιση, το σήκωμα από μια καρέκλα, η σίτιση, η καθημερινή υγιεινή, η γραφή, η οδήγηση κ.ά. Η στρατηγική της αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων είναι ο διαχωρισμός των θεραπευτικών στόχων σε βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους.
Έτσι, ένας θεραπευτικός στόχος, όπως π.χ. η βάδιση, που μπορεί να φαίνεται ακατόρθωτος θα κατακερματιστεί σε μικρότερους που είναι εφικτοί και τελικά θα συνθέσουν τον μεγαλύτερο στόχο που έχει τεθεί.
Λόγω της ιδιάζουσας φύσης των νευρολογικών παθήσεων, η ορθοπαιδική αποκατάσταση είναι απόλυτα εξατομικευμένη και πραγματοποιείται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Οι στόχοι της νευρολογικής φυσικοθεραπείας είναι:

• Διατήρηση/επαναφορά ορθής στάσης και κίνησης
• Επανεκπαίδευση βάδισης
• Αύξηση δύναμης του μυϊκού συστήματος
• ∆ιόρθωση παθολογικών αντανακλαστικών
• Βελτίωση ισορροπίας
• ∆ιατήρηση/βελτίωση εύρους κίνησης των αρθρώσεων
• Καλή αναπνευστική λειτουργία
• Αποκατάσταση λειτουργικών κινήσεων της καθημερινής ζωής
• Κοινωνική/εργασιακή επανένταξη.

Η εκτέλεση δραστηριοτήτων δεν εξαρτάται μόνο από τα επίπεδα μυϊκής δύναμης, αλλά κυρίως από το πώς ο εγκέφαλος θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει με επιτυχία τον απαιτούμενο συνδυασμό μυών για τον σκοπό αυτόν. Επιπλέον, ο ίδιος μυς μπορεί να παρουσιάζει διαφορετική απόδοση δύναμης μεταξύ διαφορετικών δραστηριοτήτων. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει ικανή αισθητικότητα, γνωστική επάρκεια, βέλτιστο εύρος αρθρώσεων καθώς και οστική ακεραιότητα. Άρα ο θεραπευτής θα πρέπει να αξιολογήσει τις κύριες αιτίες που μια συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν εμφανίζει την αναμενόμενη εκτέλεση.
H θεραπεία ως πρώτο στόχο θα πρέπει να έχει την ανάκτηση της εκτέλεσης μιας δραστηριότητας με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που πραγματοποιούνταν πριν από τη δημιουργία της νευρικής βλάβης. Μπορεί όμως ο θεραπευτής να χρειαστεί να διδάξει εναλλακτικές στρατηγικές κίνησης μέσω των οποίων ο ασθενής θα μπορεί να καταστεί λειτουργικός.
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές λειτουργικής αποκατάστασης, οι οποίες στοχεύουν τόσο στη βελτίωση του νευρομυϊκού ελέγχου και στην επανεκπαίδευση της μυϊκής λειτουργίας όσο και στην ανάπτυξη φυσιολογικών προτύπων κίνησης και βάδισης. Αυτές είναι:
• Μέθοδος Bobath
• Μέθοδος Brunnstrom
• Μέθοδος Vojta
• Αισθητηριακή ολοκλήρωση
• Ιδιοδεκτική νευρομυϊκή
διευκόλυνση (Μέθοδος PNF)
• Στρατηγικές βελτίωσης κινητικής μάθησης (Motor Relearning)
• Τεχνικές εξισορρόπησης εμβιομηχανικών δυσλειτουργιών (Maitland, Myofascial Trigger Points)
• Ηλεκτρομυογραφική ανατροφοδότηση (EMG Biofeedback)
• Τεχνικές κινητοποίησης νευρικού ιστού (Neurodynamics)
• Τεχνική Vodder σε περιπτώσεις συνύπαρξης οιδημάτων.

Επιπροσθέτως μπορούμε να ενισχύσουμε αποτελεσματικά τη θεραπευτική μας φροντίδα με:

• Αναπνευστική φυσικοθεραπεία
• Ηλεκτροθεραπεία
• Βελονισμό (μόνο σε ενήλικες)
• Χημειοθεραπεία
• Θεραπευτική άσκηση σε πισίνα
• Πελματογραφία και κατασκευή ιατρικών ορθωτικών πελμάτων
• Άσκηση μεμονωμένων μυϊκών ομάδων άνω και κάτω άκρων
• ∆ιάδρομο βάδισης
• Ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας και συντονισμού για όλο το σώμα
• ∆ίσκο ισορροπίας
• Ορθωτικά βοηθήματα
• Τροποποίηση του οικιακού και επαγγελματικού περιβάλλοντος.

Το πρόγραμμα αποκατάστασης είναι δυναμικό, δηλαδή αναπροσαρμόζεται συνεχώς ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς και την εξέλιξή του.