Μια γυναίκα που έχει κληρονομήσει μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1/2 διατρέχει πολύ υψηλό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού
Γράφει ο Γεώργιος Λύπας, Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής Τμήματος Γενετικής Ογκολογίας & Παθολογικής Ογκολογίας Επιστημονικός Συνεργάτης Dana Farber/Harvard Cancer Center)
Πώς εξηγείται η κληρονομική προδιάθεση στον καρκίνο;
Όλοι διατρέχουμε, σε κάποιο βαθμό, τον κίνδυνο να εμφανίσουμε καρκίνο. Για κάποιους, όμως, ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ αυξημένος και μάλιστα σε νεότερη ηλικία, εξαιτίας βλάβης (μετάλλαξης) των γονιδίων που έχουν κληρονομήσει. Είναι γνωστά περισσότερα από 80 γονίδια/ομάδες γονιδίων που, όταν έχουν κληρονομική βλάβη (μετάλλαξη), ευθύνονται γι’ αυτόν τον αυξημένο κίνδυνο. Ανάμεσά τους, τα BRCA1 και BRCA2 είναι αυτά που πιο συχνά αυξάνουν την προδιάθεση για καρκίνο μαστού και ωοθηκών (χωρίς να είναι τα μόνα).
Πώς καταλαβαίνει κάποιος αν ανήκει σε κατηγορία υψηλού κινδύνου;
Μια γυναίκα που έχει κληρονομήσει μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1/2 διατρέχει πολύ υψηλό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού (60%-85%) και για καρκίνο της ωοθήκης (20%-40%). Επίσης, διατρέχει αυξημένο κινδυνο για καρκίνο του παγκρέατος (5-10%). Για να δει κανείς αν ανήκει σε κατηγορία υψηλού κινδύνου, ξεκινά από το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του, δηλαδή συγγενείς εξ αίματος που διαγνώστηκαν με καρκίνο, ηλικία διάγνωσης, τύπο καρκίνου και ηλικία που έχουν σήμερα (ή ηλικία που απεβίωσαν).
Πότε κρίνεται σκόπιμος ο έλεγχος για τα γονίδια BRCA1/2;
Όταν υπάρχει στην οικογένεια ή στον/στην ενδιαφερόμενο-/η ιστορικό με τουλάχιστον ένα από τα εξής δεδομένα:
• Καρκίνος Ωοθηκών
• Καρκίνος Παγκρέατος
• Μεταστατικός καρκίνος προστάτη
• Μεταστατικός καρκίνος μαστού
• Καρκίνος μαστού με τα εξής χαρακτηριστικά:
> Ηλικία διάγνωσης πριν από τα 50 έτη
> Δύο άτομα με καρκίνο μαστού στην ίδια οικογένεια
> Διάγνωση καρκίνου και στους δύο μαστούς, στο ίδιο άτομο.
> ”Τριπλά αρνητικός” καρκίνος μαστού (δηλαδή με αρνητικούς υποδοχείς οιστρογόνων, προγεστερόνης και HER2)
> Ανδρικός καρκίνος μαστού
Βάσει των αποτελεσμάτων προσφάτων επιστημονικών μελετών, η Αμερικανική Εταιρεία Χειρουργών Καρκίνου Μαστού προτείνει την διενέργεια γονιδιακού ελέγχου με μεγάλο αριθμό γονιδίων (πολυγονιδιακά πάνελ), για κάθε γυναίκα με καρκίνο μαστού, ανεξαρτήτως αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Σύμφωνα με τις μελέτες αυτές η συχνότητα ανεύρεσης κληρονομικής προδιάθεσης καρκίνου είναι παρόμοια στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού, είτε πληρούν είτε όχι τα καθιερωμένα κριτήρια γονιδιακού ελέγχου.
Αν κάποιος ήδη νοσεί από καρκίνο, γιατί να γνωρίζει αν έχει μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1/2; Αλλάζει κάτι στη θεραπεία του σε αυτή την περίπτωση;
Σήμερα , στην εποχή της Ογκολογίας Ακριβείας (Precision Oncology), γνωρίζουμε ότι οι προχωρημένοι καρκίνοι, που οφείλονται στα γονίδια BRCA1/2 μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με ειδικά φάρμακα, που στοχεύουν σε αυτή τη γενετική ιδιαιτερότητά τους. Η κατηγορία αυτών των φαρμάκων λέγεται “αναστολείς των PARP πρωτεϊνών” (olaparib, niraparib, talazoparib, veliparib) . Ήδη οι οργανισμοί φαρμάκων έχουν εγκρίνει για τη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών, του μαστού & του παγκρέατος ορισμένα από αυτά τα φάρμακα, ενώ έχει αποδειχθεί η αποτελεσματικότητά τους και στον καρκίνο του προστάτη, όταν ανιχνεύεται μετάλλαξη των γονιδίων BRCA1/2.
Επίσης, αν κάποιος ασθενής πρόκειται να χειρουργηθεί για κληρονομικό καρκίνο, είναι χρήσιμο να το γνωρίζει η ογκολογική ομάδα, γιατί ενδέχεται να προταθεί πιο εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση.
Ποια είναι τα μέτρα έγκαιρης διάγνωσης καρκίνου προτείνονται για φορείς μετάλλαξης BRCA1/2;
Σε γυναίκες με μετάλλαξη των BRCA1/2, συνδυάζοντας απλή και μαγνητική μαστογραφία από νέα ηλικία (25 ετών), ανιχνεύεται το νεόπλασμα σε πρώιμο, συνήθως ιάσιμο, στάδιο. Για τον καρκίνο των ωοθηκών δεν υπάρχει αξιόπιστη εξέταση που να μπορεί να τον εντοπίσει έγκαιρα και, όταν ανιχνεύεται, είναι ήδη προχωρημένος. Γι’ αυτό και προτείνονται δραστικότερες μέθοδοι μείωσης κινδύνου. Όσον αφορά τον καρκίνο του παγκρέατος, υπάρχουν και προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παγκρέατος, που εφαρμόζονται όλο και ευρύτερα, σύμφωνα με την σύσταση της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας.
Ποια μέθοδος μείωσης κινδύνου εμφάνισης καρκίνου συνιστάται στις φορείς μεταλλάξεων του BRCA1/2;
Στις φορείς μεταλλάξεων του BRCA1/2 συνιστάται η χειρουργική αφαίρεση σαλπίγγων και ωοθηκών μόλις ολοκληρώσουν τη δημιουργία της οικογένειάς τους. Η επέμβαση αυτή γίνεται εύκολα, λαπαροσκοπικά και η παραμονή στο νοσοκομείο είναι πολύ σύντομη. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο κίνδυνος για καρκίνο ωοθηκών κατά 97%, αλλά και για καρκίνο του μαστού στο μισό. Για τις γυναίκες που θέλουν να μειώσουν όσο περισσότερο γίνεται τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, η πιο αποτελεσματική επιλογή είναι η διπλή μαστεκτομή. Ο κίνδυνος μειώνεται έτσι κατά 90%-95%, όχι όμως κατά 100%.
Τι σημαίνει, όταν ο έλεγχος των BRCA1 & 2 είναι φυσιολογικός;
Αρνητικό (δηλαδή φυσιολογικό) αποτέλεσμα του ελέγχου των γονιδίων BRCA1/2 σημαίνει ότι το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του ατόμου που εξετάζεται δεν οφείλεται σε αυτά τα γονίδια. Με τα πολυγονιδιακά panels, ελέγχονται σήμερα σε μία εξέταση όλα τα γονίδια που σχετίζονται με την προδιάθεση καρκίνου. Μέσω της διαδικασίας της γενετικής συμβουλευτικής, ο εξειδικευμένος ογκολόγος καθοδηγεί τον ενδιαφερόμενο και την οικογένειά του για την επιλογή του κατάλληλου γονιδιακού ελέγχου.
Χρειάζεται η γενετική συμβουλευτική;
Η κληρονομική προδιάθεση του καρκίνου είναι σύνθετη και πολυδιάστατη υπόθεση, τόσο για τον ασθενή όσο και για την ιατρική ομάδα που τον φροντίζει. Η αξιολόγηση, η καθοδήγηση και η υποστήριξη γίνεται συνήθως από Παθολόγους Ογκολόγους με ειδική εκπαίδευση και εμπειρία στη γενετική του καρκίνου και την γενετική συμβουλευτική, σε συνεργασία με διεπιστημονική ομάδα ειδικών. Είναι αναγκαία η σωστή λήψη και ανάλυση του οικογενειακού ιστορικού καρκίνου (μέχρι και συγγενείς τρίτου βαθμού).
Οι συνεδρίες της γενετικής συμβουλευτικής γίνονται τόσο πριν τον γονιδιακό έλεγχο όσο και μετά από αυτόν, για την ερμηνεία και συζήτηση των αποτελεσμάτων, ώστε να αποφασιστεί η κατάλληλη ιατρική φροντίδα, για τον/την εξεταζόμενο /-η βάσει της προδιάθεσης που θα διαγνωστεί.
Με τη γενετική συμβουλευτική:
• επιλέγεται ο έλεγχος του κατάλληλου γονιδιακού panel
• ο ασθενής γνωρίζει από πριν για τις αποφάσεις τις οποίες θα κληθεί να λάβει και έχει όλη την αναγκαία υποστήριξη, επιστημονική και ψυχολογική
• καθορίζεται εξατομικευμένα η στρατηγική πρόληψης και μείωσης του κινδύνου για το κάθε μέλος της οικογένειας
• αν ο εξεταζόμενος δεν έχει κληρονομική προδιάθεση, μπορεί να εφυσηχάσει & να ααπαλαγεί από τη σχετική ανησυχία.
Οι άνδρες χρειάζεται να γνωρίζουν αν έχουν μετάλλαξη BRCA1/2;
Οι άνδρες με μετάλλαξη στα BRCA1/2 διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Τα νεοπλάσματα που εμφανίζονται συχνότερα σε αυτή την ομάδα ανδρών είναι: επιθετικός καρκίνος του προστάτη (πιθανότητες 25%), καρκίνος του παγκρέατος (5-10%), καρκίνος του μαστού (6-8%). Για τον καθένα από αυτους τους κινδύνους υπάρχουν στρατηγικές ελέγχου, με στόχο την έγκαιρη διάγνωση. Μέσω της γενετικής συμβουλευτικής οι ενδιαφερόμενοι καθοδηγούνται για τους σχετικούς ελέγχους από τις κατάλληλες ιατρικές ομάδες.
Δεν θα πρέπει να αμελείτε την υγεία σας λόγω της πανδημίας του Covid-19 ή να αποφεύγεται να αναζητάτε υγειονομική περίθαλψη αν τη χρειάζεστε. Ο Όμιλος Hellenic Healthcare Group σε όλα τα Νοσοκομεία του (ΥΓΕΙΑ, Metropolitan Hospital, ΜΗΤΕΡΑ, Metropolitan General, ΛΗΤΩ, Creta Interclinic) λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης για την προστασία των εργαζομένων και των ασθενών του.
https://www.hygeia.gr/metra-profylaxis-apo-ton-covid-19/
https://www.hygeia.gr/klironomiki-prodiathesi-karkinoy-toy-mastoy-pote-mia-gynaika-antimetopizei-ayksimeno-klironomiko-kindyno-emfanisis-karkinoy-mastoy-kai-pos-mporei-na-to-antimetopisei/
www.bankingnews.gr
Όλοι διατρέχουμε, σε κάποιο βαθμό, τον κίνδυνο να εμφανίσουμε καρκίνο. Για κάποιους, όμως, ο κίνδυνος αυτός είναι πολύ αυξημένος και μάλιστα σε νεότερη ηλικία, εξαιτίας βλάβης (μετάλλαξης) των γονιδίων που έχουν κληρονομήσει. Είναι γνωστά περισσότερα από 80 γονίδια/ομάδες γονιδίων που, όταν έχουν κληρονομική βλάβη (μετάλλαξη), ευθύνονται γι’ αυτόν τον αυξημένο κίνδυνο. Ανάμεσά τους, τα BRCA1 και BRCA2 είναι αυτά που πιο συχνά αυξάνουν την προδιάθεση για καρκίνο μαστού και ωοθηκών (χωρίς να είναι τα μόνα).
Πώς καταλαβαίνει κάποιος αν ανήκει σε κατηγορία υψηλού κινδύνου;
Μια γυναίκα που έχει κληρονομήσει μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1/2 διατρέχει πολύ υψηλό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού (60%-85%) και για καρκίνο της ωοθήκης (20%-40%). Επίσης, διατρέχει αυξημένο κινδυνο για καρκίνο του παγκρέατος (5-10%). Για να δει κανείς αν ανήκει σε κατηγορία υψηλού κινδύνου, ξεκινά από το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό του, δηλαδή συγγενείς εξ αίματος που διαγνώστηκαν με καρκίνο, ηλικία διάγνωσης, τύπο καρκίνου και ηλικία που έχουν σήμερα (ή ηλικία που απεβίωσαν).
Πότε κρίνεται σκόπιμος ο έλεγχος για τα γονίδια BRCA1/2;
Όταν υπάρχει στην οικογένεια ή στον/στην ενδιαφερόμενο-/η ιστορικό με τουλάχιστον ένα από τα εξής δεδομένα:
• Καρκίνος Ωοθηκών
• Καρκίνος Παγκρέατος
• Μεταστατικός καρκίνος προστάτη
• Μεταστατικός καρκίνος μαστού
• Καρκίνος μαστού με τα εξής χαρακτηριστικά:
> Ηλικία διάγνωσης πριν από τα 50 έτη
> Δύο άτομα με καρκίνο μαστού στην ίδια οικογένεια
> Διάγνωση καρκίνου και στους δύο μαστούς, στο ίδιο άτομο.
> ”Τριπλά αρνητικός” καρκίνος μαστού (δηλαδή με αρνητικούς υποδοχείς οιστρογόνων, προγεστερόνης και HER2)
> Ανδρικός καρκίνος μαστού
Βάσει των αποτελεσμάτων προσφάτων επιστημονικών μελετών, η Αμερικανική Εταιρεία Χειρουργών Καρκίνου Μαστού προτείνει την διενέργεια γονιδιακού ελέγχου με μεγάλο αριθμό γονιδίων (πολυγονιδιακά πάνελ), για κάθε γυναίκα με καρκίνο μαστού, ανεξαρτήτως αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Σύμφωνα με τις μελέτες αυτές η συχνότητα ανεύρεσης κληρονομικής προδιάθεσης καρκίνου είναι παρόμοια στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού, είτε πληρούν είτε όχι τα καθιερωμένα κριτήρια γονιδιακού ελέγχου.
Αν κάποιος ήδη νοσεί από καρκίνο, γιατί να γνωρίζει αν έχει μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1/2; Αλλάζει κάτι στη θεραπεία του σε αυτή την περίπτωση;
Σήμερα , στην εποχή της Ογκολογίας Ακριβείας (Precision Oncology), γνωρίζουμε ότι οι προχωρημένοι καρκίνοι, που οφείλονται στα γονίδια BRCA1/2 μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με ειδικά φάρμακα, που στοχεύουν σε αυτή τη γενετική ιδιαιτερότητά τους. Η κατηγορία αυτών των φαρμάκων λέγεται “αναστολείς των PARP πρωτεϊνών” (olaparib, niraparib, talazoparib, veliparib) . Ήδη οι οργανισμοί φαρμάκων έχουν εγκρίνει για τη θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών, του μαστού & του παγκρέατος ορισμένα από αυτά τα φάρμακα, ενώ έχει αποδειχθεί η αποτελεσματικότητά τους και στον καρκίνο του προστάτη, όταν ανιχνεύεται μετάλλαξη των γονιδίων BRCA1/2.
Επίσης, αν κάποιος ασθενής πρόκειται να χειρουργηθεί για κληρονομικό καρκίνο, είναι χρήσιμο να το γνωρίζει η ογκολογική ομάδα, γιατί ενδέχεται να προταθεί πιο εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση.
Ποια είναι τα μέτρα έγκαιρης διάγνωσης καρκίνου προτείνονται για φορείς μετάλλαξης BRCA1/2;
Σε γυναίκες με μετάλλαξη των BRCA1/2, συνδυάζοντας απλή και μαγνητική μαστογραφία από νέα ηλικία (25 ετών), ανιχνεύεται το νεόπλασμα σε πρώιμο, συνήθως ιάσιμο, στάδιο. Για τον καρκίνο των ωοθηκών δεν υπάρχει αξιόπιστη εξέταση που να μπορεί να τον εντοπίσει έγκαιρα και, όταν ανιχνεύεται, είναι ήδη προχωρημένος. Γι’ αυτό και προτείνονται δραστικότερες μέθοδοι μείωσης κινδύνου. Όσον αφορά τον καρκίνο του παγκρέατος, υπάρχουν και προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο του παγκρέατος, που εφαρμόζονται όλο και ευρύτερα, σύμφωνα με την σύσταση της Αμερικανικής Εταιρείας Κλινικής Ογκολογίας.
Ποια μέθοδος μείωσης κινδύνου εμφάνισης καρκίνου συνιστάται στις φορείς μεταλλάξεων του BRCA1/2;
Στις φορείς μεταλλάξεων του BRCA1/2 συνιστάται η χειρουργική αφαίρεση σαλπίγγων και ωοθηκών μόλις ολοκληρώσουν τη δημιουργία της οικογένειάς τους. Η επέμβαση αυτή γίνεται εύκολα, λαπαροσκοπικά και η παραμονή στο νοσοκομείο είναι πολύ σύντομη. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται ο κίνδυνος για καρκίνο ωοθηκών κατά 97%, αλλά και για καρκίνο του μαστού στο μισό. Για τις γυναίκες που θέλουν να μειώσουν όσο περισσότερο γίνεται τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, η πιο αποτελεσματική επιλογή είναι η διπλή μαστεκτομή. Ο κίνδυνος μειώνεται έτσι κατά 90%-95%, όχι όμως κατά 100%.
Τι σημαίνει, όταν ο έλεγχος των BRCA1 & 2 είναι φυσιολογικός;
Αρνητικό (δηλαδή φυσιολογικό) αποτέλεσμα του ελέγχου των γονιδίων BRCA1/2 σημαίνει ότι το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του ατόμου που εξετάζεται δεν οφείλεται σε αυτά τα γονίδια. Με τα πολυγονιδιακά panels, ελέγχονται σήμερα σε μία εξέταση όλα τα γονίδια που σχετίζονται με την προδιάθεση καρκίνου. Μέσω της διαδικασίας της γενετικής συμβουλευτικής, ο εξειδικευμένος ογκολόγος καθοδηγεί τον ενδιαφερόμενο και την οικογένειά του για την επιλογή του κατάλληλου γονιδιακού ελέγχου.
Χρειάζεται η γενετική συμβουλευτική;
Η κληρονομική προδιάθεση του καρκίνου είναι σύνθετη και πολυδιάστατη υπόθεση, τόσο για τον ασθενή όσο και για την ιατρική ομάδα που τον φροντίζει. Η αξιολόγηση, η καθοδήγηση και η υποστήριξη γίνεται συνήθως από Παθολόγους Ογκολόγους με ειδική εκπαίδευση και εμπειρία στη γενετική του καρκίνου και την γενετική συμβουλευτική, σε συνεργασία με διεπιστημονική ομάδα ειδικών. Είναι αναγκαία η σωστή λήψη και ανάλυση του οικογενειακού ιστορικού καρκίνου (μέχρι και συγγενείς τρίτου βαθμού).
Οι συνεδρίες της γενετικής συμβουλευτικής γίνονται τόσο πριν τον γονιδιακό έλεγχο όσο και μετά από αυτόν, για την ερμηνεία και συζήτηση των αποτελεσμάτων, ώστε να αποφασιστεί η κατάλληλη ιατρική φροντίδα, για τον/την εξεταζόμενο /-η βάσει της προδιάθεσης που θα διαγνωστεί.
Με τη γενετική συμβουλευτική:
• επιλέγεται ο έλεγχος του κατάλληλου γονιδιακού panel
• ο ασθενής γνωρίζει από πριν για τις αποφάσεις τις οποίες θα κληθεί να λάβει και έχει όλη την αναγκαία υποστήριξη, επιστημονική και ψυχολογική
• καθορίζεται εξατομικευμένα η στρατηγική πρόληψης και μείωσης του κινδύνου για το κάθε μέλος της οικογένειας
• αν ο εξεταζόμενος δεν έχει κληρονομική προδιάθεση, μπορεί να εφυσηχάσει & να ααπαλαγεί από τη σχετική ανησυχία.
Οι άνδρες χρειάζεται να γνωρίζουν αν έχουν μετάλλαξη BRCA1/2;
Οι άνδρες με μετάλλαξη στα BRCA1/2 διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Τα νεοπλάσματα που εμφανίζονται συχνότερα σε αυτή την ομάδα ανδρών είναι: επιθετικός καρκίνος του προστάτη (πιθανότητες 25%), καρκίνος του παγκρέατος (5-10%), καρκίνος του μαστού (6-8%). Για τον καθένα από αυτους τους κινδύνους υπάρχουν στρατηγικές ελέγχου, με στόχο την έγκαιρη διάγνωση. Μέσω της γενετικής συμβουλευτικής οι ενδιαφερόμενοι καθοδηγούνται για τους σχετικούς ελέγχους από τις κατάλληλες ιατρικές ομάδες.
Δεν θα πρέπει να αμελείτε την υγεία σας λόγω της πανδημίας του Covid-19 ή να αποφεύγεται να αναζητάτε υγειονομική περίθαλψη αν τη χρειάζεστε. Ο Όμιλος Hellenic Healthcare Group σε όλα τα Νοσοκομεία του (ΥΓΕΙΑ, Metropolitan Hospital, ΜΗΤΕΡΑ, Metropolitan General, ΛΗΤΩ, Creta Interclinic) λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης για την προστασία των εργαζομένων και των ασθενών του.
https://www.hygeia.gr/metra-profylaxis-apo-ton-covid-19/
https://www.hygeia.gr/klironomiki-prodiathesi-karkinoy-toy-mastoy-pote-mia-gynaika-antimetopizei-ayksimeno-klironomiko-kindyno-emfanisis-karkinoy-mastoy-kai-pos-mporei-na-to-antimetopisei/
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών