Οσφυαλγία: Μύθοι και πραγματικότητα

Η λέξη οσφυαλγία από μόνη της δεν περιγράφει κάποια πάθηση, αλλά αναφέρεται σε κάτι που οι περισσότεροι από εμάς έχουν νιώσει:  Πόνο στη μέση (άλγος στην οσφύ), ενώ αντίστοιχα η λέξη αυχεναλγία ή αυχενικό σύνδρομο, περιγράφει την κατάσταση που κάποιος πονάει στον αυχένα.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός πως η στατιστική αναφέρει ότι ενοχλήσεις στη μέση είχε, έχει ή θα έχει κάποια στιγμή της ζωής του τουλάχιστον, το 85% των ανθρώπων ενώ για τον αυχένα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 75%.
Επιπρόσθετα, η οσφυαλγία αποτελεί σήμερα την πρώτη αιτία αποχής από την εργασία. Στις Η.Π.Α. υπολογίζεται ότι δέκα εκατομμύρια (10.000.000) άνθρωποι ανά έτος βρίσκονται εκτός δουλειάς λόγω οσφυαλγίας.
Ένα ακόμη σημαντικό στατιστικό στοιχείο είναι ότι το 25% των περιπτώσεων με πρόβλημα στη μέση (τα πιο σοβαρά δηλαδή) κοστίζει το 90% του κόστους υγείας στην εργασία.
Αντιλαμβάνεται λοιπόν κάποιος πως η οσφυαλγία αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα που απασχολεί έναν μεγάλο αριθμό συνανθρώπων μας. Και εάν κάποιος δεν έχει βιώσει κάποια έντονη κρίση πόνου στη μέση του, είναι βέβαιο ότι γνωρίζει αρκετούς συνανθρώπους του, οι οποίοι ταλαιπωρήθηκαν από οσφυαλγία.

Ποιά είναι τα ανατομικά στοιχεία που μπορεί να τραυματιστούν ή να φλεγμάνουν και να προκαλέσουν πόνο στη μέση;

• Οι δίσκοι ανάμεσα στους σπονδύλους (η γνωστή σε όλους «δισκοπάθεια», η οποία ανάλογα με το πόσο έχει μετατοπιστεί ο δίσκος ονομάζεται προβολή, κήλη κλπ.)
• Οι σπόνδυλοι και οι αρθρώσεις μεταξύ τους μπορούν να προκαλέσουν είτε εντοπισμένα προβλήματα όπως ο περιορισμός της κίνησης αυτών των αρθρώσεων/facets, η σπονδυλόλυση/σπονδυλολίσθηση κάποιου σπονδύλου, κατάγματα κλπ., είτε πιο γενικευμένες φλεγμονώδεις καταστάσεις όπως η οστεοαρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, η οστεοπόρωση κλπ.
• Οι ιερολαγόνιες αρθρώσεις, οι οποίες βρίσκονται στην περιοχή της μέσης μας και αποτελούν τα σημεία που ενώνεται το ιερό οστό με τα λαγόνια οστά της λεκάνης. Η φλεγμονή αυτών των αρθρώσεων ονομάζεται ιερολαγονίτιδα και προκαλεί πόνο.
• Οι μύες που βρίσκονται στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και ο μυϊκός σπασμός προκαλεί έντονο πόνο.
• Τα σπλάχνα που πολλές φορές μια δυσλειτουργία ή μια φλεγμονή τους προκαλεί προβαλλόμενο «αντανακλαστικό» πόνο στη μέση.

Ποιες είναι οι αιτίες που δημιουργούν τα προβλήματα στη σπονδυλική στήλη;

Για να δοθεί απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο σημαντικά στοιχεία: Πρώτον ότι εάν δεν υπάρχει συγκεκριμένο γεγονός-ατύχημα, το οποίο να προκαλέσει τη οσφυαλγία τότε η περιοχή του πόνου έχει κάποια απόσταση από την περιοχή της αιτίας. Δεύτερον ότι είναι πολύ σημαντικό να βρεθεί η αρχική αιτία δηλαδή η αρχή του «ντόμινο» του προβλήματος, γιατί μόνο περιορίζοντας την αρχική αιτία μπορεί να δοθεί ουσιαστική θεραπεία. 

Παράγοντες/αιτίες προβλημάτων στη σπονδυλική στήλη:

• Κακή στάση.
• Δυσλειτουργία όλης της σπονδυλικής στήλης. Η Σπονδυλική στήλη πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν ενιαία μονάδα.
• Ακατάλληλη εργονομία στο χώρο εργασίας-παρατεταμένο κάθισμα.
• Δυσκαμψία στους μύες της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης.
• Μυϊκή αδυναμία, κυρίως στους μύες που συνεργάζονται για τη σταθεροποίηση και τον έλεγχο της οσφύος και της λεκάνης.
• Κάπνισμα (έχει αποδειχτεί ότι το κάπνισμα περιορίζει μέχρι και 43% την ανταλλαγή Ο2 στο μεσοσπονδύλιο δίσκο)
• Στατικές θέσεις. Το σώμα μας «αγαπάει» την κίνηση ενώ δεν «συμπαθεί» καθόλου την ακινησία.
• Τραυματικοί παράγοντες.
• Επαναλαμβανόμενη φόρτιση/τριβή, η οποία προκαλεί τα overuse σύνδρομα.
• Κούραση.
• Έλλειψη καλής φυσικής κατάστασης.
• Περιττό σωματικό βάρος.
• Ανισοσκελία, η οποία προκαλεί ανισορροπία και στα φορτία των ιστών.
• Ψυχική φόρτιση/στρες. Έχει αποδειχτεί ότι το στρες αυξάνει τον μυϊκό σπασμό σε όλους τους παρασπονδυλικούς μύες.
• Κακή διατροφή.

Ποια είναι η καταλληλότερη θεραπεία της οσφυαλγίας;

Όπως σε πολλές ορθοπεδικές παθήσεις οι επιλογές που έχει η επιστημονική ομάδα αποκατάστασης στη διάθεσή της είναι η συντηρητική (φυσικοθεραπεία), η φαρμακευτική και η χειρουργική.
Η φυσικοθεραπεία στις μέρες μας θεωρείται ο μεγαλύτερος σύμμαχος της συντηρητικής αντιμετώπισης των προβλημάτων οσφυαλγίας.
Ο φυσικοθεραπευτής λαμβάνοντας υπόψη του την κλινική εξέταση του θεράποντα ιατρού και  τα αποτελέσματα των διαγνωστικών εξετάσεων που απαιτούνται, καλείται να αξιολογήσει την κλινική εικόνα του ασθενή και να προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, όχι μόνο για να ανακουφίσει τον ασθενή, αλλά και για να αντιμετωπίσει την κύρια αιτία της οσφυαλγίας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Τα μέσα που έχει στη διάθεσή του ένας εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής είναι:

• Φυσικά μέσα όπως είναι τα αναλγητικά TENS, ο υπέρηχος, η διαθερμία, το TECAR, η διαμαγνητική αντλία, το Laser, η ιοντοφόρεση κλπ.
• Μάλαξη για την υπεραιμία της περιοχής, τη χαλάρωση των ιστών, τη μείωση του μυϊκού σπασμού, τη χαλάρωση της περιτονίας κλπ.
• Ο βελονισμός και ο ηλεκτροβελονισμός με τις θεραπευτικές τους ιδιότητες στην αποκατάσταση διαταραγμένων λειτουργιών και τη μείωση του μυϊκού σπασμού.
• Οι τεχνικές κινητοποίησης manual therapy (Maintland, McKenzie, Mulligan, Kalteborn κλπ), Οστεοπαθητικής και Χειροπρακτικής.
• Η θεραπευτική άσκηση που πρέπει να δίνεται από τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή εξατομικευμένα σε κάθε ασθενή και σκοπό έχει την σταθεροποίηση και τον καλύτερο έλεγχο των κινήσεων της οσφύος και της λεκάνης.
• Οι εργονομικές συμβουλές και οδηγίες για το κατάλληλο κάθισμα, τον υπολογιστή, την άρση βάρους και ότι άλλο απαιτούν οι εργασιακές ανάγκες κάθε εργαζομένου περιλαμβάνονται στην αρμοδιότητα του εξειδικευμένου φυσικοθεραπευτή σε μια ολιστική θεραπεία αλλά και πρόληψη της οσφυαλγίας.