γράφει : ΜΑΡΙΝΑ ΦΟΥΝΤΑ
Αυτό που κάποτε θα μπορούσε να ληφθεί ως απλά μια ελληνική κρίση, ή απλά μια ελληνική και ιρλανδική κρίση, είναι πλέον σαφές ότι μετατράπηκε σε κρίση ολόκληρης της ευρωζώνης. Ενώ η επίλυση αυτής της κρίσης ήταν τόσο εύκολη στα πρώτα της βήματα, τόσο πιο δύσκολη έχει εξελιχθεί μόλις 11 μήνες μετά το ξέσπασμα της.
Η οικονομική επιστήμη είναι απλή παρατηρούν οι αναλυτές. Η Ελλάδα έχει πρόβλημα προϋπολογισμού. Η Ιρλανδία έχει πρόβλημα τραπεζών. Η Πορτογαλία έχει πρόβλημα ιδιωτικού χρέους. Η Ισπανία έχει συνδυασμό και των τριών. Αλλά, ενώ διαφέρουν οι τέσσερις χώρες, οι συνέπειες είναι οι ίδιες: όλοι πρέπει να υπομείνουν πλέον τις οδυνηρές περικοπές δαπανών.
Ο συνήθης τρόπος για να αμβλυνθούν οι συνέπειες της λιτότητας είναι να υπάρξει υποτίμηση του νομίσματος. Υποτίμηση του νομίσματος καθιστά πιο ανταγωνιστικές τις οικονομίες, έτσι η εξωτερική ζήτηση αντικαθιστά ή υποκαθιστά την εγχώρια ζήτηση. Όμως, δεδομένου ότι καμία από αυτές τις χώρες αυτές δεν έχει το εθνικό της νόμισμα ώστε να υποτιμηθεί, θα πρέπει να υπομείνουν τις περικοπές στους μισθούς, στις συντάξεις και σε άλλες δαπάνες, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της ανταγωνιστικότητας που απαιτείται για την αποκατάσταση της εξωτερικής ζήτησης.
Αναμφισβήτητα οι χώρες της κρίσης, στην πραγματικότητα, έδειξαν αξιοσημείωτη αποφασιστικότητα για την υλοποίηση οδυνηρών περικοπών. Αλλά μια οικονομική μεταβλητή δεν έχει προσαρμοστεί με τους άλλες: το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος. Η αξία των παλιών χρεών της κυβέρνησης παραμένει άθικτη. Αυτό το απλό γεγονός δημιουργεί μια θεμελιώδη αντίφαση για την πορεία της ευρωζώνης: όσο περισσότερο οι χώρες μειώνουν τους μισθούς και το κόστος, τόσο βαρύτερα γίνονται τα φορτία του χρέους τους, με αποτέλεσμα οι δημόσιες δαπάνες να πρέπει να περικοπούν περαιτέρω και οι φόροι να αυξηθούν για την εξυπηρέτηση του χρέους. Αυτό, με τη σειρά του, δημιουργεί την ανάγκη για περισσότερη εσωτερική υποτίμηση, αυξάνοντας περαιτέρω το χρέος, και ούτω καθεξής, σε ένα φαύλο κύκλο προς τα κάτω.
Ο καθηγητής οικονομικών του Πανεπιστημίου του Berkeley, Barry Eichengreen βλέπει ως αναπόφευκτη την αναδιάρθρωση του χρέους. Και μάλιστα με τη μορφή haircut δηλαδή μείωσης της αξίας των “επιστρεφόμενων”. Μάλιστα, μεγάλο μέρος των αναλυτών επισημαίνει ότι ακόμη και τα τραπεζικά χρέη πρέπει να μετατραπούν σε μετοχές. Ωστόσο, με μια τέτοια εξέλιξη οι κυβερνήσεις φοβούνται ότι θα χάσουν την αξιοπιστία στις χρηματοπιστωτικές αγορές, γεγονός που μπορεί να αποσταθεροποιήσει και άλλες χώρες.
Σύμφωνα με τον Eichengreen, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να διαμορφώσουν έναν τέτοιο μηχανισμό που οι πιστωτές να έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάξουν τα υφιστάμενα ομόλογα με μία σειρά νέων ομολόγων. Οι νέες σειρές, με την ίδια ονομαστική αξία, θα έχουν μεγαλύτερο χρόνο ωρίμανσης και χαμηλότερο επιτόκιο. Ή ακόμη έχει προταθεί και το ενδεχόμενο τα νέα ομόλογα να έχουν υψηλότερο επιτόκιο, με μικρότερη όμως ονομαστική αξία και διάρκεια ωρίμανσης.
Για ένα τέτοιο ενδεχόμενο πρέπει να συντρέχουν τρεις προϋποθέσεις για την επιτυχία.
Πρώτον, οι ομολογιούχοι θα πρέπει να είναι βέβαιοι ότι οι νέες ομολογίες τους είναι ασφαλείς. Κάποιος πρέπει να εγγυηθεί ότι είναι επαρκώς εξασφαλισμένα. Όταν η Λατινική Αμερική προχώρησε σε αναδιάρθρωση του χρέους της τη δεκαετία του 1980 στο πλαίσιο του Σχεδίου Brady, οι εγγυήσεις διατέθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή τη φορά, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβουν αυτό το ρόλο.
Δεύτερον, οι χώρες πρέπει να προχωρήσουν μαζί. Σε αντίθετη περίπτωση, η αναδιάρθρωση μιας χώρας θα αυξήσει τις προσδοκίες ότι θα ακολουθήσουν και άλλες, με τα γνωστά αποτελέσματα της μετάδοσης.
Τέλος, οι τράπεζες που αναλαμβάνουν τις ζημίες ως αποτέλεσμα αυτών των αναδιαρθρώσεων θα πρέπει να έχουν θωρακίσει τους ισολογισμούς τους για μία τέτοια προοπτική. Οι τράπεζες χρειάζονται πραγματικό τεστ αντοχής για να διαπιστωθεί εάν αντέχουν μία τέτοια εξέλιξη. Όταν ρεαλιστικά σενάρια αναδιάρθρωσης χρέους δείξουν ελλείψεις κεφαλαίου, τότε η κεφαλαιακή τους ενίσχυση κρίνεται επιτακτική, ώστε να μη χρειαστεί άμεση εισφορά κεφαλαίου από τις κυβερνήσεις τους.
www.bankingnews.gr
Ο συνήθης τρόπος για να αμβλυνθούν οι συνέπειες της λιτότητας είναι να υπάρξει υποτίμηση του νομίσματος. Υποτίμηση του νομίσματος καθιστά πιο ανταγωνιστικές τις οικονομίες, έτσι η εξωτερική ζήτηση αντικαθιστά ή υποκαθιστά την εγχώρια ζήτηση. Όμως, δεδομένου ότι καμία από αυτές τις χώρες αυτές δεν έχει το εθνικό της νόμισμα ώστε να υποτιμηθεί, θα πρέπει να υπομείνουν τις περικοπές στους μισθούς, στις συντάξεις και σε άλλες δαπάνες, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της ανταγωνιστικότητας που απαιτείται για την αποκατάσταση της εξωτερικής ζήτησης.
Αναμφισβήτητα οι χώρες της κρίσης, στην πραγματικότητα, έδειξαν αξιοσημείωτη αποφασιστικότητα για την υλοποίηση οδυνηρών περικοπών. Αλλά μια οικονομική μεταβλητή δεν έχει προσαρμοστεί με τους άλλες: το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος. Η αξία των παλιών χρεών της κυβέρνησης παραμένει άθικτη. Αυτό το απλό γεγονός δημιουργεί μια θεμελιώδη αντίφαση για την πορεία της ευρωζώνης: όσο περισσότερο οι χώρες μειώνουν τους μισθούς και το κόστος, τόσο βαρύτερα γίνονται τα φορτία του χρέους τους, με αποτέλεσμα οι δημόσιες δαπάνες να πρέπει να περικοπούν περαιτέρω και οι φόροι να αυξηθούν για την εξυπηρέτηση του χρέους. Αυτό, με τη σειρά του, δημιουργεί την ανάγκη για περισσότερη εσωτερική υποτίμηση, αυξάνοντας περαιτέρω το χρέος, και ούτω καθεξής, σε ένα φαύλο κύκλο προς τα κάτω.
Ο καθηγητής οικονομικών του Πανεπιστημίου του Berkeley, Barry Eichengreen βλέπει ως αναπόφευκτη την αναδιάρθρωση του χρέους. Και μάλιστα με τη μορφή haircut δηλαδή μείωσης της αξίας των “επιστρεφόμενων”. Μάλιστα, μεγάλο μέρος των αναλυτών επισημαίνει ότι ακόμη και τα τραπεζικά χρέη πρέπει να μετατραπούν σε μετοχές. Ωστόσο, με μια τέτοια εξέλιξη οι κυβερνήσεις φοβούνται ότι θα χάσουν την αξιοπιστία στις χρηματοπιστωτικές αγορές, γεγονός που μπορεί να αποσταθεροποιήσει και άλλες χώρες.
Σύμφωνα με τον Eichengreen, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να διαμορφώσουν έναν τέτοιο μηχανισμό που οι πιστωτές να έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάξουν τα υφιστάμενα ομόλογα με μία σειρά νέων ομολόγων. Οι νέες σειρές, με την ίδια ονομαστική αξία, θα έχουν μεγαλύτερο χρόνο ωρίμανσης και χαμηλότερο επιτόκιο. Ή ακόμη έχει προταθεί και το ενδεχόμενο τα νέα ομόλογα να έχουν υψηλότερο επιτόκιο, με μικρότερη όμως ονομαστική αξία και διάρκεια ωρίμανσης.
Για ένα τέτοιο ενδεχόμενο πρέπει να συντρέχουν τρεις προϋποθέσεις για την επιτυχία.
Πρώτον, οι ομολογιούχοι θα πρέπει να είναι βέβαιοι ότι οι νέες ομολογίες τους είναι ασφαλείς. Κάποιος πρέπει να εγγυηθεί ότι είναι επαρκώς εξασφαλισμένα. Όταν η Λατινική Αμερική προχώρησε σε αναδιάρθρωση του χρέους της τη δεκαετία του 1980 στο πλαίσιο του Σχεδίου Brady, οι εγγυήσεις διατέθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή τη φορά, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβουν αυτό το ρόλο.
Δεύτερον, οι χώρες πρέπει να προχωρήσουν μαζί. Σε αντίθετη περίπτωση, η αναδιάρθρωση μιας χώρας θα αυξήσει τις προσδοκίες ότι θα ακολουθήσουν και άλλες, με τα γνωστά αποτελέσματα της μετάδοσης.
Τέλος, οι τράπεζες που αναλαμβάνουν τις ζημίες ως αποτέλεσμα αυτών των αναδιαρθρώσεων θα πρέπει να έχουν θωρακίσει τους ισολογισμούς τους για μία τέτοια προοπτική. Οι τράπεζες χρειάζονται πραγματικό τεστ αντοχής για να διαπιστωθεί εάν αντέχουν μία τέτοια εξέλιξη. Όταν ρεαλιστικά σενάρια αναδιάρθρωσης χρέους δείξουν ελλείψεις κεφαλαίου, τότε η κεφαλαιακή τους ενίσχυση κρίνεται επιτακτική, ώστε να μη χρειαστεί άμεση εισφορά κεφαλαίου από τις κυβερνήσεις τους.
www.bankingnews.gr
Σχόλια αναγνωστών