DBRS: Γιατί οι σκανδιναβικές οικονομίες έδειξαν ανοσία στον Covid-19

Η πανδημία του Covid-19 έχει πλήξει σημαντικά τις σκανδιναβικές χώρες (Σουηδία, Δανία, Νορβηγία, Φινλανδία), αλλά η συρρίκνωση του ΑΕΠ ήταν σχετικά μέτρια σε σύγκριση με τους ευρωπαίους εταίρους.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της DBRS Morningstar, το ΑΕΠ των σκανδιναβικών χωρών συρρικνώθηκε 2,7% κατά μέσο όρο το 2020, λόγω της πανδημίας χαμηλότερα από αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης των "27" (-6,2%) και της Ευρωζώνης (-6,6%). Μεγαλύτερη αντίθεση υπάρχει σε σύγκριση με τις νότιες χώρες της Ε.Ε., που παραδοσιακά εξαρτώνται περισσότερο από τον τουρισμό.
Κατά την άποψη της DBRS Morningstar, οι βασικοί παράγοντες για την υψηλή ανθεκτικότητα των σκανδιναβικών οικονομιών στην πανδημία περιλαμβάνουν:
(1) την επίπτωση πανδημίας και το συνολικό επίπεδο περιορισμών,
(2) τις οικονομικές δομές που εξαρτώνται λιγότερο από τομείς που επηρεάζονται περισσότερο από τους φυσικούς περιορισμούς απόστασης και κινητικότητας,
(3) τις δυνατότητες εξ αποστάσεως εργασίας και συνολικές ψηφιακές δεξιότητες και
(4) τους ισχυρούς δημόσιους τομείς

Η σοβαρότητα της πανδημίας και η αυστηρότητα των περιορισμών

Οι Σκανδιναβικές χώρες, με εξαίρεση τη Σουηδία, ήταν μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που επηρεάστηκαν πολύ λιγότερο από την πανδημία του Covid-19 στο κομμάτι της υγειονομικής περίθαλψης, τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους, κατά τη διάρκεια του 2020 (γραφ 1).
Με την εξαίρεση τις χώρες της Βαλτικής, το επίπεδο των περιορισμών στις Σκανδιναβικές χώρες, όπως μετρήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ήταν γενικά λιγότερο αυστηρό από ό,τι των περισσότερων από τους Ευρωπαίους εταίρους τους (γραφ 2).

Καθ 'όλη τη διάρκεια της πανδημίας, οι Σκανδιναβικές χώρες απέφυγαν να κλείσουν τις κατασκευαστικές δραστηριότητες και ήταν από τις πρώτες χώρες που άνοιξαν τα νηπιαγωγεία.
Οι τομείς που ήταν πιο ευαίσθητοι στα περιοριστικά μέτρα κατά της εξάπλωσης του ιού, όπως οι απαγορεύσεις κυκλοφορίας, είχαν μικρότερο βάρος στις σκανδιναβικές οικονομίες. Η συνδυασμένη προστιθέμενη αξία από:
(1) το φαγητό και η διαμονή
(2) οι τέχνες, η διασκέδαση και η ψυχαγωγία, και
(3) οι τομείς λιανικού εμπορίου αποτελούν μικρότερο μέρος της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας των σκανδιναβικών οικονομιών από ό,τι οι περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες (γραφ. 3-4). Ομοίως, ενώ ο τουριστικός τομέας έχει επίσης επηρεαστεί σοβαρά στις σκανδιναβικές χώρες, το ταξιδιωτικό ισοζύγιο για αυτές τις οικονομίες έγινε λιγότερο αρνητικό.

Από την άλλη πλευρά, οι παραδοσιακά ισχυρές βιομηχανικές εξαγωγές των χωρών αυτών επωφελήθηκαν από την ανθεκτική απόδοση της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής στη δύσκολη αρχή της πανδημίας την άνοιξη του 2020.

Κορυφαίες στην Ψηφιοποίηση και την εξ αποστάσεως Εργασία

Η DBRS Morningstar θεωρεί ότι η πρόοδος, πριν την έλευση του Covid-19, των σκανδιναβικών χωρών όσον αφορά την ψηφιοποίηση και το αποδεδειγμένο ιστορικό τους σε ευέλικτα εργασιακά περιβάλλοντα πιθανότατα διευκόλυνε τη μετάβαση και την προσαρμογή τους στη νέα πραγματικότητα που επέφερε η πανδημία.
Οι σκανδιναβικές χώρες συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο προηγμένων τεχνολογικών πληθυσμών σε νοικοκυριά, κυβερνήσεις και επιχειρήσεις στην Ευρώπη, με διευρυμένη χρήση του διαδικτύου για τραπεζικές συναλλαγές, ηλεκτρονικό εμπόριο και ψηφιακές δεξιότητες.
Η κατάταξη του Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DESI) που καλύπτει πέντε βασικούς τομείς, όπως η συνδεσιμότητα, το ανθρώπινο κεφάλαιο, η χρήση του Διαδικτύου, η ολοκλήρωση της ψηφιακής τεχνολογίας και οι ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες δείχνει ότι οι σκανδιναβικές χώρες κατατάσσονται στις τέσσερις πρώτες θέσεις (γραφ 5).
Η Φινλανδία ξεχωρίζει όσον αφορά το ανθρώπινο κεφάλαιο, η Νορβηγία στη χρήση του διαδικτύου, η Δανία ως προς τη συνδεσιμότητα, και η Σουηδία παρουσίασε γενικά ισχυρές βαθμολογίες στους διάφορους τομείς.
Η υψηλότερες δεξιότητες ψηφιοποίησης σε αυτές τις χώρες είναι πιθανώς το αποτέλεσμα της απόλυτης στήριξης των σκανδιναβικών οικονομιών στην εκπαίδευση, την έρευνα και την ανάπτυξη και τη συνδεσιμότητα, μεταξύ άλλων.
Επίσης το μεγάλο ποσοστό των θέσεων τηλεργασίας ως ποσοστό των συνολικών θέσεων εργασίας, βοήθησε επιτυχώς να λειτουργήσουν οι οικονομίες εν μέσω πανδημίας. Αυτό υποστηρίζεται από στοιχεία της Eurostat που δείχνουν ότι η Σουηδία (37,2%), η Φινλανδία (31,7%) και η Δανία (28,5%) ήταν μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά εξ αποστάσεως εργασίας το 2019. Η Νορβηγία είναι λίγο χαμηλότερα από το επίπεδο της Ε.Ε.-27 (γραφ. 6)

Επιπλέον, μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο εκτιμά ότι οι Σκανδιναβικοί ήταν μεταξύ των χωρών με το μεγαλύτερο ποσοστό τηλε-λειτουργικών θέσεων εργασίας ως ποσοστό των συνολικών θέσεων εργασίας το 2002 στο 44,2% για τη Σουηδία, 41,7% για τη Νορβηγία, 41,4% για τη Δανία και 38,9% για τη Φινλανδία. Αυτό υποδηλώνει ότι, ακόμη και πριν από την εμφάνιση πανδημίας του Covid-19, αυτές οι χώρες είχαν σχετικά πιο ευέλικτο εργασιακό περιβάλλον και επομένως ήταν καλύτερα προετοιμασμένοι να την αντιμετωπίσουν.

Τα ισχυρά δημόσια οικονομικά μεγέθη

Τέλος, τα ισχυρά δημόσια οικονομικά των σκανδιναβικών χωρών υποστήριξαν την έγκριση ενός ολοκληρωμένου και ουσιαστικού πακέτου μέτρων για τον μετριασμό των σοβαρών επιπτώσεων από την πανδημία χωρίς να διακυβεύεται η δημοσιονομική βιωσιμότητα.
Το δημόσιο χρέος της Δανίας (29,4% του ΑΕΠ), της Σουηδίας (34,8% του ΑΕΠ) και της Νορβηγίας (41,3% του ΑΕΠ) ήταν από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη το 2019. Ο δείκτης χρέους της Φινλανδίας ήταν υψηλότερος στο 59,0% του ΑΕΠ το 2019, αλλά εξακολουθεί να ανταποκρίνεται θετικά στην πανδημία χωρίς να κινδυνεύει η οικονομία της χώρας.
Η έγκαιρη δημοσιονομική ανταπόκριση των σκανδιναβικών οικονομιών σε συνδυασμό με τη ευέλικτη νομισματική πολιτική και τα υψηλά επίπεδα του πλούτου των νοικοκυριών βοήθησαν στην αντιμετώπιση της πανδημίας και την προστασία των μακροχρόνιων επιπτώσεών της στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Οι αγορές εργασίας στις χώρες αυτές έχουν αποδειχθεί αρκετά ανθεκτικές και η άμεση ενίσχυση και η ρευστότητα φαίνεται να έχουν προστατεύσει σε μεγάλο βαθμό την παραγωγική τους δραστηριότητα.

Η πλήρης επανάκαμψη

Λαμβάνοντας υπόψη τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά των σκανδιναβικών οικονομιών, η DBRS Morningstar αναμένει ότι οι σκανδιναβικές οικονομίες θα είναι μεταξύ των κορυφαίων ευρωπαϊκών οικονομιών που θα ξεπεράσουν τα επίπεδα παραγωγής τους πριν από τη λήξη της πανδημίας.
Ως μικρές και ανοικτές οικονομίες, οι σκανδιναβικές χώρες θα παραμείνουν συνδεδεμένες με τις εξελίξεις στις κύριες εξαγωγικές αγορές τους, καθώς και των μεταξύ τους δεσμών.
Η ισχυρή επανάκαμψη χωρών με εξαγωγικές δραστηριότητες , όπως οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, θα έχουν θετικό αντίκτυπο για τις σκανδιναβικές χώρες. Επιπλέον, θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την ώθηση για επενδύσεις σε ψηφιακές και πράσινες υποδομές στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική λόγω του ηγετικού τους ρόλου στη βιομηχανία 5G (με την Ericsson στη Σουηδία και τη Nokia Corporation στη Φινλανδία), καθώς και την εμπειρία τους στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες.
Παρά τις ισχυρές επιδόσεις των εν λόγων χωρών όμως, οι κίνδυνοι παραμένουν.
Μια νέα παγκόσμια αναζωπύρωση της πανδημίας ή καθυστερήσεις στη διανομή και χρήση των εμβολίων θα μπορούσαν να εμποδίσουν την ανάκαμψη βραχυπρόθεσμα. Μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, η πίεση που αυξάνεται στις αγορές ακινήτων, που ενισχύεται περαιτέρω από την ακραία χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, επιδεινώνει τους κινδύνους που συνδέονται με την ενδεχόμενη αύξηση των επιτοκίων τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, το DBRS Morningstar αναμένει ότι τα αυστηρότερα μέτρα θα αποκατασταθούν μόλις μειωθούν οι επιπτώσεις της πανδημίας.

www.bankingnews.gr